HC 2.7: Tumoren v/h bewegingsapparaat Flashcards
(23 cards)
classificatie van bottumoren volgende de Nederlandse Commissie voor beentumoren: 1
- tumorcellen vormen: bot, vaak ook kraakbeen en/of bindweefsel
- maligne tumoren: osteosarcoom
- benigne tumoren: osteoïd-osteoom, osteoblastoom, osteoom
- op tumor lijkende afwijkingen: callus, myositis ossificans, fibreuze dysplasie
als er sarcoom achter staat, dan is het per definitie kwaadaardig.
als er osteo in de naam staat, dan betekent het dat de patholoog osteoïd weefsel ziet onder de microscoop. dan dus per definitie een botvormende tumor.
je hebt ook tumoren die eigenlijk meer lijken op een andere soort tumor, maar dan een beetje osteoïd laten zien.
en dan noemen we het een osteoid like fibrosarcoom.
classificatie van bottumoren volgende de Nederlandse Commissie voor beentumoren: 2
- tumorcellen vormen: kraakbeen, eventueel ander weefsel, maar geen bot
- maligne tumoren: chondrosarcoom
- benigne tumoren: chrondroom, chrondroblastoom, chrondomyxoïd fibroom, osteochondroom
- op tumor lijkende afwijkingen: x
classificatie van bottumoren volgende de Nederlandse Commissie voor beentumoren: 3
- tumorcellen vormen: vezels, geen bot of kraakbeen
- maligne tumoren: fibrosarcoom, maligne fibreus histiocytoom
- benigne tumoren: niet-ossificerend fibroom, fibroom, desmoplastisch fibroom
- op tumor lijkende afwijkingen: fibreus corticaal defect
classificatie van bottumoren volgende de Nederlandse Commissie voor beentumoren: 4
- tumorcellen vormen: geen tussenstof (de cellen vermeerderen, zonder vorming van tussenstof)
- maligne tumoren: ewing-sarcoom, ongedifferentieerd sarcoom, myeloom, leukemie, reuzencellen-sarcoom
- benigne tumoren: reusceltumor, hemangioom, aneurysmatisch botcyste
- op tumor lijkende afwijkingen: sollitaire botcyste, eosinofiel granuloom
hoe presenteert iemand met een bottumor zich?
- chronisch zeurende pijn
- niet altijd gerelateerd aan inspanning
- kan ook in rust of ‘s nachts aanwezig zijn
- ‘spontane’ fracturen
- pijnlijke scoliose (een scoliose hoort, zeker in de beginfase, niet pijnlijk te zijn)
–> de eerste röntgenfoto laat bijna altijd afwijkingen zien, vaak omdat er al een delay overheen zit
incidentie/prevalentie van bottumoren naar leeftijd:
- op kinderleeftijd, dus onder de 20, zijn er maar maligne bottumoren die voorkomen, namelijk metastatic neuroblastoom, ewing-sarcoom en osteosarcoom
- op volwassen leeftijd (vanaf 20/30 jaar) zijn er veel meer soorten maligne bottumoren die voor komen, waarvan verreweg de grootste groep wordt gevormd door metastasen van een andere (primaire) tumor
–> bij volwassen met een lytische laesie, denken aan: lymfoom, metastase of myeloom
waarom kan de diagnostiek niet veel makkelijker, door gewoon een stukje weefsel eruit te halen en dat te onderzoeken om tot een diagnose te komen?
- dat is niet de oplossing, omdat op het moment dat je een naald in een tumor plaatst of er een mes in zet
- dan verstoor je de architectuur en krijg je bloedingen in het weefsel
–> en dan is het lastiger voor een patholoog-anatoom of radioloog om te beoordelen wat het is
–> dus eerste goede beeldvorming voordat je uberhaupt een naald of mes er in zet
belangrijk bij de diagnostiek:
- recente röntgenfotos
- is de foto 10 of meer dagen geleden gemaakt, dan moet je nieuwe maken
- je maakt dan adequate röntgenfotos in twee loodrecht op elkaar staande richtingen
–> als je in een moeilijk gebied zit, waar het met röntgen lastig te beoordelen is, dan kies je voor CT-scan
welke vragen moet je jezelf stellen als je op een röntgenfoto een afwijking ziet?
- waar zit de tumor, welk bot?
- hoe groot is de tumor?
- hoe kenmerkt zich de overgangszone van tumor naar normaal bot? (scherp begrensd, grote overgangszone?)
- hoe is de compositie van de tumormatrix?
- welk type botdestructie is er?
- hoe kenmerkt zich eventuele periostreactie? (hoe reageert het bot/het periost op de tumor?)
- is er weke delen betrokkenheid?
waar zit de tumor?
- welk bot?
