Hoofdstuk 3: Stress - betekenis, impact en bronnen

Question 1

Welke twee componenten heeft stress?

Answer 1

Fysieke componenten. Uitdagingen voor het lichaam.

Psychologische componenten. Hoe individuen situaties in hun leven beoordelen.

Question 2

Op welke drie manieren kun je naar stress kijken?

Answer 2

Stress wordt gezien als een stimulus. Stressoren.

Stress wordt gezien als een reactie. Spanning.

Stress wordt gezien als een interactie in aanpassing tussen de persoon en de omgeving. De persoon is een actieve participant en kan de gevolgen van stressoren beinvloeden door cognitieve, gedragsmatige en gevoelsmatige strategieen.

Question 3

Wat is de definitie van stress?

Answer 3

De omstandigheden waarin transacties leiden tot een waargenomen verschil tussen de fysieke of psychologische eisen van de situatie en de resources van zijn of haar biologische psychologische of sociale systemen

De definitie die het boek geeft, is vrij compleet en bevat naast de drie betekenissen (stressor, spanning, transactie) nog elementen van primaire en secundaire appraisal (waargenomen aspecten van de stressor en van de eigen capaciteiten) met de nadruk op waargenomen discrepantie tussen die beoordeelde aspecten van de situatie en van de eigen mogelijkheden om er iets aan te doen.

Question 4

Leg de verschillende componenten van de definitie van stress uit.

Answer 4

Resources – stress belast de biopsychosociale resources van een persoon om om te gaan met moeilijke gebeurtenissen of omstandigheden. Kan echt zijn, maar ook ingebeeld

Eisen – de hoeveelheid van onze resources die een stressor lijkt nodig te hebben. Kan echt zijn, maar ook ingebeeld.

Verschil – een wanverschil Tussen de eisen van de situatie en de resources van een persoon. Werkt twee kanten op en kan echt zijn, maar ook ingebeeld.

Transacties – in onze transacties met de omgeving kijken we naar de eisen, onze resources en de verschillen daartussen.

Question 5

Beschrijf welke stappen er achtereenvolgens in dit proces van cognitieve beoordeling plaatsvinden

Answer 5

‘Cognitive appraisal’ heeft betrekking op twee zaken:

1. beoordeling van de betekenis van de eisen vanuit de omgeving in relatie tot het eigen welzijn (primaire appraisal). Zo kan men de eisen uit de omgeving als dreigend ervaren voor het eigen welzijn.
2. beoordeling van de eigen middelen en capaciteiten om aan die eisen te kunnen voldoen (secundaire appraisal). Zo kan men van zichzelf denken dat men de (eisen van de) situatie aankan of dat men de situatie niet aankan.

Question 6

Wat is de primaire beoordeling in een stressvolle situatie?

Answer 6

Een proces waarbij we proberen te achterhalen wat een situatie betekent voor ons welzijn. Hieruit kunnen drie antwoorden komen:
* De signalen zijn irrelevant
* De signalen zijn positief voor mij
* De signalen zijn stressvol voor mij
Als de signalen als stressvol worden beoordeeld, dan zijn er drie mogelijk implicaties:
* Schade/verlies - hoeveelheid schade die al is aangericht
* Dreiging (threat) - verwachting over toekomstige schade
* Uitdaging (challenge) - kans om groei of voordeel uit situatie te halen

Question 7

Wat is secundaire beoordeling?

Answer 7

Onze schatting van de hoeveelheid resources die we beschikbaar hebben om om te gaan met de stress.

Question 8

Welke factoren beïnvloeden of we situaties als stressvol beoordelen?

Answer 8

Of een persoon een situatie als stressvol beoordeelt, hangt af van een aantal factoren dat onder te verdelen is in twee klassen:

1. persoonsgebonden factoren (bijv. hoe men zichzelf in het algemeen ziet)
2. situatiegebonden factoren (zoals hoge eisen/alomvattendheid van een stressor of oncontroleerbaarheid van een situatie).

Question 9

Noem enkele factoren gerelateerd aan de persoon die stress kunnen beïnvloeden.

Answer 9

• Hoeveel zelfwaardering iemand heeft
• Hoeveel motivatie iemand heeft
• Wat iemand gelooft
• Perfectionisme

Question 10

Wat is perfectionisme?

Answer 10

Perfectionisme is de tendens om zelfs kleine problemen te beoordelen als grote problemen en dit zorgt voor stress

Question 11

Wat zijn kenmerken van stressvolle situaties?

Answer 11

• Levensgebeurtenissen
• Gebeurtenissen die eerder of later plaatsvinden dan verwacht
• Onduidelijke situaties
• Onwenselijke situaties
• Weinig controle over een situatie
• Gebeurtenissen die veel vragen op korte termijn

Question 12

Geef bij de onderstaande situatie weer welke stressvolle karakteristieken hier aanwezig zijn:

‘Door de reorganisatie werd een hele afdeling in een keer afgeschaft. We zagen het aankomen, maar we konden niets doen om het te voorkomen, we waren machteloos. In één keer stonden we met vijftig mensen op straat zonder baan.’

