HC 9 --> Stoornissen gerelateerd aan trauma en stress Flashcards
(51 cards)
Componenten van stress
Stressor
* Een gebeurtenis die iets vereist
* Kan stress veroorzaken wanneer dit wordt gezien als bedreigend
Stress response
* De reactie van de persoon op de stressor
Uitzonderlijke stress en trauma
* Kunnen een centrale rol spelen bij een aantal psychologische stoornissen
Stress en psychologische stoornissen
- Acute stress disorder
- Posttraumatic stress disorder (PTSD)
- DSM-5 classificeert deze als “trauma en stressor-gerelateerde stoornissen”
Stress en fysieke (psychofysiologische) stoornissen
DSM-5 classificeert deze als “psychologische factoren die een invloed uitoefenen op medische aandoeningen”
Stress en arousal: De Fight-or-Flight reactie
Twee belangrijke systemen
Arousal en stress worden in gang gezet door de hypothalamus
Twee belangrijke systemen worden geactiveerd:
* Autonome zenuwstelsel (AZS) = uitgebreid netwerk van zenuwen die het centrale zenuwstelen (de hersenen en ruggengraat) connecteren met alle andere organen in het lichaam
* Endocriene system = netwerk van klieren doorheen het lichaam die hormonen vrijlaten
Autonoom zenuwstelsel: Fight or flight
Sympathisch zenuwstelsel
- Verwijdt de pupil
- Remt speekselvorming
- Ontspant bronchiën
- Versnelt hartslag
- Remt de spijsvertering
- Stimuleert de afgifte van glucose
- Stimuleert de afscheiding van epinefrine en noradrenaline
- Ontspant blaas
- Stimuleert zaadlozing bij mannen
Autonoom zenuwstelsel: rest and digest
Parasympathisch zenuwstelsel
Trekt de pupil samen
Stimuleert speekselvorming
Vernauwt bronchiën
Vertraagt hartslag
Stimuleert de spijsvertering
Stimuleert galblaas
Trekt blaas samen
Laat bloed naar geslachtsorganen stromen
Stress en arousal: De Fight-or-Flight reactie
Twee routes
Twee routes waarbij het AZS en het endocriene systeem arousal en angstreacties produceren
* Sympathetisch zenuwstelsel
* Hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) pathway
Hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) pathway
- EN: Hypothalamus –> Pituitary gland –> Secretion of ACTH –> Adrenal cortex –> Corticosteroids
- NL: Hypothalamus –> Hypofyse –> Afscheiding van ACTH –> Bijnierschors –> Corticosteroïden
Acute stress stoornis
Symptomen beginnen binnen 4 weken na het event en verdwijnen weer binnen een maand
Posttraumatic stress stoornis (PTSS)
Symptomen beginnen kort na het event of maanden of zelf jaren erna
* 80% van alle gevallen van acute stress stoornis ontwikkelen zich in PTSD
Naast de verschillen in onset tijd en duratie van de symptomen zijn acute stress stoornis en PTSS nagenoeg identiek
- Verhoogde arousal, angstigheid en schuldgevoelens
- Herbeleven van het traumatische event
- Vermijding
- Verminderde reactiviteit en dissociatie
Acute en posttraumatische stress stoornis
Checklist
- Een persoon wordt blootgesteld aan een traumatische gebeurtenis - overlijden of met de dood bedreigd, ernstig letsel of seksuele aanranding
- Een persoon ervaart ten minste een van de volgende herbevelingssymptomen:
1. Herhaalde, ongecontroleerde en verontrustende herinneringen
1. Herhaalde en verontrustende traumagerelateerde dromen
1. Dissociatieve ervaringen zoals flashbacks
1. Aanzienlijke overstuur bij blootstelling aan traumagerelateerde signalen
1. Uitgesproken fysieke reacties wanneer aan de gebeurtenis(sen) wordt herinnerd
1. De persoon vermijdt voortdurend traumagerelateerde stimuli
1. De persoon ervaart negatieve veranderingen in traumagerelateerde cognities en stemmingen, zoals het niet kunnen onthouden van belangrijke kenmerken van de gebeurtenis(sen) of het ervaren van herhaalde negatieve emoties
