kościoły w anglii Flashcards
(25 cards)
Gotyk angielski
zaczyna się budową prezbiterium w Canterbury, wzniesionego w latach 1175-1185 przez mistrza Wilhelma z Sens. I trwa właściwie aż do XX w. Ciągle mają miejsce jego revivals”, odrodzenia. Jeszcze między 1880 a 1910 powstaje w stylu gotyckim katedra w Truro, 273*. Klasyczny czas angielskiego gotyku kończy się jednak po 375 latach, około 1550. Jego podział na fazy prowadził do świętych wojen pomiędzy historykami sztuki. Klasyfikacja Thomasa Rickmana z 1817 na Early English (wczesny gotyk angielski), Decorated Style (gotyk dojrzały) i Perpendicular Style (późny gotyk), z okresami przejściowymi, jest jednak tak wygodna i powszechnie używana, że w zasadzie stosuje się ją aż po dziś dzień. Najwyraźniej fazy stylowe gotyku angielskiego odczytać można w maswerkach okien. Od nich ich to przede wszystkim pochodzą nazwy poszczególnych faz rozwojowych.
Angielska architektura normańska nie przejęła ani wielowieżowości, ani założeń dwuchórowych, które były tak charakterystyczne dla kontynentalnej sztuki romańskiej. Kiedy jednakże w końcu XII w. cystersi, a później dominikanie i franciszkanie przenoszą do Anglii język form gotyckich, natrafiają tam na tę samą tradycję normandzką, z której rozwinął się gotyk francuski. Ale na skutek owej konglomeracji przywiązania do tradycji i dążenia do postępu, która jeszcze dzisiaj należy do najbardziej typowych cech charakteru angielskiego, nowy styl osiąga już wkrótce samodzielność, daleko odbiegającą od rozwoju gotyku w pozostałej Europie.
Kościoły gotyckie w Anglii
Architektura gotycka dotarła do Anglii w drugiej połowie XII wieku. Świątynie
łączyły tradycję lokalnej sztuki romańskiej i francuskiego gotyku. Katedry nie sprawiają
wrażenia tak wertykalnych jak francuskie, a w ich szerokich fasadach zauważalna jest
nawet dążność do podkreślania kierunków horyzontalnych. W fasadach nie sytuowano
rozet, zamiast nich wnętrze oświetlało duże ostrołukowe okno. Dzięki zastosowaniu
dwóch transeptów od strony wschodniej, plany świątyń przypominają krzyż lotaryński,
a najwyższa wieża wznosi się na przecięciu nawy głównej z dłuższym transeptem.
Prezbiteria z reguły zamykane były ścianą prostą. W katedrze w Lincoln po raz pierwszy
zastosowano sklepienie gwiaździste. Począwszy od wieku XIV, dużą popularnością cieszyły
się sklepienia wachlarzowe. Dominował typ bazyliki emporowej.
Na wysokich cokołach wznoszą się portale bez posągów. Fasada wczesnegoego okresu jest gęsto pokryta rzędami blend arkadowych, wzbogacona potężnych rozmiarów wysokimi niszami lub grupą pięciu okien (później jedno wielkie okno), które zajmują całą szerokość i częściowo wysokość nawy środkowej. Inne okna, na zewnątrz i wewnątrz, są chętnie włączane w ciąg fryzu arkadowego. Konstrukcja przyporowa jest niezbyt celowo, czasem wręcz fantazyjnie ukształtowana i np. w Wells nie wydaje się ze względów statycznych konieczna. Z drugiej strony większość wież wzniesionych nad skrzyżowaniem nawy głównej z transeptem w wielkich kościołach angielskich zawaliła się kiedyś z powodu zbyt słabej konstrukcji przyporowej.
