week 11 Flashcards
(6 cards)
politieke representatie en het democratische tekort
EU heet democratisch tekort, niet zoals het BverfG stelde omdat er geen EU volk is, want dit is er wel, weliswaar niet in de volksopvatting van de lidstaten, maar er is wel degelijk een nationaal volk. Maar het heeft een ander democratisch tekort, welke niet alleen in de EU bestaan, maar tevens in de lidstaten
Alternatieve visie op politieke representatie brengt twee democratische tekorten met zich mee -> in EU en lidstaten
1-Het radicaal democratisch tekort: niet op te heffen
* Geen onderscheid tussen indirecte democratie met representatie in directe democratie met burgerparticipatie. Elke democratie is een represenationale democratie. Representatie is immers noodzakelijk. Zonder representatie bestaat het volk als politike eenheid niet We cannot say we, someone has to say we on behalf of the we. De eenheid van het volk, het volk als geheel is áltijd afwezig en dient dus altijd aan het licht gesteld te worden via de representaties. Representatie, het volk als geheel aan het licht stellen, geschiedt door concretisering van het algemeen belang, nu het algemeen belang de manier is waarop wij als politieke eenheid gedacht kunnen worden vanuit onze verscheidenheid. Burgerparticipatie is dus ook een vorm van representatie: concretiseren Ab om volk als politieke eenheid aan het licht te stellen. Er is dus geen democratie zonder representatie -> algemeen belang moet altijd geconcretiseerd worden. We in we the people is altijd afwezig en kan alleen door representaties aan het licht gesteld worden.
Echter, representatie is een noodzakelijke, maar niet voldoende voorwaarde om te kunnen spreken van democratie. Immers, totalitaire regimes kennen ook representatie en stellen ook het volk als geheel te vertegenwoordigen. Wat de democratie tot een democratie maakt en in tegenstelling stelt met totalitaire regimes is de institutionalisering van politieke representatie + de institutionalisering/organisering van tegenspraak/claims van wantrouwe op politieke representatie
Politieke representatie is de concretisering van het algemeen belang. Dit houdt in dat je keuzes moet maken en oordelen wat wel valt binnen het algemeen belang en wat niet valt onder het algemeen belang. Echter, wie keuzes maken zegt, zegt insluiting en wie insluiting zegt, zegt uitsluiting. Er zullen altijd mensen zijn die stellen dat de representatie onjuist is doordat het geen concretisering is van het algemeen belang maar slechts een deelbelang en daarmee kan altijd legitimiteit van overheidshandelingen betwist worden. Hoewel politieke representatie noodzakelijk is om het altijd afwezige volk als geheel aan het licht te stellen, kun je tegelijkertijd nooit opkomen voor het volk als geheel en daadwerkelijk het volk als geheel vertegenwoordigen omdat er altijd mensen zullen zijn die je uitsluit en dus niet onder de representatie zullen vallen. Claims op politieke representatie zijn daarom principieel aanvechtbaar.
Een democratie erkent dit en beseft dat we nooit voor het gehele volk op kunnen komen met de representaties. Zij instutitonaliseren daarom ook mechanismen van tegenspraak. Degene die worden uitgesloten geef je de kans om hun stem te laten horen en te laten pogen om de volgende keer wel ingesloten te worden bij de concretisering van het algemeen belang.
- Verkiezingen: altijd mogelijkheid om op partij te stemmen en partij aan de macht te laten komen die jouw belang insluit binnen het algemene belang
- Waarier aan politieke partijen : altijd politieke partij aanwezig die als doel heeft jouw belang in te laten sluiten
- demonstraties: als uitgeslotene mag je je stem laten horen en pogen jouw belang in te laten sluiten binnen het algemeen belang
- constitutionele toetsing : bescherming indien uitgeslotene te veel benadeeld worden
-checks and balances: bescherming uitgeslotenen
———> minderheid telt ook nog steeds mee een krijgt de mogelijkheid de volgende keer ingesloten te worden. -> Democratie maakt hiermee elke claim op politieke representatie tijdelijk en gaat op die manier om met de depresentatie die altijd met representatie gepaard gaat.
