Neuropsihološka dijagnostika Flashcards
(83 cards)
1
Q
šta je ispitivanje mentalnog statusa?
A
prvi korak u obradi neurološkog bolesnika, od kog često zavisi interpretacija cjelokupnog neurološkog nalaza
2
Q
šta obavezno prethodi neuropsihološkoj evaluaciji?
A
ispitivanje mentalnih funkcija
3
Q
koji je prvenstveni cilj ispitivanja mentalnih funkija? koji je smisao ispitivanja?
A
cilj je sindromska dijagnoza koja može da ukaže na lateralizaciju i lokalizaciju moždanog oštećenja
smisao ispitivanja je liječenje bolesnika
ima ravnopravni položaj sa neurološkim pregledom
4
Q
šta poznavanje kognitivnih disfunkcija i poremećaja ponašanja omogućuje neurologu?
A
- da precizno formuliše svoje zahtjeve u pogledu neuropsihološkog ispitivanja
- da predoči potencijalne dijagnostičke mogućnosti, uzimajući u obzir i druge podatke iz istorije bolesti
5
Q
odakle neuropsiholog dobija veći broj informacija o ponašanju bolesnika?
A
izvan test situacije
- te informacije ga dalje opredjeljuju u pogledu obima ispitivanja, izbora testova i interpretacije rezultata
6
Q
koji su osnovni ciljevi ispitivanja mentalnog statusa?
A
- rano otkrivanje poremećaja ponašanja
- orijentaciono ispitivanje i postavljanje indikacije za neuropsihološko testiranje
- prikupljanje podataka za sindromsku dijagnozu (npr. demencije) i još specifičnije dijagnoze (npr. Alchajmerovu bolest)
7
Q
šta se može uspostaviti analizom pojedinih komponenti mentalnog statusa?
A
može se uspostaviti veza između oštećenja pojedinih kognitivnih funkcija i relevantnih moždanih struktura
- npr. između jezičkih disfunkcija i odgovarajućeg oštećenja govorne oblasti lijeve hemisfere
8
Q
kad počinje opservacija ponašanja?
A
pri prvom susretu sa bolesnikom
9
Q
sa čime se ispitivač obično susreće na prvom susretu sa bolesnikom? šta se onda preporučuje?
A
sa suženim uvidom i fluktuirajućim izmjenama ponašanja bolesnika, što otežava pravilnu procjenu
preporučuje se sistematizovano posmatranje i deskripcija bolesnikovog ponašanja prema određenom redosljedu
10
Q
prema kom redosljedu se obavlja testiranje pri prvom susretu? zašto?
A
prema hijerarhijskom redosljedu (odnosu) kognitivnih funkcija
zato što procjena određenih kognitivnih funkcija zavisi od očuvanosti integriteta drugih
11
Q
kako ide hijerarhijski redosljed (odnos)?
A
- procjena svijesti i pažnje
- orijentacija u vremenu, prostoru i prema drugim osobama
- ispitivanje jezičkih funkcija, pamćenja, mišljenja
- ispitivanje egzekutivnih funkcija
12
Q
šta prethodi ispitivanju mentalnog statusa?
A
prikupljanje osnovnih podataka o početku i toku bolesti
- uključujući i zapažanja bliskih srodnika ili osoba koje brinu o bolesniku
13
Q
šta je delirijum?
A
akutno konfuzno stanje
14
Q
kakav je tok delirijuma?
A
nastaje u intervalu od nekoliko sati ili dana
tok bolesti je fluktuirajućeg karaktera, sa znacima izmjene budnog stanja i spavanja
15
Q
šta uključuje ispitivanje delirijuma?
A
uključuje procjenu:
- stanja svijesti - koja je kvalitativno izmijenjena
- psihomotorne aktivnosti - povišena ili snižena
- jezičkih funkcija - inkoherentne ili dezorganizovane
- opšte aktivnosti
16
Q
šta karakteriše delirijum? kako se dobijaju ti podaci?
A
- halucinacije
- neprilagođeno ponašanje
- pogrešne interpretacije događaja u neposrednoj okolini
- prisustvo iluzija i sumanutih ideja
podaci se dobijaju anamnezom
17
Q
na šta treba obratiti pažnju prilikom prikupljanja podataka o funkcijama frontalnih režnjeva?
A
na opis bolesnikovog ponašanja, prije svega na:
- sposobnost prilagođavanja promjenljivim socijalnim situacijama
- usmjerenost ka cilju
- impulsivnost
- sposobnost anticipiranja posljedica sopstvenih akcija
- motivaciju
18
Q
šta obuhvataju kognitivni poremećaji?