Answer 12

1. Weinig controle over de situatie
2. Onwenselijke situatie

Question 13

Geef bij de onderstaande situatie weer welke stressvolle karakteristieken hier aanwezig zijn:
‘Daar stond ik dan; als veertigjarige weer helemaal opnieuw beginnen met een baan tussen allemaal van die jonkies. Ik heb me vaak afgevraagd waar ik aan begonnen ben.’

Answer 13

1. Moeilijke timing van een situatie - gebeurde veel later dan normaal

Question 14

Geef bij de onderstaande situatie weer welke stressvolle karakteristieken hier aanwezig zijn:
‘En ik weet gewoon niet wat mijn verantwoordelijkheid in zo’n situatie precies is. Mag ik ingrijpen in de situatie, of ga ik dan buiten mijn verantwoordelijkheden om. Als ik ingrijp, krijg ik problemen met mijn eigen baas, als ik het niet doe, loopt de boel op de werkvloer ook in de soep. Wat je ook doet, je kunt het nooit goed doen.’

Answer 14

1. Onduidelijke situatie

Question 15

Geef bij de onderstaande situatie weer welke stressvolle karakteristieken hier aanwezig zijn:

‘Toen mijn vader zich vorig jaar terugtrok uit het bedrijf, werd van mij verwacht dat ik de zaak soepel zou overnemen. En toen realiseerde ik me dat ik degene was die vanaf nu het bedrijf zou leiden. Ik zag mezelf nog helemaal niet in de rol van eindverantwoordelijke voor zoveel mensen. Ik kreeg het er benauwd van, was ik hier wel klaar voor?’

Answer 15

Levensgebeurtenissen (life transitions)

Question 16

Wat is chronische stress?

Answer 16

Stress die vaak voorkomt of langdurig is.

Question 17

Hoe beïnvloedt de frequentie van stressoren de ervaren stress?

Answer 17

De hoeveelheid stress die een persoon ervaart gaat omhoog met de frequentie van de stressor.

Question 18

Wat is rumineren in de context van stress?

Answer 18

Het vaak moeten denken aan een trauma.

Question 19

Welke factoren beinvloeden of stress goed of slecht voor ons is?

Answer 19

1. Hoe we de stress beoordelen: als er veel negatieve emoties bij betrokken zijn dan zal de stress slecht voor ons zijn. Zijn er positieve emoties bij betrokken dan is de stress goed voor ons. Cognitieve beoordelingsprocessen spelen hierbij een belangrijke rol. De positieve aspecten van stress gelden meer als men de stressor als challenge (uitdaging) in plaats van als bedreiging ziet.
2. Volgens Sarafino & Smith zijn er aanwijzingen dat mensen het slechtst functioneren bij zeer lage en zeer hoge niveaus van stress. Gematigde ‘optimale’ niveaus van stress leiden tot het beste functioneren van mensen. Deze optimale niveaus zijn afhankelijk van de persoon.

Question 20

Wat is de fysiologische reactie op een stressor of spanning?

Answer 20

Reactiviteit. Dit kan gemeten worden ten opzichte van een basisniveau van activatie/opwinding in rust.

Question 21

Welke factoren bepalen de reactiviteit van mensen op stressoren? Waar kunnen dat soort factoren ook voor zorgen?

Answer 21

Genetische factoren.
Daarnaast hebben mensen met genetische gevoeligheden die te maken hebben met neurotransmitters in de hersenen, een grotere kans op depressie na blootstelling aan grote hoeveelheden stress.

Question 22

Wat is de vecht of vlucht reactie?

Answer 22

Reactie bij de perceptie van gevaar die het lichaam mobiliseert. Deze reactie mobiliseert het lichaam (via het sympatische zenuwstelsel) om snel te kunnen reageren op gevaar. Als we langdurig in deze staat blijven, is het gevaarlijk voor de gezondheid.

Deze reactie wordt via het sympatische zenuwstelsel geactiveerd.

Question 23

Beschrijf welke fysiologische processen er plaatsvinden als er sprake is van stress. Denk hierbij zowel aan de kortetermijnprocessen als aan de gevolgen op langere termijn.

Answer 23

De snelle fysiologische reactie die plaatsvindt in situaties van stress wordt fight-or-flight-respons genoemd: de fysiologische reacties bereiden het organisme voor op aanval of vlucht (Cannon, 1929). Bij de fight-or-flight-respons wordt het sympatisch zenuwstelsel geactiveerd, waardoor zowel de organen (o.a. het hart) als het hormoonstelsel in actie komen. Het lichaam maakt zich op deze manier klaar om te reageren op de potentieel gevaarlijke situatie. Maar wanneer deze staat van paraatheid langer aanhoudt, kan het juist schadelijke gevolgen hebben.

Selye heeft later een iets uitgebreider model van de stressreactie voorgesteld, waarbij ook rekening werd gehouden met de langetermijnveranderingen in het lichaam. Zijn general adaptation syndrome (GAS) gaat uit van drie achtereenvolgende fasen van respons op een stressor: alarmfase (fight-or-flight response), weerstandsfase (aanpassing aan de stressor) en uitputtingsfase.

Question 24

Wat is het General Adaptation Syndrome (GAS)?

Answer 24

Een serie van fysiologische reacties op langdurige stress

Ontwikkeld door Hans Seyle.