Cechy charakterystyczne gotyku angielskiego wywodzące się z tradycji francuskiej architektury romańskiej:
trzymanie się typu bazyliki emporowej, z której we Francji zrezygnowano już od końca XII w., wraz z budową katedry w Chartres,
wieża nad skrzyżowaniem nawy głównej z transeptem;
stosowanie dwóch transeptów według wzoru kluniackiego, który odpowiada zbliżonemu do klasztornego porządkowi życia i nabożeństw kleru angielskiego; ołtarze w transepcie zastępują szeroko rozpowszechniony na kontynencie wieniec kaplic przy poligonalnym obejściu prezbiterium; część wschodnia wielkich kościołów angielskich zakończona jest z reguły prosto zamkniętym ambitem (,,retro-choir”), do którego otwiera się kaplica mariacka, umieszczona na osi prezbiterium (Lady Chapel);
istotne wydłużenie nie tylko katedr (Winchester, 192 m, i S. Alban’s 185 m, są najdłuższymi kościołami świata!), ale także wielu kościołów parafialnych i klasztornych;
zasada addycyjności, według której nawa, prezbiterium, transept i nawy boczne prezbiterium są zestawione jako samodzielne, indywidualne przestrzenie;
tendencja do akcentowania horyzontalnych kierunków w kompozycji ścian nawy środkowej;
galeria przed górnymi oknami;
prezbiterium wyraźnie wydzielone przez lektorium i boczne przegrody (także w najmniejszych kościołach);
monumentalna fasada zachodnia, która jest często szersza niż znajdujące się za nią wnętrze kościelne, a wydaje się jeszcze szersza na skutek wprowadzenia kilku kondygnacji fryzów arkadowych.
Plan i schemat architektoniczny angielskiego dużego kościoła gotyckiego nigdy nie zmieniły się w sposób zasadniczy:
trzy nawy z jednym lub dwoma transeptami, z prostokątnym prezbiterium i obejściem oraz kaplicą mariacką od wschodu. Nawa środkowa jest zwykle dość wąska i niezbyt wysoka, przez co wydaje się jeszcze dłuższa. Trzy kondygnacje wnętrza wprawdzie wzajemnie odizolowane, nie są jednak rytmicznie rozdzielone służkami na przęsła, jak to ma miejsce w normańskiej sztuce romańskiej lub francuskim gotyku. Mało rozczłonkowane płaskie stropy wczesnego okresu i sklepienie z krótkich żeber dojrzałego i późnego gotyku wzmacniają wrażenie luźnego zestawienia arkad głównych i tryforialnych. Jeśli przyjąć poruszający rytmiczny patos francuskich katedr” (Dehio) za normę dla gotyku, to brak organicznego pędu w górę budowli angielskiej oznacza regres do czasów poprzedzających okres francusko-normański. Za to przestrzeń zyskuje większą lekkość, przestronność a nawet do pewnego stopnia przytulność atmosfery. Z drugiej strony poszczególne części budowli są od siebie oddzielone przez ekrany (screens), kamienne kraty lub drewniane przegrody lektoriów. Spojrzenie napotyka barierę, ukośne widoki są przeważnie niemożliwe. Brakuje zniewalającego ruchu od zachodu do prezbiterium. Centrum budowli stanowi skrzyżowanie nawy głównej z transeptem, pod wznoszącą się wieżą. Wszystko to jest inne niż we Francji. Dopiero w kaplicach budowanych przez Tudorów staje się wyraźna tendencja do przejrzystego kościoła salowego, ale także i to dzieje się znacznie później aniżeli na kontynencie. King’s College Chapel w Cambridge i kaplica Henryka VII za prezbiterium w opactwie westminsterskim (209*) są najbardziej znaczącymi ich przykładami. Tutaj te same schematy ścian i sklepienia, które zdają się bez końca powtarzać, służą wyraźnie dążeniu do ujednolicenia przestrzeni.
Od chrystianizacji w czasach saskich, a następnie w okresie niezależności od Rzymu ogłoszonej przez Henryka VIII Kościół angielski czuł się zawsze Kościołem narodowym.
Z tego powodu. a także ze względu na klasztorne pochodzenie większości angielskich katedr, jeszcze dzisiaj sprawiają one wrażenie raczej rezydencji, aniżeli kościołów biskupich
Rzadko włączano
katedry bezpośrednio w zabudowę miejską, zwykle sytuowano je w pewnej odległości od pozostałych zabudowań, tworząc kompleksy katedralne z podobnym jak w klasztorach
wirydarzem.