A
aka sindromi frontalnih režnjeva
obuhvataju:
- otežano pamćenje redosljeda skorašnjih događaja
- pojavu perseveracija
- opadanje apstraktnog mišljenja
19
Q
kako se ispoljava jednostrano prostorno zanemarivanje? koji zadaci ga otkrivaju?
A
ispoljava se ignorisanjem jedne polovine tjelesnog i vantjelesnog prostora
lako ga otkrivaju zadaci crtanja ili konstruisanja
20
Q
šta je stanje svijesti u medicinskom smislu?
A
budnost ili kapacitet reagovanja na stimuluse iz unutrašnje i spoljašnje okoline
21
Q
kako se kreću nivoi stanja svijesti?
A
- od pojačane svjesnoti
- stanja normalne budnosti
- do somnolencije (blaga pospanost) ili letargije (smanjenje budnosti, energije i mentalne aktivnosti) u odsustvu stimulusa
- sve do sopora (duboka pospanost/polusvijest) i kome
22
Q
koji je najpogodniji test za ispitivanje pažnje?
A
test ponavljanja brojeva
23
Q
šta obuhvata ispitivanje jezičkih funkcija?
A
- verbalnu fluentnost
- parafazije - greške pri izboru riječi
- gramatičke greške
- sposobnost razumijevanja
- repeticiju
- nominaciju
- čitanje
- pisanje
24
Q
oštećenje pamćenja?
A
- pamćenje je često oštećeno kod bolesnika sa neurološkim oboljenjima
- depresivnost, anksioznost i psihogeni faktori takođe imaju negativan uticaj na funkcije pamćenja
- opadanje pamćenja fiziološkog karaktera nastupa posle 60. godine života
25
šta je dobar pokazatelj očuvanosti pamćenja?
vremenska orijentacija
- osobama niže edukacije su dozvoljene greške od +/- 2 dana prilikom navođenja datuma, a osobama sa visokom školskom spremom je dozvoljena greška od jednog dana
26
šta je konstrukciona apraksija? koji zadaci se koriste za njeno ispitivanje? šta se ispituje tim zadacima?
konstrukciona apraksija je djelimičan ili potpun gubitak sposobnosti konstruisanja oblika u dvodimenzionalnom i trodimenzionalnom prostoru (crtanje, sklapanje i konstruisanje iz blokova) prema zadatom modelu ili posle verbalnog naloga
- koriste se zadaci tipa "papir-olovka"
- ispituju se vizuokonstrukcione funkcije
27
kako se ispituje ideomotorna praksija? a kako ideatorna praksija?
ideomotorna praksija se ispituje davanjem naloga ispitaniku da izvede određene radnje pantomimom
ideatorna praksija se ispituje davanjem verbalnih naloga
28
kako se ispituje gnozija?
pokazivanjem raznih predmeta koje bolesnik identifikuje vizuelnim, taktilnim i akustičkim putem
29
koje su apstraktne sposobnosti?
- upotreba ranije stečenih znanja
- apstraktno i konceptualno rezonovanje
- planiranje
- rješavanje problema
30
kako se ispituje sposobnost rezonovanja?
tumačenjem apstraktnog značenja poslovica
31
kako se ispituje konceptualno rezonovanje?
određivanjem sličnosti između pojmova
32
šta je uviđavnost? kako se procjenjuje u kliničkim uslovima?
to je kapacitet kojim osoba pokazuje razumijevanje sopstvene ličnosti ili situacije u kojoj se nalazi
procjenjuje se na osnovu odnosa bolesnika prema sopstvenim disfunkcijama
33
šta je kritičnost? kako se procjenjuje?
kritičnost je formiranje stava i donošenje odluke na osnovu razmatranja aktuelne situacije i upoređivanje mogućeg obrasca ponašanja sa socijalnim, kulturološkim i moralnim kriterijumima
podrazumijeva i samu odluku i odgovarajuću akciju
teško se procjenjuje testiranjem - validniji podaci se dobijaju od članova porodice, koji se odnose na ponašanje bolesnika u svakodnevnim životnim situacijama
34
koji je dijagnostički smisao mentalnog statusa?
da se na osnovu integracije anamnestičkih podataka i rezultata ispitivanja mentalnog statusa izvode zaključci o poremećaju ponašanja i neuropsihološkom sindromu
35
šta mentalni status omogućuje kliničaru?