Question 25

Wat gebeurt er in de alarmeringsfase van het GAS?

Answer 25

De eerste fase van het GAS is hetzelfde als een vecht of vlucht reactie bij gevaar en de functie hiervan is om het lichaam te mobiliseren. Tijdens deze fase wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd en wordt er adrenaline en noradrenaline geproduceerd. Daarnaast activeert ook de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as of stress-as, afgekort tot HPA. Deze zorgt voor de afgifte van cortisol. ## Footnote Adrenaline en noradrenaline worden geproduceerd.

Question 26

Wat kenmerkt de fase van weerstand in het GAS?

Answer 26

De tweede fase van het GAS is de fase van weerstand en deze vindt plaats op het moment dat er een sterke stressor blijft bestaan. In deze fase is het sympathische zenuwstelsel minder belangrijk en overheerst de HPA activatie. Het lichaam probeert zich aan te passen aan de stressor. Fysiologische opwinding blijft hoger dan normaal, maar het individu laat weinig stress zien. Het lichaam blijft de hormonen die de bijnieren afgeven aanvullen. Het vermogen om nieuwe stressoren het hoofd te bieden verminderd waardoor mensen vatbaar zijn voor gezondheidsproblemen. Dit worden aanpassingsziekten genoemd. ## Footnote Het lichaam probeert zich aan te passen aan de stressor.

Question 27

Wat is de fase van uitputting in het GAS?

Answer 27

De derde fase van het GAS is de fase van uitputting. In deze fase heeft de fysiologische opwinding het immuunsysteem verzwakt en de energiereserves van het lichaam uitgeput. Als de stress doorgaat, is het waarschijnlijk dat iemand ziek wordt en/of schade oploopt aan interne organen, en mogelijk zelfs doodgaat. ## Footnote Dit kan leiden tot ziekte of zelfs de dood.

Question 28

Plaats de volgende klachten bij de juiste fase van het GAS: zweten, verhoogde hartslag, hoge bloeddruk, flauwvallen, oververmoeidheid, verlaagde weerstand en maagzweren.

Answer 28

De lichamelijke reacties die mensen kunnen ervaren zijn verschillend per fase: * Zweten, verhoogde hartslag en eventueel zelfs flauwvallen zijn typerend voor de alarmfase. * Fysieke klachten als hoge bloeddruk of een maagzweer horen vooral bij de weerstandsfase. * Extreme vermoeidheid in combinatie met een zwak immuunsysteem (verlaagde weerstand) horen eerder bij de uitputtingsfase.

Question 29

Wat is allostatische belasting? Wat zijn de gevolgen?

Answer 29

Ophoping van effecten van het herhaaldelijk aanpassen aan stressoren. Allostatische belasting zorgt voor schade aan het lichaam en verminderd het vermogen van het lichaam om zich aan te passen aan toekomstige stressoren. Cumulatieve effecten van spanning over tijd hebben een grotere invloed op gezondheid dan de mate van activatie in respons op 1 stressor. ## Footnote Dit vermindert het aanpassingsvermogen aan toekomstige stressoren.

Question 30

Noem vier factoren die de totale hoeveelheid fysiologische stress beïnvloeden.

Answer 30

* Hoeveelheid blootstelling * Grootte van de reactie * Snelheid van herstel * Mate van herstel van resources ## Footnote Slaap is hierbij de belangrijkste resource.

Question 31

Waar gaat het GAS ervan uit met betrekking tot fysiologische reacties op stressoren?

Answer 31

Dat alle stressoren dezelfde fysiologische reacties veroorzaken. Het houdt geen rekening met psychosociale factoren. ## Footnote Houdt geen rekening met psychosociale factoren.

Question 32

Welke bewijzen zijn er dat psychosociale factoren een rol spelen bij fysiologische reacties op stress? 3x

Answer 32

1. Sommige stressoren lijken een sterkere emotionele reactie te veroorzaken dan anderen. Over het algemeen geldt dat als de reactie van de individu een sterke emotionele component heeft, dat er meer hormonen afgescheiden worden. 2. Marianne Frankenhaeuser stelde voor dat het patroon van fysiologische activatie/opwinding door stress van twee factoren afhangt, namelijk inspanning en leed. Deze bevindingen sluiten aan bij die van John Mason. 3. Onderzoek suggereert dat cognitieve beoordelingsprocessen een rol spelen in de fysiologische reactie op stress. Dit betekent dat hoe mensen een situatie beoordelen een grote impact heeft op de mate van stress.

Question 33

Wat waren de bevindingen van Marianne Frankenhaeuser mbt het patroon van fysiologische activtatie door stress?

Answer 33

Zij Marianne Frankenhaeuser stelde voor dat het patroon van fysiologische activatie/opwinding door stress van twee factoren afhangt, namelijk inspanning en leed, waarbij: * Inspanning met leed een staat is die typisch is voor dagelijkse problemen * Inspanning zonder leed een vrolijke staat is die gekenmerkt wordt door actieve en succesvolle coping en een grote mate van persoonlijke controle. * Leed zonder inspanning hopeloosheid, verlies van controle en opgeven impliceert Omdat leed een emotie is, sluiten deze bevindingen aan bij die van John Mason

Question 34

Hoe beïnvloedt stress cognitie en vice versa? Noem drie voorbeelden van manieren waarop stress onze cognitie kan beinvloeden.

