Zandlandschap Midden-Nederland

Question 1

Kenmerken Veluwe

Answer 1

Stuwwallen, sandrs, dekzandgordels, stuifzanden

Question 2

Twee hoodflandschappen in Midden-Nederland

Answer 2

1. Stuwwallenlandschap
2. Dekzandlandschap

Question 3

Onderdelen stuwwal

Answer 3

1. Stuwwalplateaus
2. Stuwwalhellingen
3. Smeltwaterdalen
4. Sandrs (spoelzandwaaiers)
5. Gordeldekzandruggen

Question 4

Twee soorten Veluwse stuwwallen

Answer 4

1. Vruchtbare bruine zanden v/d Rijn en Maas, dichtbevolkt in de prehistorie
2. Onvruchtbare witte zanden, zeer dun bevolkt

Question 5

Grafheuvels, celtic fields en nederzettingen

Answer 5

Lagen op de stuwwallen, grafheuvels lagen hoger dan de celtic fields en nederzettingen

Question 6

Natuurlijke vormen ijzererts

Answer 6

Stuwwallen: lagen met klapperstenen
Dekzanden: moerasijzererts in de beekdalen
(Veluwse ijzerindustrie: 7e-12e eeuw)

Question 7

IJzerkuilen

Answer 7

Winningsplekken van ijzerhoudende klapperstenen

Question 8

Veluwse ijzerindustrie

Answer 8

7e-12e eeuw: Middeleeuwen

Question 9

Terugval van het bos in de Middeleeuwen

Answer 9

Door ijzerproductie, houtskoolproductie en bosontginningen

Question 10

Roodzandplekken

Answer 10

Onstaan door langdurig verhitten van de grond, stonden de ijzerovens

Question 11

Houtskoolmeilers

Answer 11

Houtskoolproductie

Question 12

Ontginngingsgeschiedenis

Answer 12

Karolingische tijd (8e-10e eeuw) start eerste ontginningen aan de randen van de stuwwallen.
12e-14e eeuw grootschallige kampontginningen
13e-16e eeuw broekontginningen

Question 13

Kenmerken toponiemen

Answer 13

Horst, Schoten, Winkel, Hoek, Laar, Nes, Veld

Question 14

Klapperstenen

Answer 14

IJzerertsbollen met een leemkern, komt in bepaalde stuwwallagen van de veluwe voor

Question 15

IJzerslak

Answer 15

Restafval van het omsmelten van ijzeroer in een ijzerovern, vaak op grote dumpplekken geloosd.

Question 16

Veedriften

Answer 16

Wegen waar vee van de brink naar de stal en de wiede/heidevelden kunnen lopen

Question 17

Hessenwegen

Answer 17

Historische handelswegen waar Duitse kooplieden overheenreden. Breder dan reguliere wegen, daardoor liepen ze niet door dorpen en steden. Vaak veel herbergen langs de weg voor kooplieden

Question 18

Koningswegen

Answer 18

Wegen die tussen 1600 - 1700 zijn aangelegd op bevel van koning Willem III om Paleis het Loos te verbinden met zijn Veluwse jachtgebieden

Question 19

Gelders Arcadië

Answer 19

Keten van landgoederen uit de 17e-20e eeuw langs de Veluwezoom, vaak op de stuwwalflanken

Question 20

Wildgraaf/wildwallen

Answer 20

Hoge wal met diepe greppel op de grens van het bos en de akker om het dorpsgebied te beschermen tegen vraat van wilde zwijnen en herten.

Question 21

Sprengenbeken

Answer 21

Menselijk gegraven geulen voor de afwatering in de Veluwse bossen

Question 22

Stuifzandbestrijding

Answer 22

D.m.v. dennenaanplant op de rand van de zandverstuiving, ook stikwallen (palenschermen; schermen van pallen om stuifzand te bestrijden)

Question 23

De Veluwe als argrarisch cultuurlandschap

Answer 23

Klein deel vroegmiddeleeuwse nederzettingen lag op de stuwwalplateaus
Grote deel lag onderaan de stuwwalflanken, aan de kant waar de stuwwal grensde aan de vruchtbare weidegronden
Op de lage flanken van de nederzettingen ontwikkelden zich open akkercomplexten (Utrecht: engen, Gelderland: enken)

Question 24

Tabakproductie

Answer 24

Op de zandgronden van Midden-Nederland, kleine boeren vanaf de 17e eeuw, tabaksschuren

Question 25

Malebossen

Answer 25

Van oorsprong Middeleeuwse hoogopgaande bossen op de Veluwe die collectief werden beheerd door de maalschap. Vanaf de 17e eeuw zijn de waardelen van de malebossen steeds meer opgekocht door landgoedeigenaren en stedelingen.

Question 26

Maalschap

Answer 26

Een groep van boeren uit de directe omgeving die elk een waardeel hadden in disd bos en gezamelijke veranderingen besloten over het bosbeheer

Question 27

Integratie veluwe in internationale markteconomie (15e - 17e eeuw)

Answer 27

Intensivering grondgebruik toename veehouderij toename plaggenlandbouw Gevolg: grootschalige zandverstuivingen