omogućuje da:
- identifikuje prisustvo organskog oboljenja mozga
- postavi sindromsku dijagnozu
- odredi dalji dijagnostičko-terapijski pristup
36
šta je neuropsihološka dijagnostika?
metod ispitivanja kognitivnog funkcionisanja i ponašanja, uz pomoć standardizovanih testova koji pokrivaju što veći broj neuropsiholoških funkcija i na osnovu kvalitativnog zapažanja ispitivača
37
koji je prvi cilj neuropsihološke dijagnostike? šta je sledeći korak kad se taj cilj ispuni?
prvi cilj je da se utvrdi postojanje eventualnog neuropsihološkog poremećaja
kad se utvrdi postojanje neuropsihološkog poremećaja sledeći korak je njegovo kvantifikovanje
38
na čemu se zasniva savremena neuropsihološka dijagnostika?
na standardizovanim testovima sa razrađenim normama za normalnu populaciju
39
od čega se sastoji neuropsihološki profil?
aka karakteristični sindrom
sastoji se od međusobnog odnosa skorova dobijenih na neuropsihološkim testovima
40
na čemu se zasniva sindromska neuropsihološka dijagnoza?
na procjeni oštećenih i očuvanih komponenti jedne kognitivne funkcije
41
gdje se primjenjuje princip dvostruke disocijacije?
u rutinskoj kliničkoj praksi
42
šta se može postaviti na osnovu dobro očuvanih funkcija?
može se postaviti pravilna strategija daljeg tretmana, i mogućnosti uključivanja u profesionalnu i socijalnu aktivnost
43
koje funkcije testira neuropsihološko ispitivanje (sadržaj neuropsihološkog testiranja)?
- orijentaciju u vremenu, prostoru i prema ličnostima
- pažnju i koncentraciju
- brzinu obrade informacija
- opažanje u svim modalitetima
- motorne funkcije
- govor
- pamćenje
- sposobnost obrazovanja koncepata
- organizaciju ponašanja
44
kako se postavlja hipoteza o vrsti i lokalizaciji patološkog procesa? šta sadrži?
(aka radna) hipoteza se postavlja:
- na osnovu raspoloživih podataka o ispitaniku dobijenih anamnezom
- uvidom u prethodnu medicinsku dokumentaciju
-opservacijom ispitanikove pojave i ponašanja
sadrži i diferencijalnu dijagnozu
45
kako se dobija neuropsihološki profil ispitanika? šta sadrži?
neuropsihološki profil ispitanika se dobija obradom svih raspoloživih podataka
sadrži sve ispade i očuvane funkcije i kvalitativne podatke
- ovo ili govori u prilog postavljene hipoteze ili je odbacuje (daje prednost nekoj od diferencijalno dijagnostičkih mogućnosti)
46
šta omogućava neuropsihološko praćenje? gdje treba biti oprezan?
aka neuropsihološke kontrole
omogućavaju longitudinalno praćenje bolesnika - bilo da se radi o procjeni efikasnosti terapije, rehabilitacije ili spontanog toka
oprez:
da bi se izbjegao efekat učenja, sledeće neuropsihološko testiranje se ne zakazuje na period manji od 6 mjeseci, ako se koriste isti testovi
47
na šta može da ukaže određivanje longitudinalnog profila (toka bolesti)?
na etiologiju poremećaja
48
dijagnostički postupak?
1. neophodno je utvrđivanje da li postoji sniženje mjerene sposobnosti (da li su skorovi niži za 2 ili više standardne devijacije od norme) + utvrđivanje prisustva ili odsustva patognomoničnih znakova
2. kvantifikovanje neuropsihološkog poremećaja, ukoliko je prisutan - na osnovnu toga se može vršiti dalje praćenje
3. nekad je na osnovu raspoloživih podataka moguće pretpostaviti etiologiju bolesti koja je dala kognitivne ispade (iako to nije primarni zadatak neuropsihološkog testiranja)
4. u nekim slučajevima se može odrediti lokalizacija lezije, što na sadašnjem nivou razvoja dodatnih dijagnostičkih procedura više nema tako veliki značaj
5. osim što se otkrivaju slabosti bolesnika, otkrivaju se i jake strane njegovog mentalnog funkcionisanja, tako da se na osnovu dobro očuvanih funkcija može postaviti pravilna strategija daljeg tretmana
6. nekad se neuropsihološkim testiranjem otkriva i netipična moždana organizacija
49
gdje je sudskomedicinska procjena značajna?