Answer 34

Vermindert geheugen en aandacht Andersom heeft cognitie ook impact op de hoeveelheid stress die wordt ervaren. Mensen die zich zorgen maken over toekomstige problemen of rumineren over moeilijkheden in het verleden, blijven verhoogde fysiologische stress responsen houden. Voorbeelden zijn: * Zorgen over falen, kunnen ervoor zorgen dat ons geheugen en aandacht minder goed werken * Stress kan ons cognitieve vermogens ook verslechteren door af te leiden * Geluiden kunnen chronische stressoren zijn, waarbij er bewijs is dat kinderen die zichzelf continue moeten afleiden van geluiden, moeite hebben om te bepalen welke geluiden ze wel en geen aandacht aan moeten geven. ## Footnote Voorbeelden zijn zorgen over falen en chronische afleiding.

Question 35

Wat wordt gezegd over de connectie tussen stress en cognitie als mensen ouder worden?

Answer 35

De connectie tussen stress en cognitie wordt nog belangrijker als mensen ouder worden, waarbij er een verband is gevonden tussen stress en een versnelde cognitieve aftakeling en geheugen problemen. Dit is bijvoorbeeld lastig als iemand beslissingen moet nemen over het type behandeling bij ernstige ziekten.

Question 36

Wat is de impact van stress op onze emoties? Welke emoties komen vaak kijken bij situaties die we als een dreiging zien?

Answer 36

Meestal gaat stress gepaard met emoties en mensen gebruiken hun emotionele toestand om hun eigen stressniveau in te schatten. Cognitive appraisal kan zowel stress als de emotionele respons beïnvloeden. Angst (fear): normale emotionele reactie die zorgt voor psychologisch ongemak en fysiologische opwinding wanneer we ons bedreigd voelen. * **Fobie**: intense en irrationele angsten die direct geassocieerd zijn met bepaalde gebeurtenissen of situaties. – Ongerustheid (**anxiety**): een vaag gevoel van ongemak, het anticiperen op een soort van slecht voorgevoel, vaak over relatief onzekere of niet specifieke threats. * **Depressie** voldoet aan de voorwaarden van een psychologische stoornis wanneer: — Iemands ‘mood’ bijna dagelijks overwegend verdrietig is. — Lusteloos zijn met verlies van energie, plezier, concentratie en interesse. — Slecht slaappatroon en sterk minder of net meer eten. — Zelfmoordgedachten, hopeloos gevoel over de toekomst. — Laag zelfbeeld, vaak zichzelf de schuld geven voor de eigen problemen.

Question 37

Hoe verandert stress sociaal gedrag?

Answer 37

Stress verandert hoe mensen zich ten opzichte van elkaar gedragen: * Op een goede manier kan dit betekenen dat mensen in stressvolle situaties elkaar helpen en steun bij elkaar zoeken. * Op een slechte manier kan dit betekenen dat mensen zich minder sociaal gaan gedragen. Het lijkt erop dat als stress boosheid veroorzaakt, mensen zich agressiever naar anderen gaan gedragen. Dit is ook vaak een reden voor mishandeling van kinderen of partners.

Question 38

Hoe verschillen mannen en vrouwen in wat ze als stressvol ervaren?

Answer 38

Vrouwen ervaren over het algemeen meer stress dan mannen. Vrouwen en mannen verschillen in wat ze als stressvol ervaren en reageren ook anders op stress. Bij mannen gaat dit vaker over situaties waarin hun competentie in het geding komt. Hierbij komt dan vaak een 'vecht of vlucht' reactie kijken. Bij vrouwen gaat dit vaker over situaties waarin hun vriendschappen of liefde in het geding komt. Hierbij komt dan vaak een tend-and-befriend reactie kijken.

Question 39

Welke bronnen van stress worden genoemd in het boek?

Answer 39

* stressoren die uit de persoon zelf voortkomen, vaak door verschillende soorten interne conflicten * stressoren met wortels in de familiesituatie * stressoren die te maken hebben met de gemeenschap waarin men leeft.

Question 40

Dit is een uitspraak van iemand die stress ervaart. Waar zit de bron? ‘Privé gaat het even helemaal niet zo goed. Tja, die echtscheiding waar ik nu in zit, dat is echt enorme stress voor me. Ik krijg de kinderen eens in de twee weken een weekend en dat is enerzijds heel leuk, maar ook enorm druk zo in mijn eentje. Plus dat ik nu in een nieuw appartement zit in een buurt waar ik niemand ken. Alsof je alleen bent in de wereld.’

Answer 40

stressoren afkomstig van de familiesituatie en gerelateerd aan de gemeenschap waarin men leeft

Question 41

Dit is een uitspraak van iemand die stress ervaart. Waar zit de bron? ‘Toen ik mijn baas vertelde dat ik die geweldige baan bij de concurrent kon krijgen, echt een superkans voor mij, kwam hij met een heel mooi tegenbod. Een flinke salarisverhoging als ik bleef, en daarbij ook nog een uitbreiding van mijn taakverantwoordelijkheden. Nu zit ik met een behoorlijk dilemma, welke keuze moet ik maken: blijven of toch maar weggaan.’

