VO 13.2 Huidmanifestaties door ectoparasieten Flashcards
Wat zijn de kenmerken van ectoparasieten?
Ectoparasieten zijn bij uitstek veroorzakers van jeuk, papels en kwaddels (jeukende huiduitslag). Ze kunnen tijdelijk aanwezig zijn voor een bloedmaal of permanent op de huid zitten. De meeste ectoparasieten bezoeken de mens voor voedsel en/of onderdak. Van de geleedpotigen zijn het vooral insecten (vliegen, vlooien, luizen, wantsen) en spinachtigen (teken en mijten) die voor de mens een plaag kunnen zijn.
Wat is de bouw van insecten?
Insecten bestaan uit een kop, borststuk met zes poten en achterlijf. Er is sprake van een duidelijk gesegmenteerde bouw. Het borststuk bestaat uit een dek- en bodemplaat die onderling verbonden zijn met een membraan.
Wat kun je zeggen over de gastheerspecificiteit van vlooien?
Vlooien hebben een duidelijke gastheerspecificiteit. Bij gebrek aan beter hebben ze soms een andere gastheer (een kattenvlo gaat dan bijvoorbeeld naar de mens). Pulex irritans (de mensenvlo) komt in Nederland bijna niet meer voor. Ctenocephalides felis (kattenvlo) bezorgt vooral overlast in de zomer en is algemener geworden bij honden. C. canis is de oorspronkelijke hondenvlo.
Waar zijn de eieren van vlooien te vinden?
Eieren van de vlo zijn te vinden op de grond, vooral naast de rustplaats van de gastheer. Zo zijn die van de mensenvlo te vinden in de omgeving van het bed en van de katten- en hondenvlo vooral in en rondom de slaapplaats (mand en dekentjes).
Wat is de cyclus van een vlooi en hoelang duurt deze?
De duur van de gehele cyclus varieert van twee weken tot een half jaar en is afhankelijk van de temperatuur. De larve leeft van huisstof en gaat op een gegeven moment verpoppen. De cocon is kleverig waardoor er zand en stof aan plakt, wat zorgt voor camouflage. Door trillingen (bijvoorbeeld wanneer de gastheer langsloopt) wordt de cocon gestimuleerd om uit te komen. Volwassen mannelijke en vrouwelijke vlooien bespringen vervolgens de gastheer om bloed te zuigen.
Waar bevindt de vlooi zich op het menselijk lichaam? Wat vormt er op de plaats van de bijtplek?
Ze veroorzaken op de bijtplek een papel of urticaria met een puntvormig hemorragisch centrum. De mensenvlo wordt op het gehele lichaam aangetroffen. Lokalisatie op de onderbenen wijst op dierlijke vlooien. Krabben zorgt voor verschillende secundaire effecten.
Wat is de therapie tegen vlooien?
De therapie zal alleen symptomatisch zijn om de jeuk te verminderen. Eventuele secundair ontstane bacteriële infecties kunnen met antibiotica worden bestreden. Voor de bestrijding en preventie van de vlo is het van belang de soort vlo vast te stellen. Bij de mensenvlo moeten vooral de kleding en het beddengoed gedesinfecteerd worden. In combinatie met stofzuigen en het gebruik van insecticiden is dat meestal voldoende. Voor bestrijding van katten- en hondenvlooien dient de slaapplaats van het huisdier regelmatig schoongemaakt te worden. Verder kan ook het dier uit de buurt van de gastheer worden gehouden. Ontvlooien van het huisdier, het gebruik van insecticiden (antivlooienmiddelen) en stofzuigen zorgt ervoor dat de populatie klein blijft.
Wat is de algemene bouw van vlooien?
Een vlo is lateraal samengedrukt. Het heeft een kop met ogen en monddelen, drie segmenten van het borststuk en een paar poten. De laatste twee segmenten van het achterlijf horen bij het geslachtsorgaan. Het is tijdelijk of periodiek parasitair op de gastheer en is bloedzuigend.
Hoe zijn de katten en hondenvlo opgebouwd? Hoe is de mensenvlo opgebouwd, en de tropische rattenvlo?