Niezwykle rzadko, jak w Yorku, katedra jest włączona w ciasno stłoczoną zabudowę miejską, co jest powszechną praktyką we Francji i w Niemczech. Zwykle do obszernego kampusu katedry, na którego krańcach stoją małe domy kanoników katedralnych, prowadzą cztery bramy w rodzaju bram zamkowych, często bogato rzeźbione i malowane. Jak powiększony własny model wyrasta katedra ze środka wielkiej powierzchni trawnika.
Zespoły przykatedralne
mają układ przypominający założenia klasztor-ne. Od południowej strony kościoła znajduje się kružganek (rzadko, jak w Gloucester, 208, od strony północnej) z lavabo umywalnią w kształcie niecki dla kanoników i refektarz z podium dla lektora.
Kapitularz
jest przeważnie tradycyjnie prostokątny. Ale w swojej ośmio- lub dziesięciobocznej formie stanowi szczególne osiągnięcie gotyku angielskiego, bez odpowiednika na kontynencie. Niczym kosztowne naczynie z kolorowego szkła, osłonięte wachlarzowym sklepieniem, unoszącym się nad ławkami, staje się zupełnie wyjątkowym wnętrzem, pełnym zarazem dekoracyjności i skupienia.
Wieże
zachodnie są rzadko integralną częścią fasady, stoją na uboczu lub z tyłu, bądź też są później niezbyt organicznie osadzone w fasadzie. Centrum budowli stanowi jednak wieża nad skrzyżowaniem nawy głównej z transeptem: czworokątna, często zachowana jeszcze
z czasów romańskich i tylko w gotyku dekorowana blankami i wieżyczkami na narożach, rzadziej spiczastym zwieńczeniem.
służki
Niezliczone, ozdobne kolumienki z marmuru, wydobywanego w Purbeck, podkreślają wrażenie lekkości i poruszenia. Jeszcze długo w XIII w. stoją one (w liczbie od 4 do ponad 20) swobodnie wokół trzonu kolumny, przewiązane pierścieniami jak we wczesnych budowlach Francji: w Paryżu, Laon i Soissons. Są zwieńczone głowicami talerzowymi, rzadziej liściastymi, i zawsze kończą się w obrębie kondygnacji, z której wyrastają. W Decorated Style służki są natomiast razem ze rdzeniem filara obmurowane na sposób warstwowy, o profilu w kształcie gruszki, miękko opadającym w głębokie żłobki. Ale dopiero po wprowadzeniu zacierającej kondygnacje wielkiej arkady, łączą one, tak jak we Francji, filary arkadowe i sklepienie za pomocą gurtów.
drewniane stropy
Ta sama tradycja, z której wyrosła sława angielskich cieśli okrętowych, stanowi źródło powszechnie stosowanych w architekturze sakralnej otwartych wiązań dachowych. Przekrywają one wiele kościołów w okresie całego średniowiecza i rozwijają się od prostego „waggon–roof (dach-platforma) aż po kunsztowne stropy drewniane, bogato dekorowane rzeźbionymi aniołami i ornamentami, często bajkowo kolorowe (Wells).
sklepienia
Pierwsze gotyckie sklepienia (194*) krzyżowo-żebrowe są czterodzielne. Na początku XIV w. dochodzą dalsze żebra, zw. tiercerons, które wznoszą się wachlarzowo z naroży przęseł do szczytu żeber i tworzą w planie gwiazdy. Wkrótce potem wynaleziono krótkie żebra, które przebiegają od jednego głównego żebra do drugiego, bez dochodzenia do naroży przęseł. Późniejsze formy, złożone z 1-3 żeber podłużnych i pogmatwanych żeber krótkich, prowadzą do nadzwyczaj fantastycznych wzorów (Gloucester). Jako typ sklepienia gwiaździstego wywarły one być może wpływ na późnogotycką architekturę ceglaną Europy Północnej. Gwiazdy tworzą także niektóre sklepienia na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptem (Canterbury). Największy wkład wnosi jednak Anglia w konstrukcję sklepienia wachlarzowego, które pojawia się w połowie XIV w. w krużganku w Gloucester i dochodzi do największej doskonałości w jakby kamiennych niebach przekrywających kościoły późnego gotyku (Cambridge, Westminster, Bath).