Answer 41

stressoren afkomstig uit de gemeenschap waarin men leeft (de werksituatie), maar vooral stressoren uit de persoon zelf: een intern approach/approach-conflict (beide alternatieven lijken heel mooi)

Question 42

Dit is een uitspraak van iemand die stress ervaart. Waar zit de bron? ‘Mijn collega kan helemaal niet tegen die onzekerheid van deze reorganisatie. Die is bang dat ze haar baan verliest, nooit meer aan de bak komt en zelfs haar huis moet verkopen. En door die paniek word ik zelf ook meegesleurd. Ik heb geen idee of ik mag blijven of zal worden ontslagen. Plus mijn partner nog een keer, die maakt zich erg ongerust over wat er allemaal kan gebeuren met mijn baan. Maar het alternatief, gebruikmaken van die uitstapregeling is ook niets. Dat betekent een flinke salaristeruggang en ook veel onzekerheid. Wat ik ook kies, het wordt hoe dan ook een drama.’

Answer 42

stressoren afkomstig van de familiesituatie (ongeruste partner) en gerelateerd aan de gemeenschap waarin men leeft (stress door werksituatie). Maar daardoor ook stressoren afkomstig uit de persoon zelf: een intern avoidance/avoidance-conflict (beide alternatieven zijn slecht).

Question 43

Welke oorzaken van stress zijn er die je kunt relateren aan de persoon?

Answer 43

1. Ziektes 2. Interne conflicten 3. Motieven of doelen, en dan specifiek motieven die te maken hebben met sociale interacties en relaties met andere mensen

Question 44

waarom veroorzaakt ziekte stress bij mensen en van welke factoren is de mate van stress afhankelijk?

Answer 44

Ziek zijn stelt hoge fysiologische en psychologische eisen en de mate van stress hangt af van verschillende zaken, oa de leeftijd van de persoon, de ernst van de ziekte,.. Volwassenen hebben vaak zorgen over de toekomst, terwijl ziekte kinderen door hun beperkt begrip van ziekte en dood meer focussen op hun huidige toestand, het ongemak wat ze op dat moment voelen

Question 45

Wat voor type conflicten worden genoemd die stress veroorzaken? (drie soorten) Wanneer vinden mensen conflicten het meest stressvol?

Answer 45

Er ontstaant stress wanneer een conflict ontstaat, en er moet een keuze worden gemaakt. Het duwen en trekken wat iemand ervaart, veroorzaakt tegengestelde neigingen: approach en avoidance: * Approach / approach: kiezen tussen evenwaardige, aantrekkelijke alternatieven die niet compatibel zijn. –> conflict wordt vaak makkelijk opgelost * Approach / avoidance: iets willen wat ook nadelen heeft. –> conflict is stresserend en moeilijk op te lossen * Avoidance / avoidance: kiezen tussen onaantrekkelijke alternatieven, bvb tussen verschillende behandelingen met bijwerkingen –> conflict wordt vaak vermeden of uit de weg gegaan Mensen vinden conflicten het meest stressvol: 1. Als er vele kanten zitten aan een keuze 2. Als de verkeerde keuze zeer negatieve en permanente consequenties kan hebben 3. Als twee tegengestelde opties ongeveer gelijk zijn in waarde

Question 46

wat kun je zeggen over stress gerelateerd aan motieven die te maken hebben met sociale interacties en relaties met andere mensen?

Answer 46

Sociale motieven zoals de behoefte om verbonden te zijn met anderen, je gewaardeerd te voelen, en zorgen over wat jij bereikt en je status kunnen bronnen zijn van stress. Voorbeelden hiervan zijn afwijzing, sociale isolatie, conflicten met anderen, competitie en falen. Sociale afwijzing en uitsluiting zo stressvol zijn dat ze fysieke pijn veroorzaken waarbij dezelfde neurale circuits geactiveerd worden als bij fysieke pijn. Omgaan met mensen met een hogere status, competitie met andere, en anderen be�nvloeden of controleren, zorgen ook voor stress reacties.

Question 47

welke drie bronnen van stress in de familiesfeer worden benoemd in het boek?

Answer 47

1. De komst van een baby 2. Scheiding over ruzie tussen ouders 3. Ziekte, handicap en dood

Question 48

Wat is de connectie tussen het krijgen van een kind en stress?

Answer 48

* De komst van een baby kan zowel bij de moeder, vader als andere kinderen in het gezin stress veroorzaken. * Een belangrijke factor in ouderlijke stress is de zich ontwikkelende persoonlijkheid van de baby, het temperament. Baby’s worden omschreven als ‘easy’ of ‘difficult’ (+/-10%). * Wanneer de moeder stress ervaart tijdens de zwangerschap kan dit nefaste effecten hebben op het kind, oa risico op vroeggeboorte en laag geboortegewicht, wat bij het kind ook latere risico’s op gezondheid- of andere problemen verhoogt.

Question 49

Wat is de relatie tussen stress en relatieproblemen/scheiding bij partners en kinderen?

