vruchtbaarheidsproblemen: genetische aspecten Flashcards
genome sequencing
DNA knippen in hele kleine stukjes–> ergens op plakken–> die stukjes sequencen–> je weet de basevolgorde–> unieke read als je die stukjes in de computer achter elkaar plakt–> hele basesequentie chromosoom weten–> je kan het hele genoom sequencen
hoeveel genen bij mensen
wat is Alternative splicing
waar nu veel Onderzoek naar
junk DNA onderzoek
Je hebt 22.000 genen, is weinig–> moet iets speciaals zijn bij mensen
Alternative splicing: in een gen heb je meerdere exonen die getransleerd worden en die kunnen op verschillende manieren gecombineerd kunnen worden
Onderzoek nu veel proteonomics: eiwitten en functie, samenwerken–> functioneel
98-99% is junk DNA, nu steeds meer overtuiging dat de junk niet zo junk is want is evolutionair niet te doen als zoveel % van je DNA onnodig is
Nu zijn allemaal silencers en enhancers gevonden in dit junk DNA
grootste uitdagingen moderne genetica 4
VUS: je vindt iets (geks) in een gen waarvan je niet weet of het ziektemakend is of niet
Ga je dat vertellen aan de pt? Want je weet niet eens of de mutatie wel echt wat doet
Bijvangst: je vindt per ongeluk bij een WES voor mentale retardatie ineens ook een BRCA1
Vruchtbaarheid/ fecundability
Fecundity
Infertiliteit
Subfertiliteit
Steriliteit
waardoor vaak vroege miskwamen
Vruchtbaarheid/ fecundability: vermogen in bep cyclus zwanger te worden
Fecundity: vermogen om levend geboren kind te krijgen
Infertiliteit: onvermogen zwangerschap te bewerkstelligen
Subfertiliteit: verminderd vermogen tot zwangerschap te komen
Steriliteit: absoluut onvermogen om zwanger te worden
Vroege miskramen zijn vaak niet-levensvatbare trisomieën
Geslachtschromosomale afwijkingen: 2
en leg ze uit
Geslachtschromosomale afwijkingen: klinefelter (47XXY, niet NIPT!) of turner (45X)
Klinefelter: man met gedeeltelijk vr kenmerken: vr vetverdeling en gynaecomastie
Turner: kleine vrouw, brede nek, streak ovaries (niet func), wel baarmoeder dus zouden met eiceldonatie wel een kind kunnen krijgen, missen 10IQ tov familie
Structurele chromosomale afw: 4
Robertsoniaanse transloca: wat is dit
Reciproke transloca: wat is dit
Structurele chromosomale afw: reciproke translocatie, robertsoniaanse translocatie, inversie, deletie
Robertsoniaanse transloca: op acrocentrische chromosomen zit een extra geplakt
Bijv bij down zit de extra 21 geplakt op 4
Reciproke transloca: stukje chromosoom breekt af gaat aan andere zitten (= niet-homologe chromosomen wisselen stukje uit), is abnormaal proces
Bij recombinatie is juist gewenst: homologe chrom wisselen stukjes (= meiose)
47XXY?
down embryo’s overleving
erfelijke down
Er bestaat ook 47XYY, daar heb je geen vruchtbaarheidsproblematiek
Nog niet de helft van de Down embryo’s overleeft
Erfelijke down: 5%: 46 chromosomen, ouder hiervan heeft maar 45 chromosomen, want 14 en 21 zitten geplakt–> noem je 1 chromosoom
chromosoomafwijking subfertiele mannen
wanneer vaker azoospermie
wanneer vaker oligospermie
5-7% van de subfertiele mannen wordt een chromosoomafw bij gevonden (bij fertiele m 0,6%)
Vaker bij azoospermie dan bij oligospermie: azoospermie vooral bij numerieke chromosoomafw
en oligospermie vaker bij structurele chromosoomafw
sry mutaties
Bij SRY deletie heb je dus wel een Y chromosoom maar ben je geen man
Je kan ook een SRY mutatie hebben waarbij je man bent met XX, SRY zit er dan per ongeluk in
Fragiele X syndroom: prevalentie, bij wie
Normaal en wat gebeurt er bij fragiele X
hoeveel vrouwen aangedaan
POI ?
Fragiele X syndroom: meest voork vorm erfelijke mentale retardatie bij mannen
Normaal: voor de start site waar je het eiwit afschrijft heb je een aantal (normaal 5-55) CKG repeats–> je kan hierin een pre-mutatie hebben–> nog geen fragiele X maar wel gepredisponeerd voor nog meer repeats–> afstand promotor tot start site wordt fysisch te groot–> replicatie werkt niet meer–> geen FMR1 eiwit meer–> kom je als vrouw redelijk mee weg omdat je XX hebt maar als man heb je wel een probleem omdat je maar 1 X hebt
70% van de vrouwen die zijn aangedaan en missen 10-20-30 IQ punten
POI: premature ovariële insufficiëntie, 20% van de vrouwen met een pre-mutatie heeft POI
