Neuropsihološki testovi i baterije testova

Question 1

šta je mini mental test za demencije (MMSE)?

Answer 1

skrining test prvobitno predvidjen za procjenu težine demencije
- kasnije je zbog jednostavnosti i kratkoće počeo da se primjenuje i šire

Question 2

šta MMSE procjenjuje?

Answer 2

procjenjuje stepen kognitivnog pada kod demencije, dobar je za praćenje progresije bolesti, efekata terapije…

Question 3

koliko traje primjena MMSE?

Answer 3

5-15 minuta

Question 4

skorovanje MMSE?

Answer 4

maksimalan skor je 30, a skor od 24 ukazuje na postojanje kognitivnog pada
- ovako gruba podjela se mora uzeti relativno, jer je kod mladjih, obrazovanih osoba i pad od samo nekoliko poena znak intelektualnog oštećenja

pored ukupnog skora se bilježe i uočeni ispadi - ovo je važno za praćenje kliničke slike i radi orijentacije u slučaju potrebe za proširivanjem ispitivanja

Question 5

od čega je sastavljen MMSE?

Answer 5

ovo je kompozitni test
- sastavljen je od više jednostavnih zadataka, koji ispituju više kognitivnih funkcija

Question 6

koje funkcije ispituje MMSE?

Answer 6

• orijentacija u vremenu i prostoru
• govor
• pažnja
• koncentracija
• mentalna fleksibilnost (radna memorija)
• kratkoročno pamćenje
• konstrukciona praksija

Question 7

granični skor kod MMSE?

Answer 7

granični skor je 24
manje od 24 označava pad kognitivnih sposobnosti
više od 24 ukazuje na odsustvo demencije

*često je korisnije gledati tip poremećaja nego sam skor

• kod osoba sa do 4 godine obrazovanja granični skor je 19
• kod osoba sa 8 godina obrazovanja granični skor je 21
• kod osoba sa 12 godina obrazovanja granični skor je 23
• kod visokoobrazovanih osoba granični skor je 24

Question 8

gradiranje demencije u MMSE?

Answer 8

• blaga demencija 18-23
• teška demencija 0-17

ili

drugi sistem:
- laka demencija 20-24
- srednje teška 11-19
- teška 0-10

Question 9

šta može da utiče na skor u MMSE?

Answer 9

• kulturalni faktori
• zanimanje
• socijalni status

Question 10

ponavljano zadavanje MMSE u kraćem vremenskom periodu?

Answer 10

kod blage i umjerene demencije postoji mala varijabilnost koja može da bude posljedica efekata učenja, kognitivnih fluktuacija, grešaka u mjerenju i drugih faktora

Question 11

VITI?

Answer 11

• Vekslerov Individualni Test Inteligencije
• kompilacija Vekslerovih skala inteligencije
• verbalni (6 suptestova) i manipulativni (5 suptestova) dio
• procjenuje aktuelni intelektualni status odraslih i adolescenata
• rezultati se tumače kvalitativno i kvantitativno
• dobijaju se koeficijenti: verbalni, neverbalni i ukupni
• ovaj skup testova ne ispituje jasno definisane funkcije

Question 12

sposobnosti kojih djelova mozga se odražavaju u VITI-ju?

Answer 12

retrorolandičkih djelova

Question 13

šta je značajno za uspješno rješavanje realnih situacija? gdje se nalazi?

Answer 13

očuvanost egzekutivnih funkcija
nalaze se u prerolandičkih arealima

Question 14

korisnost VITI-a u neuropsihološkoj procjeni?

Answer 14

skupni, verbalni i manipulativni IQ nemaju vrijednost u neuropsihološkoj procjeni
- sami suptestovi su raznorodni, a postoje i značajna preklapanja verbalnih i neverbalnih funkcija

• suptestovi nisu iste osjetljivosti i specifičnosti - niski skorovi na jednom ili dva suptesta mogu da budu maskirani u ukupnom skoru
• suptestovi nisu zasnovani na unaprijed definisanim neuropsihološkim funkcijama - ni verbalni ni manipulativni testovi ne procjenjuju isključivo jedan ili drugi aspekt jer su preklapanja znatna
• koeficijenti nemaju konzistentno neuroanatomsko niti neuropsihološko značenje - ovo je zato što test nije zasnovan niti na faktorskoj analizi niti na neuropsihološkim isptivanjima

Question 15

šta je izdvojeno faktorskom analizom VITI-ja? šta se time može dobiti?

Answer 15

3 faktora:
1. verbalno razumijevanje
2. organizacija percepcije
3. pamćenje/odsustvo distraktibilnosti

iz ovih faktora mogu da se dobiju skorovi, ako je postignuće konzistentno na suptestovima u okviru jednog faktora
- ako se srednji faktorski skorovi (srednja vrijednost skaliranih skorova na suptestovima koji čine faktor) razlikuju za tri ili više poena, može da se procijeni šta je ispitanikova jaka, a šta slaba strana

Question 16

VITI faktor “verbalno razumijevanje”?

Answer 16

suptestovi:
- informacije
- sličnosti
- shvatanje
- rječnik

ovaj faktor mjeri verbalno znanje i razumijevanje, što se uglavnom razvija putem formalnog obrazovanja i predstavlja primjenu verbalnih vještina na nove situacije

Question 17

VITI faktor “organizacija percepcije”?

Answer 17

suptestovi:
- dopune
- strip
- sklapanje
- kocka-mozak

obuhvata perceptivne i organizacione aspekte opaženog materijala u uslovima vremenskog ograničenja

Question 18

VITI faktor “pamćenje/odsustvo distraktibilnosti”?