1. De persoon vertoont opvallende veranderingen in opwinding of reactiviteit, zoals overmatige alertheid, extreme schrikreacties of slaapstoornissen
1. De persoon ervaart aanzienlijk leed of beperkingen, met symptomen die langer dan een maand aanhouden
Acute en posttraumatische stress stoornis, prevalentie
- Kan op elke leeftijd voorkomen en alle aspecten van het leven beïnvloeden
- Beïnvloedt elk jaar minstens 3,5 procent van de mensen in de Verenigde Staten
- Vaker voor bij vrouwen (2: 1) en mensen met een laag inkomen
- Tweederde van de getroffen mensen zoekt ooit een behandeling
- Waarschijnlijker veroorzaakt door bepaalde gebeurtenissen - oorlog, rampen, misbruik en slachtofferschap
Acute en posttraumatische stress stoornis
Triggers
- Oorlog
- Rampen en ongevallen
- Misbruik (Seksueel misbruik en verkrachting)
- Terrorisme
- Martelingen
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
- Biologische factoren
- Ervaringen uit de kindertijd
- Persoonlijkheidsstijlen
- Sociale ondersteuning
- Ernst en aard van de trauma’s
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
Biologische factoren
- Stressroutes van de hersenen en het lichaam
- Stressgebieden in de hersenen
- Erfelijke aanleg
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
Ervaringen uit de kindertijd
- Chronische verwaarlozing of misbruik
- Armoede
- Scheiding van ouders of echtscheiding
- Catastrofe
- Familieleden met psychische stoornissen
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
Cognitieve factoren en coping stijlen
- Pre-trauma geheugenmoeilijkheden
- Intolerance of uncerainty
- Inflexibele copingsstijlen
- Resilience
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
Sociale ondersteuning
Zwakke gezins- en sociale ondersteuningssystemen
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
Ernst en aard van het trauma
- Ernstiger of langduriger trauma
- Meer directe blootstelling aan trauma
- Opzettelijk toegebracht trauma
- Verminking, ernstig lichamelijk letsel of aanranding
Waarom ontwikkelen mensen acute en posttraumatische stressstoornissen?
Ontwikkelingspsychopathologie perspectief
- Timing van stressoren en trauma’s gedurende het ontwikkelingsverloop en
- Overgeërfde of verworven biologische aanleg voor overreactiviteit in stressroutes tussen de hersenen en het lichaam en disfunctie in het hersenstresscircuit
- Principes van equifinaliteit en multifinaliteit
Hoe behandelen clinici acute en posttraumatische stress stoornissen?
- Ongeveer de helft van alle gevallen van PTSD verbetert binnen 6 maanden; de rest kan jaren aanhouden
- Behandelingsprocedures variëren afhankelijk van het type trauma, algemene doelen:
1. Maak een einde aan aanhoudende stressreacties
1. Krijg perspectief op pijnlijke ervaringen
1. Keer terug naar constructief leven
Hoe behandelen clinici acute en posttraumatische stress stoornissen?
Oorlogsveteranen
- Antidepressiva
- Cognitieve-gedragstherapie
1. Cognitieve verwerkingstherapie
1. Mindfulness-gebaseerde technieken
1. Exposure technieken; prolonged exposure
1. Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) - Koppel of familie therapie
- Groep therapie
- Combinatie van bovenstaande technieken en therapieën
MindTech: Virtual Reality Therapy: Realistischer dan het echte leven?
Exposure-gebaseerde behandeling is de beste interventie voor patiënten met PTSS
* Vroegere behandelingen: In vivo exposure meer effectief dan coverte (imaginaire) exposure
* Vandaag: Virtual Reality exposure is nu standaard voor de behandeling van PTSS
Virtual Reality-therapie komt steeds vaker voor bij de behandeling van andere angststoornissen en fobieën