- wat voor type bot? (lang pijpbeen, plat bot, hand-of voetwortel, etc)
- waar in het bot? (dia-, meta- of epifyse, centraal, excentrisch, (juxta-) corticaal, periostaal)
overgangszone van tumor naar normaal bot:
- scherp begrensde opheldering (lytische laesie)
- met een heel dun wit randje er omheen
–> dit noemen we: grafisch begrensde tumor, wwarbij je heel duidelijk ziet wat tumor is en wat normaal bot is
–> hierbij is die dunne witte laag smal, dus die zone van overgang heel smal, wat een teken is van trage groei van de tumor in het bot (dus benigne) - je kan ook een brede zone van overgang hebben, waarbij het onduidelijk is waar de overgang van normaal bot naar tumor zit
–> zo’n vage overgang en dus brede overgangszone is een teken van snelle groei van een tumor tussen de botbalkjes door
–> en hierbij zie je nog als reactie, dat er een loslating kan ontstaan van het periost. de tumor duwt het periost naar boven en dat scheurt kapot. maar de primaire stamcellen in dat periost gaan meteen osteoblasten vormen en die geven een directe botvorming, in de vorm van een driehoek
–> je noemt dat Codman-driehoek
welke kenmerken heeft de laesie?
- matrix? (compositie van tumorweefsel, bv. calcificaties, lytisch, melkglas, sclerotisch)
- uit wat voor soort weefsel is de tumor opgebouwd?
welke type botdestructie is er?
- geografisch begrensde botdestructie, waarbij de overgang van bot naar tumor vrij scherp is
- moth-eaten, waarbij je dus botdestructie ziet alsof er motten aan hebben gegeten, dus meerdere kleine gaatjes. dit is ook een maligne kenmerk
- permeatief/doordringend, waarbij de tumor dus tussen de botbalkjes door groeit en het ook op plekken aantast. dit is een teken van een hooggradige maligniteit
–> dus geografisch, ‘moth-eaten’ en permeatief
welk type periostale reactie is er? hoe reageert het bot op de tumor?
- het kan dat de tumor door de corticale begrenzing heen breekt en dan dus het periost optilt
- maar als dat langzaam gebeurt, dan kan het periost in staat zijn om er steeds weer een laagje bot tegen aan te leggen om het af te kapselen
- en dat kan solide zijn (benigne), of die bot afzetting kan in laagjes zijn, dus dat er steeds weer een nieuw laagje bot omheen wordt gelegd (onion-skin)
- en dat onion-skin is een teken dat er snelle groei is van de tumor, en dus maligne
- Codman-driehoek, waarbij het periost wordt los getrokken en je direct desmale botvorming krijgt. en dat geeft een compacte botrand aan de rand van de tumor. dit past bij maligne tumoren.
- sunburst, de sharpey vezels die de verbinding vormen tussen periost en corticale bot, worden losgetrokken door de groei van de tumor en omhoog getild. en die sharpey vezels gaan dan ossificeren. en dat ziet er dus uit als een ‘sunburst’. dit is ook een teken van maligne groei.
welke type periostale reacties heb je dus?
- solide (meestal benigne)
- Codmanse driehoek (maligne)
- gelammeleerd (maligne)
- ‘sunburst’ (maligne)
bij radiologie jezelf altijd 2 vragen stellen:
- wat doet de tumor met het bot?
- wat doet het bot met de tumor?
soms kunnen we op basis van beeldvorming zeggen: het is een laaggradige tumor. het moet wel weggehaald worden, maar we kunnen het vanuit de tumor/in de tumor weghalen.
dus dan ga je in de tumor ‘zitten’ en alles weg krabben en schoon spoelen.
- je kan de holte in het bot waar de tumor heeft gezeten eventueel nog aanvullend behandelen met cryochirurgie
- daarbij laat je vloeibare stikstof in de holte lopen en dat laat je dus afkoelen
- en daarmee hoop je de restjes cellen nog dood te maken
als je gaat reseceren, dan heb je verschillende soorten aanpakken/behandeling:
- intra-laesionaal, dan zit je dus echt in tumorweefsel
- je kunt marginaal om de tumor heen, dus dan reseceer je net op de rand van goedaardig en kwaadaardig
- of je gaat er ruim om heen en je neemt wel een klein stukje gezond weefsel ook mee
- of je doet het radicaal, maar dan verwijder je dus het hele compartiment, bijv. dus een hele spier of een heel bot
–> om dit te beoordelen, heb je een MRI nodig, om te weten waar de bloedvaten en zenuwen lopen
omkeerplastiek vgl. van Nes:
- waarbij je het onderbeen omgekeerd op de femur aansluit
- waardoor het enkelgewricht, het kniegewricht is geworden