dekoracja
Wprawdzie kilka dużych katedr ma figuralną dekorację fasady, nieraz bardzo bogatą, pojawia się też ona w niektórych tympanonach reprezentujących Decorated Style, jak też na nieco napuszonych portalach w stylu Tudorów, a północny portal S. Mary Redcliffe w Bristolu jest przeładowany ornamentami. Ale w sumie dekoracja odgrywa większą rolę we wnętrzach kościołów angielskich aniżeli we Francji. Arkady rozrzedzają boczne ściany naw. Gzymsy są zdobione dużą liczbą oryginalnych ornamentów, drzwi i arkady mają nasadzone wygięte okapniki (,,drip-stones”), które są zakończone różnorodnymi rzeźbionymi wspornikami. Należy wymienić tu tzw. noski, które jako ciągłe lub przełamane motywy dekoracyjne wyrastają z łuków i laskowań i tworzą formy liściaste lub zaostrzonych rąbków. Według tradycji cysterskiej służki sklepienne nie spływają do posadzki, ale wspierają się na często polichromowanym wsporniku w strefie arkad lub tryforiów. Natomiast na sklepieniu nie opuszczono żadnej możliwości, aby ozdobić kolorowymi zwornikami punkty przecięcia żeber. Tysiące pojedynczych figurek bestii i maski zaludniają sklepienie katedry i krużganek w Norwich. Poza nielicznymi lektoriami brakuje natomiast prawie całkowicie monumentalnej rzeźby. Na próżno szuka się figur apostołów na kolumnach, reliefów na przegrodach prezbiterialnych, triumfalnego krzyża pod łukiem tęczowym. Na niektórych liściastych głowicach w Exter i Wells kłębią się figurki ptaszków i wieśniaków, wzruszające raczej ze względu na swoją rzadkość aniżeli na znaczenie. Oktogon katedry w Ely prezentuje kilka głowic figuralnych, prezbiterium w Lincoln słynne, ale trudne do dostrzeżenia anioły. Natomiast rzeźbione mizerykordie w stallach są dowcipne i pełne czaru.
Early English
(wczesny gotyk
angielski) druga połowa
XII wieku –
połowa XIII
wieku
sklepienia krzyżowo-
-żebrowe i tradycyjne
łuki ostre, geometryczny
maswerk (katedra w Canterbury
katedra w Salisbury
katedra w Lincoln)
Duże kościoły są bazylikami emporowymi, trójnawowymi, często jest to przebudowa kościoła normańskiego; spotyka się też dwa transepty.
- Chóry i główne nawy o zbliżonej długości
- rozdzielone przegrodą chórową i lektorium
- chór prawie zawsze prosto zamknięty za chórem od wschodu prostokątne obejście (retrochorus) i od XIV w. kaplica mariacka (Lady Chapel)
- trzy kondygnacje ściany wewnętrznej: arkady, tryforium (lecz nie galeryjka w grubości muru, tylko rodzaj pseudoempory), okna z galeryjką
- nawa główna niewiele wyższa od bocznych
- sklepienia krzyżowo-żebrowe jeszcze bez wpływu na potężnej grubości mury, pierwsze żebra boczne: równocześnie występują stropy i otwarte więźby dachowe
- służki niosące sklepienia rozpoczynają się w strefie pach arkad między-nawowych lub w strefie tryforium; mało wyraziste podziały między-przęsłowe i przewaga horyzontalnych linii w kompozycji wnętrza
- okrągłe w przekroju służki, często z polerowanego marmuru z Purbeck niosą głęboko profilowane arkady
- głowice talerzowe i roślinne (liściaste)
- zanikają ostatnie okrągłe łuki
- okna lancetowe ustawiane rzędami lub umieszczane w szeregach arkad maswerki
- arkady przyścienne z łukiem trójlistnym lub podwyższonym łukiem ostrym
- stylizowana, zgeometryzowana dekoracja
- w dużych kościołach przypory lub łuki przyporowe
- kulisowe fasady, często szersze od korpusu, z kilkoma rzędami ślepych arkad lub wysokich, lancetowych okien albo wysokich blend, oszczędna zewnętrzna dekoracja rzeźbiarska portale bez rzeźb w ościeżach
- kwadratowa wieża na skrzyżowaniu naw, rzadko zwieńczona spiczastym helmem
- założenia katedralne zbliżone do klasztornych: krużganki, kapitularze; kapitularze prostokątne, 10-boczne (Lincoln, 1220-1235) lub 8-boczne (Wells, 1240; Salisbury, ok. 1280; Southwell, 1294).
