6_MS

Question 1

nýgengi MS á íslandi?

Answer 1

7,6/100.000

Question 2

4 form af sjúkdómsgangi í MS?

Answer 2

1) kastaform (90%) (benign MS)
2) kastaform með resteinkennum
3) kastaform með seinni síversnun
4) frumkomin síversnun

Question 3

Tímaþáttur í MS kasti? (2)

Answer 3

1) lágmark 24 klst

2) dæmigert að byrji á 1-3 dögum, standi í stað í 2-4 vikur og hverfi alveg síðan á nokkrum dögum

Question 4

hvað er pseudoattack?

Answer 4

þegar gömul einkenni dúkka upp (þá er maður rólegur)

Question 5

hvað eru paroxysmal einkenni?

Answer 5

einkenni sem endast bara í nokkrar sek (paroxysm þýðir skyndilegt kast)

Question 6

MS á myndgr en engin einkenni =

Answer 6

RIS (radiological isolated syndrome)

Question 7

skilyrði fyrir primary progressive? (2)

Answer 7

1) vaxandi einkenni í 1 ár
2) 2 af 3:
Jákvætt mr af heila mænu eða jákv mænuvökvi

Question 8

meðalaldur og aldursbil ms og kyn?

Answer 8

kvk 3:1

aldur 15-35 og meðalaldur 30.

Question 9

hvaða áhættuþætti þarf að þekkja? (10)

Answer 9

1) konur
2) aldur 15-35
3) hvítur kynþáttur
4) HLA DRB1 gen
5) sólarljós
6) d vítamín skortur
7) sýkingar, epstein barr
8) reykingar
9) ofþyngd
10) post-partum (áh. á kasti)

Question 10

Hvar leggst bólgan í MS til að valda einkennum? (4)

Answer 10

1) sjóntaug
2) mænu, sérstakl háls
3) heilastofn
4) litla heila

Question 11

hvaða einkennum veldur MS bólga í juxtacortical og paraventricular svæðum?

Answer 11

Engum, þetta eru þögul svæði

Question 12

Algengustu byrjunareinkenni MS? (5)

Answer 12

1) skyntruflun í útlim(um)!!
2) sjónskerðing/tap!!
3) motorísk einkenni (gangtruflun, jafnvægistruflun)
4) tvísýni
5) skyntruflun í andliti

Question 13

einkenni sjóntaugarbólgu? (4)

Answer 13

1) minnkuð sjón
2) verkur í auga
3) photofóbía
4) brenglað litaskyn

Question 14

hvað er sjóntaugabólga einnig kallað?

Answer 14

optic neuritis

Question 15

hvaða einkennum getur MS í mænu valdið? (5)

Answer 15

1) dofa
2) verkjum
3) paraparesu
4) þvagblöðrueinkennum
5) Lhermitte einkennum

Question 16

hvað er paraparesa?

Answer 16

Þegar báðir fótleggir eru lamaðir að hluta til

Question 17

hvað er Lhermitte’ sign?

Answer 17

Rafstraumur eftir hrygg við að beygja höfuð fram (barber chair phenomenon)

Question 18

hvaða einkennum getur MS í heilastofn og litla heila valdið? (7)

Answer 18

1) nystagmus
2) tvísýni og truflaðar augnhreyfingar
3) internucelar opthalmoplegia
4) svimi
5) ataxia
6) trigeminal neuralgia
7) minnkuð heyrn

Question 19

hvað er Uhtoff’s phenomenon?

Answer 19

þegar MS einkenni versna vegna hita (t.d. hreyfing, heitt veður, sauna)

Question 20

MS einkenni í vitrænni getu? (3)

Answer 20

1) skert vitræn geta
2) verra minni
3) skert athygli

Question 21

3 sjaldgæf einkenni í MS?

Answer 21

1) hemiparesa
2) sjónsviðstruflun
3) flog

Question 22

MS getur valdið auknum vöðvatónus einnig kallað…?

Answer 22

Spasticitet

Question 23

golden standard f ms greiningu?

Answer 23

Tvö köst aðskililn í tíma og rúmi, þ.e. amk 1 mánuður á milli og 2 mism staðir í MTK

Question 24

Tilfelli sem uppfyllir ekki MS skilyrði væri hægt að kalla..?

Answer 24

Clinical Isolated Syndrome (CIS) t.d. sjóntap í 2 daga

Question 25

eitt kast án breytinga á MR (þ.e. CIS). líkur á að fá MS?

Answer 25

60-80% líkur

Question 26

hvað er black holes?

Answer 26

Á MRI. Varanleg skemmd - merki um vefjaeyðingu þar sem bólga hefur verið.

Question 27

Er hægt að fá MS greiningu eftir 1 kast?

Answer 27

Já ef skilyrði uppfyllt á MR: 1) 2 af 4 svæðum: juxta, periventricular, infratentorielt eða í mænu 2) breyting á 2 sbr myndum eða breytingar sem hlaða og ekki hlaða skuggaefni eða oligoclonal bönd í mænuvökva

Question 28

lýsa MS mænuvökva? (3)

Answer 28

1) frumur <50 2) prótein oftast eðlileg 3) oligoklonal bönd hjá 90%

Question 29

hvað er oligoklónal bönd?

Answer 29

immunoglobulin sem sjást í rafdrætti (blóð eða mænuvökvi)

Question 30

hvenær er sjónhrifrit ganglegt? (3)

Answer 30

1) í retrubulber sjóntaugarbólgu 2) ef einungis eitt kast (með öðru en augneinkennum) og þá er maður kominn með multifokal sjúkdóm = MS 3) í primert progressívum MS (?)

Question 31

lýsa sjónhrifriti?