De honden- of kattenvlo (Ctenocephalides canis/felis) heeft een kin- en nekkam. De kattenvlo heeft een slankere kop dan de hondenvlo. De kattenvlo komt (ook bij de hond) meer voor dan de hondenvlo. De mensenvlo (Pulex irritans) heeft geen kammen, net zoals de tropische rattenvlo. De rattenvlo (Xenopsylla cheopis) is te onderscheiden van de mensenvlo door het hebben van een pleurale staaf op het borststuk. De rattenvlo is de gastheer van Yersinia pestis en kan de pest verspreiden.
Wat is de algemene bouw van luizen?
De luis is dorsoventraal samengedrukt. De afzonderlijke segmenten van het borststuk zijn niet zichtbaar. Er bestaan zuigende (met smalle kop) en bijtende (kop breder dan borststuk) luizen. De luizen van de mens behoren tot de (bloed-)zuigende luizen. Luizen zijn permanent parasitair.
Wat zijn de kenmerken van de hoofdluis?
De hoofdluis, Pediculus humanus variant capitis, komt algemeen voor in Nederland. Verspreiding vindt plaats door persoonlijk haar-haar contact (bijvoorbeeld kammen of mutsen) en is daardoor vooral bij schoolkinderen te zien. De hoofdluis prefereert de hoofdbeharing, maar is ook te zien in wenkbrauwen, wimpers en baard. Na één tot twee weken heeft sensibilisatie voor het speeksel van de luis plaatsgevonden en krijgt men jeuk. Bij een volgende infestatie treedt de jeuk al na een paar dagen op.
Hoe zien volwassen luizen eruit?
Volwassen luizen (2,5-3 mm) zijn grauw-grijs van kleur. Er bestaat een zuigende (met smalle kop) en een bijtende kop (kop breder dan het borststuk). Ze zijn bloedzuigend en permanent parasitair. Op het achterlijf zit het cement apparaat. Dit maakt een soort kit om de eitjes vast te plakken.
Wat is de levenscyclus van hoofdluizen?
Meestal zijn er maar vijf tot tien luizen op het hoofd te vinden. De neten (eieren) zitten vast op de haren en zijn witgeel. De larven komen na zeven tot negen dagen uit en lijken dan sterk op de volwassen luis. De hele cyclus duurt ongeveer zeventien dagen. De levensduur van een volwassen luis is één tot twee maanden. Ze kunnen slecht tegen uitdroging en moeten dus iedere vier uur bloed zuigen. Buiten het hoofd sterven de vlooien binnen 24 uur.
Wat zijn de kenmerken van kleerluis?
Nauw verwant aan de hoofdluis is de kleerluis (Pediculus humanus corporis). Deze komt in Nederland enkel voor bij verwaarlozing. Er kunnen tot honderden op het lijf aanwezig zijn. De kleerluis kan langer zonder bloed dan de hoofdluis. Morfologisch zijn de kleerluis en hoofdluis nauwelijks te onderscheiden. Langdurige kleerluis kan (mede door secundaire infecties) een lichenificatie van de huid veroorzaken (vagabonds’ disease).
Wat is de behandeling van luizen?
Behandeling geschiedt met een insecticide middel zoals 0,5% malathion (lotion/crème) of 1% permetrine oplossing. Vanuit omringende landen is er een toename van resistentie tegen de organische fosfaatverbindingen malathion en permetrine. Nieuw is het gebruik van een silicone polymeer, wat de luis doodt. Een luizenkam kan ook helpen. Vaak komen luizen bij verschillende gezinsleden voor. Kleding en beddengoed dienen gewassen te worden boven de 60°C of chemisch te worden gereinigd. Kleding kan desnoods gedurende zeven dagen in een plastic zak worden opgeborgen. Eventueel dient de school/crèche geïnformeerd te worden bij diagnose.
Hoe wordt de diagnose luizen gesteld?
De diagnose hoofdluis wordt gesteld door stofkammen van het haar op het hoofd. De kleerluis, Pediculus humanus variant corporis, wordt gezocht in op het lichaam gedragen kleding, de eieren (neten) bevinden zich in soms grote aantallen geconcentreerd in de naden van de kleding.
Wanneer is er indicatie voor luizen?
Voor de hoofdluis is er een indicatie bij jeuk op het hoofd, vooral occipitaal en post-auriculair, of preventief bij een melding van een infestatie in de (directe) omgeving. Voor de kleerluis is typisch jeuk verspreid over het lichaam met krabeffecten. Andere indicaties zijn verwaarlozing en vervuiling, met niet-frequent wassen van de kleding.