Decorated Style
(styl dekoracyjny) gotyku w anglii (połowa XIII
wieku – połowa
XIV wieku)
fasady zdobione
rzeźbami
i krzywoliniowymi
maswerkami,
bogatsze podziały
okienne,
łuk w kształcie
oślego grzbietu (katedra w Wells
katedra w Yorku)
- Bogata, momentami wybujała dekoracja arkadek przyściennych, gzymsów i archiwolt; „ball-flowers”, kwiaty czteropłatkowe, później fryzy blankowane (200*)
- pełne ostrołuki (na trójkątach równobocznych); łuki w ośli grzbiet od 1 ćw. XIV w. w oknach i blendach; łuki płomieniste ze spiczastymi noskami, na zewnętrznej stronie łuków czołganki i listki
- bogactwo maswerków; wzory geometryczne, roślinne i figuralne; rybie pęcherze jak w kontynentalnym stylu flamboyant; nieprzeszklony maswerk w tryforiach i górnej galerii podokiennej (Lincoln*) oraz jako szkieletowa okładzina ścian (Wells)
- głowice talerzowe z liczniejszymi, ale mniej podciętymi pierścieniami profilu, okrągłe i ośmioboczne; naturalistyczne głowice liściaste (winorośl, dąb, róża)
- profile arkad płytsze
- pojawiają się tzw. wysokie arkady: wszystkie kondygnacje poszczególnego przęsła połączone służkami lub laskowaniem, od góry zamknięte łukiem tarczowym, tworzą jedną całość, zob. 193*;
- prześwietlone tryforia (Rochester)
- żebra dodatkowe (tierceron) sklepień wachlarzowych odchylają się od ścian już w strefie tryforiów, w dużej odległości od żebra wiodącego, podkreślając wrażenie unerwienia konstrukcji (Exeter, Wells); w XIV w. dodatkowe żeberka (lierne) tworzą sklepienia gęstożebrowe
- na zamknięciu chóru kaplica mariacka (Lady Chapel) dostawiana również do starszych budowli normańskich (Peterborough, 130) i wczesnogotyckich (Salisbury, 206)
- kaplice na zamknięciu chóru czasem halowe (Salisbury);
- chór halowy w Bristolu pozostał bez naśladownictw
- ściany szczytowe z ogromnymi oknami; natomiast okna rozetowe małe i rzadko spotykane, jedynie na fasadach transeptów (Lincoln, 197*)
- spiczaste hełmy, często stawiane na starszych wieżach, otoczone przez pierwotne blankowania lub narożne wieżyczki
- obszerne, bogato dekorowane krużganki.
Perpendicular
Style (styl
perpendykularny) gotyku w Anglii (połowa XIV
wieku –
początek XVI
wieku)
maswerk
o prostopadłej siatce
laskowań, tworzący
wyraźnie wydzielone
pola,
łuk Tudorów,
sklepienia
wachlarzowe
o niezwykle
dekoracyjnej formie,
zworniki nieco
opuszczone (kaplica
uniwersytecka King’s
College w Cambridge
kaplica Henryka VII
w opactwie
westminsterskim)
Ta ostatnia faza gotyku angielskiego zaczyna się po wojnie stuletniej z Francją (1337-1453). Anglia osiągnęła wówczas warunki pomyślnego rozwoju. W całym kraju powstają nowe kościoły parafialne. Ale zamożność nie prowadzi do nadmiernego przepychu, jak można by oczekiwać po fazie Decorated Style; odwrotnie, następuje powrót do form racjonalnych, uproszczonych. Otwory okienne, ściany i wieże pokrywane są laskowaniem; surowość pionowych linii łagodzą poprzeczne podziały, czasem tworząc pola przypominające plaster miodu.