Answer 49

* Bij chronische spanningin het huwelijk of bij partners die meer vijandige opmerkingen maken, zijn de fysiologische stress responsen meer uitgesproken: verhoging van bloeddruk, cortisol en andere stresshormonen. * Huwelijksongeluk is tevens gerelateerd aan slaapproblemen, welke dan weer herstelprocessen kunnen belemmeren. Deze fysiologische effecten dragen bij aan de lange-termijn negatieve gevolgen van familieproblemen op lichamelijke gezondheid. Koppels die frequent conflicten ondervinden en groter negatief gedrag vertonen tijdens deze conflicten zullen meer kans hebben uiteindelijk te scheiden. Ook een scheiding op zich verhoogt iemands risico op gezondheidsproblemen. * Een scheiding vraagt vele stressvolle veranderingen voor alle leden van het gezin op vlak van sociale, residentiële en financiële omstandigheden. Psychologische interventies bij kinderen van gescheiden ouders zouden veel van deze moeilijkheden kunnen voorkomen. Ouders kunnen kinderen bijstaan met liefde en geborgenheid, door het voorafgaand inlichten van de kinderen, informatie te geven, open communicatie te bevorderen, hulp aan te nemen van anderen en de kinderen aan te moedigen contact te houden met beide ouders.

Question 50

Wat is de relatie tussen stress en ziekte/handicap/overlijden bij partners en kinderen?

Answer 50

* Ouders van zieke kinderen moeten zich aanpassen aan langdurige stress, die zelfs symptomen van PTSS kan oproepen. * Ziekte of beperking van een ouder zorgt voor grotere emotionele moeilijkheden bij kinderen. Ook financieel kan dit druk uitoefenen op een gezin. * Het overlijden van een ouder heeft een enorme impact op een kind. Vanaf 8 jaar begrijpt een kind beter de concepten van leven en dood. * Een volwassene die een partner of kind verliest loopt door veranderende stressfysiologie een hoger risico op lange-termijn gezondheidsproblemen.

Question 51

welke bronnen van stress die te maken hebben met de omgeving worden genoemd in het boek

Answer 51

1. Stress gerelateerd aan werk 2. Stress gerelateerd aan de fysieke omgeving

Question 52

welke factoren zorgen ervoor dat werk als stressvol wordt gezien? Waaraan zijn deze factoren gelinkt?

Answer 52

Volgende factoren kunnen een job stressvol maken: * De eisen van de taak kunnen stress veroorzaken in twee richtingen. Als de werkdruk te hoog ligt, verhoogt het risico op ongelukken en gezondheidsproblemen. Als de job op zich stressvol is (bvb repetitief manueel werk) of het talent van een medewerker ongewaardeerd wordt, kan ook dit voor stress zorgen. * Jobs die verantwoordelijkheid voor mensenlevens inhouden, kunnen heel stressvol zijn. * De fysieke omgeving: bij bvb geluid, temperatuur, vochtigheid, verlichting,.. * Een gepercipieerde onvoldoende controle over aspecten van de job: mensen ervaren stress als er weinig kansen zijn om bij te leren en zelf beslissingen te maken. * Interpersoonlijke relaties: stress neemt toe wanneer een collega of klant zich bot of oneerlijk gedraagt. * Een gepercipieerde onevenwichtige erkenning of vooruitgang: medewerkers voelen stress als ze zich unfair behandeld voelen of niet de waarderingen of promoties krijgen die ze volgens zichzelf verdienen. * Jobverlies en onzekerheid. Jobstress kan uitwaaieren naar het familieleven en ook thuis stress veroorzaken. Pensionering kan een moment zijn van stress als iemand daarmee sociale interacties verliest. De job was voorheen ook een belangrijk onderdeel van iemands identiteit.

Question 53

Noem een aantal voorbeelden van een fysieke omgeving die invloed heeft op het stressniveau van mensen

Answer 53

1. Het zijn op een plek waar het heel druk is en harde geluiden klinken, levert vaak een laag niveau van stress op 2. COVID-19 pandemie 3. Constante dreiging van geweld of ernstig letsel bijvoorbeeld in oorlogszones of op plekken waar terrorisme vaak voorkomt 4. Risico op gezondheid door gevaarlijke stoffen, zoals chemische stoffen die in het water terecht kunnen komen of bijvoorbeeld het leven in de buurt van een nucleaire reactor waar recent een ongeluk is gebeurt 5. Risico van natuurrampen 6. De relatieve rijkdom versus armoede van de buurt 7. Lagere socio-economische status 8. Het gevoel hebben dat je een persoon bent die een lagere status heeft 9. Discriminatie

Question 54

Globaal gezien zijn er twee soorten methoden om stress te meten. Welke twee soorten methoden zijn dat?

Answer 54

Voor het meten van stress kunnen verschillende methoden gebruikt worden. Frequent gebruikte methoden om stress te meten, baseren zich op fysiologische responsen en op zelfrapportage van meegemaakte stressoren.

Question 55

op welke manieren kunnen fysiologische effecten van stress worden gemeten?

Answer 55

1. Door het meten van de bloeddruk, hartslag, ademhaling, en/of galvanische huid reactie. Dit kan apart maar ook samen met een apparaat dat een **poligraaf** heet. Van deze apparaten bestaan miniatuurversies die iemand bij zich kan dragen gedurende de dag. 2. Door het meten van hormonen in het bloed, de urine, of in het speeksel. Hierbij worden twee klassen van hormonen getest: **corticosteroïden** (belangrijkste is cortisol) en **Catecholamines** (omvatten adrenaline en noradrenaline).