De paradox van het algemeen belang- het radicaal democratische tekort : niet op te heffen
Elke handeling van politieke representatie is principieel aanvechtbaar als zijnde geen concretisering van het algemeen belang maar slechts een deelbelang -> concretisering van het algemeen belang gaat altijd gepaard met uitsluiting en mensen die zich niet in deze concretisering herkennen en daarom stellen dat overheidshandelingen niet legitiem zijn
Ook in de EU doet dit probleem zich voor dubbele aanvechtbaarheid
Concretisering AB EU gaat in dubbele concretiseringsbeweging: keuzes maken omtrent
1) Wat is de gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt
-> representatie op dagelijkse basis in Europa: gros van concretisering AB
-> gaat gepaard met in en uitsluiting: altijd mensen die van mening zijn dat de gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt sterkt tot andere keuzes
-> denk aan kernoverweging van Gend en Loos: gemeenschappelijkheid gemeenschappelijke markt
sterkt tot rechtstreekse werking: gaat altijd gepaard met uitsluiting en mensen die de gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt anders zien
-> iedere beantwoording op deze vraag en dus concretisering AB kan principieel aangevochten worden: áltijd uitsluiting binnen het maken van deze keuzes
-> zorgt er eigenlijk als het ware voor dat de gemeenschappelijke markt in EU nooit voltooid zal zijn. Er is een on te overbruggen verschil met hetgeen daadwerkelijk het gemeenschappelijke van de gemeenschappelijke markt is en de concretiseringen die het AB/ gemeenschappelijke markt krijgt in secundair recht. De échte gemeenschappelijke markt kan nooit gerepresenteerd worden: altijd uitgesloten. Om te overbruggen verschil tussen het échte AB/ gem markt en de juridische concretiseringen daarvan: je kan nooit daadwerkelijk het algemeen belang, de gemeenschappelijke markt concretiseren en hiermee realiseren.
2)In hoeverre is het de markt dat ons gemeenschappelijk maakt. Meer fundamentele niveau
In hoeverre is EU een gemeenschappelijke markt, en de rest van de wereld daarmee een afzetmarkt. Of is EU iets anders: is bijvoorbeeld het christendom hetgeen de EU tot gemeenschappelijke maakt.
Weer geen insluiting zonder uitsluiting. Insluiting marktbeeld sluit bijvoorbeeld de paus uit
‘Een ander EU is mogelijk, een andere wereld is mogelijk’
Legitimiteit van EU ( en lidstaten) is op deze twee gronden ( twee concretiseringen AB) principieel aanvechtbaar radicaal democratisch tekort; niet op te heffen. Áltijd uitsluiting, legitimiteit is principieel aanvechtbaar
Paradox van algemeen belang gevolg van radicaal democratisch tekort
Spanning is onvermijdelijk. Overal waar representatie plaatsvindt krijg je te maken met een radicaal democratisch tekort en dus principieel aanvechtbaarheid van handelingen politieke representatie. Zelfs mensenrechten ontsnappen niet aan dit proces.
Het algemeen belang concretiseren/ representatie is de enige manier om het volk als geheel/politieke eenheid aan het licht te stellen, tegelijkertijd zul je met representatie nooit daadwerkelijk het volk als geheel aan het licht stellen, maar mis je altijd een deel van het volk doordat je altijd slechts een deelbelang kan representeren en doe je dus eigenlijk af aan het volk als geheel omdat het juist het algemeen belang is dat ons tot op het bod verdeeld maakt.
Er is een niet te overbruggen verschil tussen het gerepresenteerde en haar representaties. Er is een niet te overbruggen verschil tussen het algemeen belang en haar vermeende concretiseringen. Er is een niet te overbruggen verschil tussen het volk als geheel en haar representaties daarvan. Iedere representatie van het volk als geheel is tegelijkertijd een depresentatie omdat je nooit écht het volk als geheel kan meepakken in je representatie. Er zit dus een zekere grondeloosheid in de stelling ‘Wij’ de volkeren van Europa. De wij bestaat niet voorafgaand aan representaties ( we cannot say we, someone has to say we) echter, door deze representaties doen we tegelijkertijd af aan het wij omdat we altijd een deel van het daadwerkelijke wij zullen verliezen.
Dit tekort is niet op te heffen, maar een democratie weet wel om te gaan met dit tekort door ook tegenspraak op claims van politieke representatie te institutionaliseren om de uitgeslotene te beschermen en een kans te geven hun stem te laten horen en hun belang ingesloten te laten worden. Dit is het verschil met een totailtaire staat.
Afgeleid institutioneel tekort en nieuw vormen van politieke representatie
-> We hebben in de EU een afgeleid institutioneel tekort
-> Het model van representatie dat we kennen voor de lidstaten ( centraal stellen van parlement, parlementair debat, verkiezingen, checks and balances) is niet passend voor de EU als complexe politieke gemeenschap. De EU heeft een hele andere dynamiek dan de lidstaten .We moeten de democratie en representatie in Europees verband opnieuw uitvinden
-> We moeten manieren vinden om politieke representatie ( concretiseren AB, beantwoorden 2 vragen EU) te institutionaliseren en tevens mogelijkheden tot tegenspraak te bewerkstelligen die recht doen aan de specifiteit van de EU / hybride karakter van de EU ( supranationale en intergouvernementele kenmerken) en de specifieke vorm van competentieattributie in de EU. Hier zit de uitdaging voor de EU
Koopmans: meer bevoegdheden voor het Europese parlement en inperking van de bevoegdheden van de Raad en de commissie staatsmodel is niet geschikt om politieke representatie te institutionaliseren/ gestalte te geven in de EU : de EU heeft niet het karakter van de trias politica. De verhoudingen tussen de EC en het EP zijn niet te vergelijken met de verhouding van regering en parlement zoals we deze kennen in de lidstaten. -> Model van de lidstaten kan niet gebruikt worden: doet af aan specifiteit EU en bijzondere dynamiek van de EU in tegenstelling tot haar lidstaten.