Dekoracyjne rzędy blankowań koronują zrównoważone formalnie, kamienne okratowania. Zdobywa popularność tzw. wysoka arkada. Starsze bazyliki są przebudowywane w stylu perpendykularnym, otrzymując co najmniej nowe, szerokie okna. Żaden chyba kraj nie wniósł do istniejącego stylu takiej własnej, osobliwej formy, jaką był angielski Perpendicular Style. Jest on w najwyższym stopniu oryginalny, ale często linearny i oschły, i ogranicza się w istocie rzeczy do obszaru wyspy.
- Elewacje szczytowe przeprute ogromnymi oknami z łukiem Tudorów lub w ośli grzbiet
0 dominują tzw. wysokie arkady z wielkimi oknami górnymi i odpowiadającymi im tryforiami (Gloucester, Win-chester, - okna, portale i arkady zwieńczone pełnym ostrołukiem (opartym na trójkącie równobocznym), łukiem Tudorów lub niskim łukiem koszowym
- często podwójne gzymsy okapnikowe nad portalami: dolny powtarza obrys portalu, górny jest poziomy, na końcach załamany w dół pod kątem prostym i spływający na wsporniki
- kratownicowe podziały okien; pionowe laskowania połączone poziomymi szprosami (Rectilinear Style) sprawiają wrażenie abstrakcyjnego unerwienia; podziały maswerkowe przypominające plaster miodu, nie ograniczają się do pola łuków
- płaszczyzny ścian, filary, płyciny wokół portali, nawet sklepienia pokryte są gęstą siecią ślepych, płaskich maswerków o podziale na wysokie, prostokątne pola, zwieńczone trój lub pięcioliściem, oddzielone od siebie laskowaniem. Przezrocza tworzone są przez kratownicowe przegrody czy maswerki
- półwałkowe służki przy filarach na zmianę z głębokimi wklęskami; bazy (tylko pod służkami) wysokie i smukłe, wieloboczne
- głowice tylko nad służkami, przeważnie profilowane, rzadziej rzeźbione, często ośmioboczne
- fryzy z naturalistyczną wicią roślinną, później częstsze sekwencje zgeometryzowanych, pojedynczych listków we wklęskach gzymsów i archiwolt; szczyty pochylone jak połacie dachu lub prawie płaskie zwieńczenia z blankowaniem, przeprute licznymi otworami
- sklepienia gęstożebrowe z rzeźbionymi i malowanymi zwornikami
- sklepienia wachlarzowe (parasolowe), powtarzające się rytmicznie w długich sekwencjach przęseł, przede wszystkim w późnej fazie stylu; z wiązkowych półfilarów przyściennych wyrastają liczne cienkie żebra, formujące lejkowate wachlarze pokryte maswerkami; zworniki stalaktytowe i wachlarzowe w formie lejka, wiszące na ażurowych gurtach; żebro wiodące (przewodnie)
- rzeźbione lektorium na środku kościoła, na nim nieraz organy
- otwarte więźby dachowe na kroksztynach (,,hammer beam”) lub wiązania rozporowe bogato rzeźbione i malowane
- wieże-latarnie na skrzyżowaniach naw (York, Worcester)
- wcześniejsze wieże uzupełniane sterczynami
- wspaniale dekorowane krużganki.
W XV i XVI w. powstało ponad 1000 kościołów parafialnych o układzie bazylikowym, często znacznej długości, z szerokimi, płasko przekrytymi nawami bocznymi; nawy główne przekryte drewnianą pseudokolebką lub otwartą więźbą dachową, artystycznie rzeźbioną i polichromowaną (Wells, S. Cuthbert), natomiast często pozbawione własnego doświetlenia.