sudskomedicinska procjena je od značaja u svim slučajevima gdje se u postojećoj bolesti traži mišljenje o sposobnosti neke osobe za:
- profesionalno funkcionisanje
- samostalno ili ograničeno socijalno funkcionisanje
- odgovornost za počinjena krivična djela
- imovinsko-finansijske transakcije
50
šta još treba da da neuropsihološko testiranje? na šta nalaz ispitivanja može da ukaže?
neuropsihološko testiranje treba da da prognozu bolesnikovog stanja
- nalaz ispitivanja može da ukaže da li se radi o progresivnoj bolesti, lječivoj ili nelječivoj, ili bolesti koja će spontano ili uz odgovarajuću terapiju da dovede do potpunog ili djelimičnog oporavka
- vrlo je značajna procjena u kojoj mjeri bolesnik može samostalno da funkcioniše, u kojim oblastima se mogu očekivati najveće teškoće, a koje zadatke može da rješava uspješno
51
šta je neophodno ukoliko postoji značajniji invaliditet?
da se utvrdi stepen nesposobnosti
- tj. stepen pomoći koju treba pružiti, da li je to povremena podrška ili cjelodnevni striktan nadzor i njega
52
šta treba dati članovima porodice ili osobama koje se staraju o bolesniku?
treba im dati neophodne informacije o oblesti, objasniti principe komunikacije, moguće rehabilitacione postupke koje oni mogu da sprovode i kako da najbolje organizuju socijalni milje u promijenjenim okolnostima
53
šta je neuropsihološko testiranje?
elastična metoda koja može da se prilagodi konkretnoj situaciji, odnosno pokretljivosti bolesnika, njegovom trenutnom stanju i slično
54
šta neuropsiholog radi?
- procjenjuje ponašanje i kognitivne funkcije bolesnika
- donosi dijagnostičke zaključke
- utiče na terapijsko-rehabilitacioni pristup
55
koje su neuropsihološke komponente ponašanja?
- kognitivne
- motivaciono-emocionalne
- egzekutivne funkcije
56
koje su kognitivne funkcije?
- percepcija
- pamćenje
- mišljenje
57
koje su perceptivne funkcije?
selekcija, prijem, organizacija i klasifikacija stimulusa iz spoljne sredine
58
šta radi pamćenje?
omogućuje kodiranje i skladištenje primljenih informacija
59
šta je mišljenje?
konceptualna reorganizacija stečenih informacija
- obezbjeđuje adekvatnu reakciju u vidu jezičkog i vizuospacijalnog ponašanja ili motorne aktivnosti
60
procjena emocionalnosti?
evaluacija emocionalnosti zaostaje za procjenom kognitivnih funkcija
- kako u pogledu mjernih instrumenata, tako i u pogledu mogućnosti anatomo-funkcionalne korelacije
61
čemu odgovaraju egzekutivne funkcije?
kapacitetu voljne aktivnosti:
- inicijaciji
- planiranju
- samokontroli
- efikasnom izvođenju raznih aktivnosti
- regulaciji sopstvenog ponašanja u cjelini
62
šta obuvata evaluacija kognitivnih disfunkcija?
podatke:
- o stepenu i kvalitetu njihovog oštećenja
- o uticaju disfunkcija na ponašanje u cjelini
- analizu neuroanatomskog supstrata
63
šta treba imati u vidu prilikom procjene kognitivnih funkcija?
premorbidne kapacitete i profesionalne aktivnosti
64
koji je primarni zadatak neuropsihološkog testiranja?
da otkrije i mjeri stepen kognitivnog deficita
65
šta predstavlja premorbidni nivo kognitivnih sposobnosti?
standard prema kome se može procijeniti da li je neka kognitivna funkcija oštećena u većem ili manjem stepenu
66
koji se podaci o ispitaniku uzimaju?
- generalije
- socijalna anketa
- glavne tegobe
- sadašnja bolest
- lična anamneza
- porodična anamneza
- okolnosti ispitivanja
- izvod iz medicinske dokumentacije
67
šta je testiranje?
testiranje je proces provjere početnih hipoteza dobijenih tokom intervjua i na osnovu podataka o bolesniku
68
šta je važno prilikom testiranja?
važno je da se obezbijede određeni uslovi koji omogućavaju najbolji učinak bolesnika
- jer je cilj ispitivanja da se otkrije gornja granica sposobnosti
69
kad se završava testiranje?
kad su početne pretpostavke potvrđene ili odbačene, tj. kad je ispitivač donio definitivan zaključak
70
koje osnovne aspekte ispitivač mora da provjeri da bi obezbijedio maksimalnu saradnju bolesnika?