Answer 31

mælt hvort það er seinkun á svari occipitalt m.v. það sem sjúkl sér (reitir, svart/hvítt)

Question 32

ef maður gerir sjónhrifrit hjá sjóntaugabólgu hvort er það oftar unilateralt eða bi?

Answer 32

nánast alltaf unilateral

Question 33

rauð flögg í mismgreiningu MS? (8)

Answer 33

1) eðlilegt MR eða þrálát kontrastupphleðsla 2) ekki köst þ.e. stöðug eða progressiv 3) aldur <15 eða >50 4) mál, verk, gaumstol (cortical einkenni) 5) stífleiki 6) flog 7) snemmbær dementia 8) skyndibyrjun einkenna

Question 34

Nefna mismunagreiningar MS? (9)

Answer 34

1) autoimmune sjúkdómar 2) funktional 3) infarktar 4) sýkingar (t.d. transverse myelitis) 5) æxli 6) b12 skortur 7) ADEM 8) NMO (Neuromyelitis Optica) 9) virchow-robin space

Question 35

hvað er virchow-robin space?

Answer 35

vökvafyllt rými í kringum æðar í mörgum líffærum, kannski eð immunotengt

Question 36

hvaða autoimmune sjúkd eru mismgreiningar við ms? (4)

Answer 36

1) lupus 2) sarcoidosis 3) bechet 4) sjögren

Question 37

hvaða sýkingar eru mism greiningar við MS? (2)

Answer 37

1) HIV | 2) Lyme (borrelia)

Question 38

Hvað er ADEM? (2) (f hvað stendur og stutt lýsing)

Answer 38

1) Acute disseminated encephalomyelitis 2) Sjaldgæfur autoimmune sjúkdómur sem veldur útbreiddum bólgum um MTK (hann er á borderline MS bilinu)

Question 39

einkenni ADEM? (2)

Answer 39

1) flensulík upphafseinkenni eftir sýkingu/bólusetningu | 2) síðan hratt vaxandi multifokal einkenni

Question 40

Hvað er Transverse myelitis? (í stuttu máli)

Answer 40

Myelin bólgur sem ná yfir breidd í mænunni | getur verið vegna MS eða sýkinga

Question 41

hvað veldur Transverse myelitis? (6)

Answer 41

1) idiopatískur 2) MS 3) HIV 4) Herpes zoster og simplex II 5) bandvefssjúkdómar 6) sarcoidosis

Question 42

gangur og horfur í Neuromyelitis optica?

Answer 42

1) Yfirleitt kasta sjúkdómur | 2) eftir 5 ára eru 50% blind á öðru eða báðum augum

Question 43

hve reglulega koma köstin í MS?

Answer 43

í fyrstu 1 kast annað hvert ár, svo minnkar kastatíðni

Question 44

hve stór % fær sekunder progression og eftir hve langan tíma?

Answer 44

1) 40% sjúklinga. | 2) að meðaltali eftir 19 ár, hámark 50 ár

Question 45

betri horfur ef: (7)

Answer 45

1) konur 2) ungur aldur við greiningu 3) ef 1 einkenni (ekki multifocal) við byrjun 4) sensorisk eða opt neuritis (frekar en motoreinkenni) 5) fullur bati af fyrstu köstum 6) lág kastatíðni fyrstu 5 árin 7) fáar lesionir á MR

Question 46

Horfur er ómeðhöndlaður kastaform MS? (2)

Answer 46

1) progressive og skert vitræn geta eftir 10 ár | 2) stuðningur við gang e. 15 ár

Question 47

um hvað snýst meðferð í MS í 3 þáttum?

Answer 47

1) meðferð við köstum 2) fyrirbyggjandi meðferð við köstum og framþróun 3) meðferð við almennum einkennum (verkir, þreyta, þvagblaðra, vöðvaspenna)

Question 48

Hvenær á maður að nota stera í MS? (3)

Answer 48

1) ef fatlandi motorisk einkenni 2) ef sjóntaugarbólga með sjóntapi 3) kannski ef virkar kontrasthlaðanid breytingar sjást á MR

Question 49

hverjir ættu síður að fá stera? (3) | Sjúklingar með..

Answer 49

1) DM 2) sýkingar 3) bipolar

Question 50

algengast byrjunarmeðferð við MS?

Answer 50

Teriflunamide og dimethyl fumarate (Terry-flensu-amíð) og dimethyl reykinga-ate) (Aubagio og Tecfidera sérlyfja) Auuh-baggio og Tækni-fidera

Question 51

Besta MS lyfið?

Answer 51

Tysabri (natalizumab) Tyson er virkasta lyfið. Natalie með MS

Question 52

Hættulegasti fylgikvilli Tysabri?

Answer 52

PML (progressive multifokal leukoencefalopatía)

Question 53

Hvaða lyf hefur sömu ábendingar og natalizumab?

Answer 53

Fingolimod=Gilenya (finger-low-meat) (Gil-(k)enya) (sest á S1P viðtaka sem kemur í veg f að lymphocytar fari úr eitlum til MTK og valdi MS relapse)

Question 54

Hvað hefur fingolomid(gilenya) áhrif á?

Answer 54

sphingosine 1-phosphate viðtaka

Question 55

fylgikvillar fingolomid (gilenya) (3)

Answer 55

1) herpes sýkingar 2) áhrif á hjarta 3) áhrif á augnbotna

Question 56

Hvaða almenni hlutur getur aukið einkenni í MS?

Answer 56

Hækkaður líkamshiti (veður, bað, sótthiti)

Question 57

hvað bætir göngugetu sumra MS sjúklinga?

Answer 57

Fampyra (kalíum blokkari)