STYL TUDORÓW
Budownictwo sakralne pojawia się ponownie na zamkach. Wyróżniającą się budowlą jest kościół św. Jerzego na zamku Windsor. Dążenie do uzyskania ażurowej sali obserwujemy w kaplicy King’s College Chapel w Cambridge* i w kaplicy Henryka VII w opactwie westminsterskim*. Szczytowy moment rozwoju sklepień wachlarzowych. Niewielkie wpływy renesansu.
katedra w Lincoln
1192-k. XIII w. Długość 146 m. Wieże z łukami w ośli grzbiet i narożnymi wieżyczkami. Maswerki geometryczne. Służki sklepienne na wspornikach. Po raz pierwszy dodatkowe żebra, 1210. Bogata ornamentyka.. 10-boczny kapitularz. U dołu: „Chór Anielski”.
Katedra w Salisbury w Wielkiej Brytanii
Świątynia ta była budowana od roku 1220. Uwagę zwracają typowe dla gotyckiej architektury
w Anglii dwa transepty i potężna, nakryta iglicą wieża wznosząca się na skrzyżowaniu nawy głównej
z transeptem katedry. Wydłużony, prosto zakończony chór z późnogotycką kaplicą mariacką. Katedra z uwagi na krótki czas budowy stanowi najczystszy przykład Early English. Wieża na skrzyżowaniu naw, 4-dzielne sklepienia, 3-kondygnacyjne ściany wnętrza, 2 transepty, 8-boczny kapitularz (sklepienie palmowe)
Katedra w Wells w Wielkiej Brytanii
1220-1363. Trójnawowa bazylika z dwoma transeptami i prostym zamknięciem chóru; 3-kondygnacyjne ściany wnętrza. Skrzyżowanie nawy głównej transeptu wzmacniają przecinające się łuki, wbudowane w 1338 z przyczyn statycznych. Fasada tej świątyni ma charakter horyzontalny, jej wieże
sprawiają wrażenie przysadzistych. Powierzchnię muru
zdobią maswerki, rzeźby i detale architektoniczne, co jest
typowe dla Decorated Style. Wewnątrz zwracają uwagę
łuki stykające się wierzchołkami w przęśle skrzyżowania
transeptu z nawą główną.
katedra w Yorku
XIII-XV w. Długość 147 m. Fasada dwuwieżowa z ogromnym oknem (flowing tracery, 197”); trójnawowy transept; sklepienie z dodatkowymi żebrami, dzielącymi wysklepki, w nawie i w przęśle skrzyżowania (,,lantern tower”). Okazały, 8-boczny kapitularz.
Fasada północnego ramienia transeptu kościoła
opactwa westminsterskiego w Londynie
Korpus kościoła wzniesiono w XIII wieku, trzysta lat
później na osi prezbiterium pojawiła się kaplica grobowa
Henryka VII. Fasadę wraz z wieżami dobudowano
w XVIII wieku, a ukończono dopiero w XX stuleciu.
W fasadach transeptu pojawiły się rozety, co było rzadkie
na terenie Anglii. Westminster, kaplica Henryka VII na zamknięciu chóru, 1503-1519. Sklepienie wachlarzowe, bez funkcji nośnej, całkowicie pokryte maswerkami; z podwieszonymi stalaktytowo zwornikami; ażurowe gurty z noskami.
Katedra w Gloucesterze
Już w poł. XVI w. pokryto kamiennym okratowaniem pierwotny normański chór (pionowe laskowanie z poprzecznymi szprosami)…Wysokie arkady” bez zróżnicowania kondygnacji. Ściany zewnętrzne w dużym stopniu zastąpione oknami. W krużganku pierwsze sklepienia wachlarzowe.
Kościół św. Kutberta w Wells
XV/XVI w. Bazylika trójnawowa z transeptem i szerokimi nawami bocznymi. Ściany wnętrza o dwóch kondygnacjach. Wielkie okna.Przeszklona klatka”. Bogato polichromowana, otwarta więźba dachowa z king post” (środkowym słupkiem królem, 195”), XVI w.