1. svrha ispitivanja
2. priroda ispitivanja
3. korišćenje izvještaja
4. povjerljivost
5. povratna informacija o bolesniku
6. kratak opis procedura
7. kako se bolesnik osjeća u odnosu na ispitivanje
71
čemu služe testovi?
služe da se:
- procijeni premorbidno funkcionisanje
- otkriju indikatori moždanog oštećenja
- međusobno uporede pojedine kognitivne funkcije i postignuća pri testiranju u različitim vremenskim presjecima
72
šta je neuropsihološki izvještaj?
aka integrisana interpretacija
- to je završni dio ispitivanja
73
šta se navodi u neuropsihološkom izvještaju? šta se daje na osnovu tih podataka?
- neuropsihološki profil, prema svim ispitivanim funkcijama
- sva kvalitativna zapažanja
- kratak sažetak anamneze
na osnovu ovih podataka se daje procjena o postojanju ili odsustvu neuropsiholoških poremećaja, njegovom obimu, vrsti, lokalizaciji i eventualno etiologiji
- daju se preporuke za dalji tretman i eventualno retestiranje
- navode se socijalne i profesionalne implikacije
-...
74
koji su osnovni pristupi (baterije) neuropsihološkom ispitivanju?
1. fiksne baterije - standardizovane baterije
2. fleksibilne baterije -standardizovane eklektičke baterije sa varijacijama u vrsti i broju primijenjenih testova prema potrebama svakog ispitanika
3. individualizovane baterije - u cjelini se formiraju prema svakom ispitaniku
75
fiksne baterije?
njima se dobija pouzdani neuropsihološki profil
standardne/fiksne baterije imaju prednost nad drugima
- jer su procedure mjerenja standardizovane i jer se rezultati mogu koristiti i za dijagnostiku i za istraživanje
76
koji je nedostatak fiksnih/standardnih/formalnih baterija?
- ne mogu se primijeniti kod bolesnika sa konfuzno-delirantnim stanjem, u odmaklom stadijumu demencije i kod osoba koje su insuficijentne motorike i vida
- manja vjerovatnoća da će se njima identifikovati jake i slabe strane kognitivnog statusa pojedinačnog bolesnika
77
od čega se sastoje fleksibilne baterije?
od grupe fiksnih testova, koji se primjenjuju kod svakog ispitanika, i koji se dopunjuju drugim testovima prema specifičnostima neuropsiholoških disfunkcija svakog pojedinačnog bolesnika
78
afirmacija fleksibilnih baterija?
afirmisala ih je Bostonska škola pod nazivom “Procesni pristup”
79
na šta je usmjeren procesni pristup? šta se njime dobija?
usmjeren je na identifikaciju kognitivne strategije kojom se rješava zadatak
- sam skor nije presudan, već je presudan način obrade informacija i njihov bihejvioralni rezultat
ovom analizom se može shvatiti sam način obrade informacija, pa se tako na posredan način može zaključiti o moždanom oštećenju
80
kakav u osnovi je procesni pristup?
eklektičan, ali praktično najupotrebljiviji
- dovodi do pomirenja bogatstva opisa ponašanja klasičnog kvalitativnog metoda i prednosti kvantifikovanja i standardizacije psihometrijskog metoda
na ovaj način se uspostavlja odnos između procijenjenog ponašanja i konceptualnog okvira eksperimentalne neuropsihologije
81
individualizovane grupe testova?
uobičajana praksa se sastoji od izbora grupe testova koja omogućuje procjenu kognitivnih funkcija
- tako se identifikuje oblast kognitivnih disfunkcija koja zahtijeva dalju minucioznu analizu odgovarajućim testovima
82
šta sačinjavaju skorovi na testovima?
šta se koristi u cilju integrisane interpretacije?
sačinjavaju neuropsihološki profil bolesnika:
- ako odstupaju od jedne do dvije standardne devijacije od normale uzimaju se kao suspektni (trend)
- oni koji odstupaju preko dvije standardne devijacije se uzimaju kao značajni
u cilju integrisane interpretacije se koriste:
- granični skorovi
- obrazac dvostruke disocijacije funkcija
- analiza patološkog obrasca ponašanja
83
šta je analiza neuropsihološkog profila?
poređenje učinka na različitim testovima ili gradiranim zadacima jednog testa - to je srž neuropsihološkog zaključivanja
ako profil sniženih skorova ne odgovara konzistentno jednom određenom profilu kognitivne disfunkcije onda nalaz može da odgovara devijacijama nastalim iz psihogenih, razvojnih ili slučajnih razloga