Question 56

Wat zijn Catecholamines?

Answer 56

Hormonen die vrijkomen bij stress reacties, waaronder adrenaline en noradrenaline.

Question 57

Wat zijn corticosteroiden?

Answer 57

Hormonen die vrijkomen bij stress reacties, belangrijkste is cortisol.

Question 58

Wat zijn de voor en nadelen van het meten van de fysiologische effecten van stress?

Answer 58

Voordelen zijn: de meting is direct en objectief en gemakkelijk te kwantificeren. Nadelen zijn: duur, kan stress opwekken bij mensen, meten van fysiologische activatie wordt beïnvloed door gender, gewicht, activiteit voor of tijdens de meting, en het innemen van verschillende stoffen, zoals bijv. caffeine. Daarnaast bij het vergelijken van groepen mensen die een bepaalde gebeurtenis wel of niet meegemaakt hebben: 1) afhankelijkheid van het al dan niet optreden van een stressor en 2) vooral de (on)vergelijkbaarheid van de groepen op alle andere aspecten. (Het is moeilijk om twee groepen te vinden waarvan je kunt aannemen dat ze op alle fronten hetzelfde zijn, behalve op het wel of niet hebben meegemaakt van die stressor; daardoor kunnen vaak eventueel gevonden effecten verklaard worden door andere factoren waarop de groepen verschillen.) Bovendien wordt bij deze aanpak geen rekening gehouden met de individuele verschillen wat betreft appraisal, stressbeleving, enzovoort, hoewel dit in principe wel zou kunnen (bijv. door een additionele vragenlijst hierover bij te voegen).

Question 59

Bepaalde soorten stress kunnen ook gemeten worden via niet-fysiologische methoden. Hoe meet men de invloed van life events?

Answer 59

Life events of grote levensgebeurtenissen, zoals het overlijden van een dierbaar persoon, scheiding, werkloos worden, maar ook bijvoorbeeld zwangerschap, worden vaak gezien als gebeurtenissen die een grote invloed op het welbevinden van mensen kunnen uitoefenen, stressvol kunnen zijn en uiteindelijk de gezondheid kunnen beïnvloeden. Om de invloed van life events te meten, worden meestal speciaal daarvoor ontwikkelde vragenlijsten gebruikt. Social readjustment rating scale (SRRS). Deze schaal is opgesteld door een lijst van levensgebeurtenissen op te stellen en deze door een grote diverse groep mensen te laten schatten wat de gemiddelde impact van deze gebeurtenissen op henzelf en anderen die ze kennen zou zijn. De schaal heeft een gemiddelde score voor iedere gebeurtenis en op basis van wat iemand heeft ingevuld, wordt de totale stress score bepaald.

Question 60

Wat is de een schaal die veel gebruikt wordt om stress van levensgebeurtenissen te meten bij mensen? Hoe is die opgesteld? Hoe wordt deze gebruikt?

Answer 60

Social readjustment rating scale (SRRS). Deze schaal is opgesteld door een lijst van levensgebeurtenissen op te stellen en deze door een grote diverse groep mensen te laten schatten wat de gemiddelde impact van deze gebeurtenissen op henzelf en anderen die ze kennen zou zijn. De schaal heeft een gemiddelde score voor iedere gebeurtenis en op basis van wat iemand heeft ingevuld, wordt de totale stress score bepaald.

Question 61

Wat is de SRRS?

Answer 61

Social readjustment rating scale (SRRS). Een schaal met levensgebeurtenissen, bedoelt om stress bij mensen te meten.

Question 62

Wat zijn voor- en nadelen van de SRRS?

Answer 62

Voordelen zijn: - bevat een breed bereik van gebeurtenissen die mensen zijn als stressvol ervaren - de toegewezen waarden voor elke gebeurtenis is bepaald op basis van grote populatie volwassenen - het formulier kan snel en makkelijk ingevuld worden Nadelen zijn: - lage correlatie tussen de ziekte en stress scores. Dit wordt veroorzaakt doordat er ook andere redenen zijn dan stress voor ziektes, en doordat er een aantal zwaktes in deze aanpak zitten. - gebeurtenissen op de schaal zijn vaak vaag omschreven - de schaal neem niet mee wat de impact op die specifieke persoon is, waarbij bijvoorbeeld leeftijd en andere specifieke factoren van belang zijn - de schaal neemt niet mee of een gebeurtenis wenselijk of onwenselijk is. Dit is belangrijk omdat onwenselijke gebeurtenissen gecorreleerd zijn met ziektes, en wenselijke gebeurtenissen niet. - deze en andere schalen leggen de nadruk op acute stressoren en niet op chronische, terwijl chronische stressoren meer impact hebben op de gezondheid - vatbaar voor fouten doordat mensen zich dingen niet meer herinneren of de lijst niet eerlijk willen invullen Onderzoek naar de psychometrische kwaliteiten van deze stressorschalen heeft gesuggereerd dat de lijsten niet altijd erg betrouwbaar zijn: de scores op de life events-schaal veranderden behoorlijk per maand, terwijl de gebeurtenissen over perioden langer dan één jaar gaan. Dit geeft ook weer aan dat het meten van stress erg lastig is.