BverfG: Meer macht voor de nationale parlementen. Daar hebben ze politieke partijen, en deze hebben we niet binnen Europees verband en het EP is ook niet in staat om deze te gaan realiseren. Echter, ook meer bevoegdheden voor de nationale parlementen lijken niet voldoende om politieke representatie in Europees verband te institutionaliseren. De lidstaten hebben toch vaak eerst de belangen van Nederland voor ogen en zullen daarom niet optimaal deel kunnen nemen bij de beantwoording van de twee vragen in Europees verband en zo concretisering van het algemeen belang in Europees verband en politieke representatie in de EU
Wat hebben we al van politieke representatie geïnstitutionaliseerd in EU -> deze zijn dus nog niet helemaal goed en daarom hebben we nieuwe vormen nodig maar die zijn dus lastig te ontwikkelen gelet op de complexiteit van de EU als politieke gemeenschap
- Wat is de gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt? -> Concretisering AB en dus politieke representatie vanuit deze hoek.
- De gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt – prejudiciële procedure voor burgers V Gend en Loos – politieke representatie in de vorm van een juridisch proces
- actieve rol HVJEU in concretiseren AB
- concretiseren AB: wat is de gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt en dus politieke representatie -> aangestuurd door burgers, besloten door HVJEU
Nadelen -> behoefte aan nieuwe vormen van politieke representatie in EU verband ( Delhousse)
Politieke representatie in de vorm van een juridisch proces is strak omlijnd door procedurele en inhoudelijke waarborgen van een politiek proces. Je kan niet alles zomaar op tafel gooien zoals in een parlementair debat, maar je mag slechts binnen het kader van de procedure beargumenteren
Sterke afbakening van de vragen die de rechter mag beantwoorden
Repeat players: het HVJEU bepaalt wiens belangen hij hoort en wiens belangen hij uitsluit bij het bepalen wat het gemeenschappelijke is aan de gemeenschappelijke markt. Het zijn toch vaak de repeat players: grote firma’s zoals Phillips zijn vaak degenen die hun belang kunnen laten gelden, die gehoord worden en wiens belang dus ingesloten wordt bij de concretiseren AB en de beantwoording wat de gemeenschappelijkheid van de gemeenschappelijke markt is. Het belang van de normale burger wordt vaak niet gehoord en wordt vaak uitgesloten van de concretisering.
- concretisering AB/ bepalen gemeenschappelijkheid gemeenschappelijke markt door regelgeving comités- comitologie
Nadelen- waarom behoefte aan nieuwe vormen, nieuwe institutionalisering?
- complexiteit van regelgeving: vervlechting van politieke vraagstukken en technische vraagstukken
- gesloten sfeer: weinig accountibility en transparantie
- veel verzet EP op macht comités
- Het EP wil comités onder controle stellen, maar de vraag is of het EP wel in staat is om dit gemengde karakter van de regelgeving deugdelijk te toetsen
- De uitdaging is in hoeverre kan comitologie verreikt worden op een manier dat het politieke karakter van de besluitvorming die daarin wordt genomen inzichtelijk wordt voor de burgers
->er zijn al wat initiatieven voor burgerparticipatie bij comités
Ander probleem waar EU mee worstelt: hoe kan politieke representatie én tegenspraak in EU verband geïnstitutionaliseerd worden gelet op de complexe verhouding tussen het EP en het EC?
- Niet te vergelijken verhouding regering en parlement in lidstaten
- commissarissen worden benoemd naar nationaliteit en niet op grond van politieke hoedanigheid
-geen vertrouwensregel als EP tegen commissaris is
-controlerende functie van EP op EC heeft hybride karakter en is niet te vereenzelvigen met de controle die we zin in een lidstaat: krijgt via andere manieren gestalte dan in lidstaat
Vraag 2) is de markt hetgeen dat ons gemeenschappelijk maakt? ( concretisering AB en dus politiek representatie vanuit deze hoek)
Een ander Europa is mogelijk, een andere wereld is mogelijk
-> kritiek op beeld van EU als markt en de rest van de wereld als afzetmarkt / wereldbeeld als monidale markt
-> ook andere visies op en dus ook hier insluiting en uitsluiting van andere visies
In hoeverre zijn kapitalisme en markteconomie bepalend voor wat ons tot Europeanen maakt?
- Paus: het is de christelijke identeitit ( wordt uitgesloten nu)
- Thomas Piketty: het is niet het kapitalisme: kapitalisme zorgt voor ongelijkheid en de rijken worden hierdoor steeds rijker