Question 63

Welke drie andere schalen die stress meten op basis van levensgebeurtenissen zijn ontwikkeld om de zwaktes van de SRRS te adresseren?

Answer 63

1. Life experiences survey (LES) - 57 items die zeer precies zijn omschreven, items die negatief of positief zijn, kunnen apart worden bekeken of gezamelijk. 2. PERI Life-events Scale - 102 items die gebeurtenissen omschrijven mbt winst, verlies of een ambigue uitkomst 3. Unpleasant Events Schedule (UES) - 320 items, duurt een uur om in te vullen

Question 64

Wat zijn alledaagse problemen?

Answer 64

Kleine problemen die in het normale leven voorkomen, zoals het geven van een speech, kwijt zijn van sleutels, een druk feest bij de buren, etc.

Question 65

Naast de grote levensgebeurtenissen kunnen er ook kleine dagelijkse problemen zijn die voor stress zorgen. Hoe kunnen die alledaagse problemen het beste gemeten worden?

Answer 65

Ook het meemaken van kleinere, alledaagse, maar ook vaker voorkomende problemen kunnen voor stress zorgen: de zogenaamde daily hassles (alledaagse problemen). Deze kunnen zeer uiteenlopend zijn, van het in de file staan tot ruzie met de partner tot beledigende opmerkingen van de baas. Lazarus heeft met zijn medewerkers de eerste alledaagse-problemenlijst ontworpen, de Hassles Scale. In Nederland is ook een dergelijke vragenlijst ontwikkeld, deels gebaseerd op het werk van Lazarus: de Alledaagse Problemenlijst (APL) (Vingerhoets & Van Tilburg, 1994).

Question 66

Wat is de uplift scale en waarom is die opgesteld?

Answer 66

Een schaal met 135 alledaagse gebeurtenissen waar mensen blij van worden, ook opgesteld door Richard Lazarus. Deze schaal is opgesteld omdat de onderzoekers dachten dat het hebben van fijne ervaringen wellicht een tegenwerking heeft op stress.

Question 67

Hoe zijn alledaagse problemen, fijne gebeurtenissen en levensgebeurtenissen gecorreleerd aan gezondheid?

Answer 67

Er is een zwakke correlatie gevonden tussen een slechtere gezondheid en alledaagse problemen en levensgebeurtenissen, waarbij de correlatie tussen slecht gezondheid en alledaagse problemen sterker is dan die tussen slechtere gezondheid en levensgebeurtenissen. Er is geen correlatie gevonden tussen gezondheid en fijne gebeurtenissen.

Question 68

Hoe komen de verschillende manieren om naar stress te kijken terug bij het meten van stress op verschillende manieren?

Answer 68

Als je de fysiologische respons meet, meet je iets van de strain (reactie), terwijl als je de vragenlijsten gebruikt waarbij naar de meegemaakte daily hassles of life events wordt gevraagd, je de stressoren meet. Er zijn ook vragenlijsten op de markt die meer in de richting van strain gaan. Dit zijn vragenlijsten die zich richten op allerlei lichamelijke en psychische klachten en gemoedstoestanden die het gevolg van blootstelling aan stressoren kunnen zijn (zoals de Profile of Mood States van McNair, Lorr & Droppelman, 1971 en de Hopkins Symptoms Checklist van Derogatis et al., 1974).

Question 69

Wat zijn belangrijke voor en nadelen van zelfrapportage bij het meten van stress?

Answer 69

Aan zelfrapportage zijn voordelen verbonden als: 1) makkelijk te hanteren, 2) relatieve vrijheid wat betreft de afname van de vragenlijst en 3) rekening kunnen houden met de subjectieve component (hoe de persoon die het invult, de stressor heeft waargenomen). Belanrijkste nadelen zijn: Het is een subjectieve meting die daarmee per definitie gevoelig is voor bias door bijvoorbeeld de neiging tot het geven van bepaalde antwoorden (bijv. vermijden van extreme scores op een vijfpuntsschaal: nooit een 1 of een 5 kiezen), sociaal-wenselijke antwoorden, antwoordtendensen als gevolg van een bepaald kenmerk van de proefpersonen (bijv. iemand met hoge bloeddruk zou eerder de neiging kunnen hebben om te denken: ik heb een hoge bloeddruk, dus ik zal wel veel stress hebben). Een ander mogelijk nadeel van zelfrapportage is de soms lage betrouwbaarheid van de vragenlijsten (op een ander moment zou dezelfde persoon de lijst anders invullen).

Question 70

Kan stress goed zijn?

Answer 70

Sommige theorieën van motivatie stellen dat mensen het best functioneren en zich het best voelen op een voor hun persoonlijk optimale graad van opwinding. * Distress: schadelijke vorm van stress. * Eustress: constructieve en voordelige vorm van stress. De vatbaarheid voor stress varieert tussen personen en binnen dezelfde persoon over tijd. Dit is gevolg van biologische verschillen in en tussen individuen en van psychosociale variaties.