Answer 18

suptestovi:
- aritmetika
- brojevi
- šifra

mjeri pažnju, koncentraciju i pamćenje

Question 19

koje su verbalne supskale VITI-ja?

Answer 19

• informacije
• rječnik
• brojevi
• shvatanje
• sličnosti
• aritmetika

Question 20

koje su neverbalne supskale VITI-ja?

Answer 20

• dopune
• strip
• sklapanje
• mozaik
• šifra

Question 21

subtest informacije (VITI)?

Answer 21

• opšta znanja koja u datoj populaciji većina osoba treba da ima
• test konceptualnog mišljenja
• jedan od najrezistentnijih testova na moždano oštećenje, može da služi kao pokazatelj premorbidnog nivoa
• važno je razlučiti da li su teškoće na ovoj skali uslovljene neznanjem, gubitkom ranije postojećih informacija, nemogućnošću prisjećanja ili teškoćama govora
• skor može da posluži i kao gruba mjera težine demencije

Question 22

subtest brojevi (VITI)?

Answer 22

• mjeri verbalnu pažnju/raspon pažnje i neposredno verbalno upamćivanje i kratkoročnu memoriju
• skor od 4 na ponavljanju unaprijed je granični, a od 3 je patotloški
• skor od 3 u zadatku ponavljanja unazad kod mlađih osoba govori u prilog moždanog oštećenja

Question 23

subtest rječnik (VITI)?

Answer 23

• najrezistentnija skala na deterioraciju i najpribližnija mjera premorbidnog nivoa kognitivnog funkcionisanja
• najviše odražava uticaj socioekonomske i kulturne sredine iz koje potiče ispitanik
• oduzima najviše vremena, te može da zamori ispitanika

Question 24

subtest aritmetika (VITI)?

Answer 24

• konceptualno mišljenje
• skor zavisi od brzine procesiranja informacija
• na test utiču i neposredno upamćivanje, koncentracija, praćenje

Question 25

subtest shvatanje (VITI)?

Answer 25

- zavisi od verbalnog faktora, pamćenja i od sposobnosti dobre socijalne procjene - postoji uticaj i verbalnog faktora, dugoročnog pamćenja kod starijih osoba - visok skor nije garancija snalaženja u realnim životnim situacijama koje su znatno složenije i zahtijevaju i očuvanost egzekutivnih funkcija

Question 26

subtest sličnosti (VITI)?

Answer 26

- test kategorijalnog mišljenja - nalaženje zajedničke kategorije pojmova - test opšte mentalne sposobnosti - zadaci zahtijevaju i očuvanost apstraktnog mišljenja

Question 27

subtest dopune (VITI)?

Answer 27

- otporan na moždano oštećenje - korelira sa opštom intelektualnom sposobnošću - zasniva se na vizuelnoj percepciji, vizuelnoj organizaciji, zaključivanju i dugoročnom pamćenju

Question 28

subtest strip (VITI)?

Answer 28

- nije u korelaciji sa drugim testovima - sa godinama opada sposobnost na ovom testu - zavisi od socijalne inteligencije i sekvencijalnog mišljenja (sposobnost uviđanja povezanosti događaja, utvrđivanje prioriteta i određivanje vremenskog redosljeda)

Question 29

subtest sklapanje (VITI)?

Answer 29

- procjenjuje konstrukcione i vizuospacijalne sposobnosti - zavisi od brzine motorike i od vizuelne organizacije - najmanje od svih subtestova zavisi od opšteg faktora inteligencije i ne zahtijeva apstraktno mišljenje

Question 30

subtest kocka-mozaik (VITI)?

Answer 30

- test vizuospacijalnih i konstrukcionih sposobnosti - procjenjuje konstrukcionu praksiju u 3 dimenzije (svaka aktivnost u kojoj se djelovi sklapaju tako da čine jednu cjelinu) - najbolja mjera vizuospacijalne organizacije u cijeloj bateriji do izražaja dolaze: - sistematičnost i planiranje - sposobnost uviđanja greške i sposobnost da se opažena greška ispravi

Question 31

subtest šifra (VITI)?

Answer 31

- test pažnje - od značaja je i oštrina vida, manuelna spretnost, vizuomotorna koordinacija - relativno je nezavisan od intelektualnog nivoa, pamćenja i učenja - najosjetljiviji test moždanog oštećenja u cijeloj bateriji

Question 32

gradacija osjetljivosti supskala na moždano oštećenje?

Answer 32

1. šifra 2. sličnosti 3. aritmetika 4. kocka-mozaik 5. strip

Question 33

neuropsihološko tumačenje VITI-ja?

Answer 33

važnije je posmatrati skorove na subtestovima nego IQ

Question 34

procjena premorbidnog nivoa funkcionisanja korišćenjem VITI-ja?

Answer 34

- za procjenu premorbidnog nivoa funkcionisanja može da se uzme najviši postignuti skor - od njega se oduzimaju ostali skorovi i ove razlike u sklairanim skorovima se izražavaju sa negativnom aritmetičkom vrijednošću izuzetak 1: ovaj način nije primjenljiv kada se anamnestički dobiju podaci o višem premorbidnom funkcionisanju nego što to odražava bilo koji skor ili to pokazuju pojedinačni odgovori koji se ne odražavaju značajno na krajnju numeričku vrijednost ili se to zaključuje iz nekog drugog testa izuzetak 2: ako su najviši skorovi na suptestovima brojevi i sklapanja figura koji najmanje od svih pokazuiju premorbidni nivo - razlike od 4 skalirana poena se približavaju značajnosti, a razlike od 5 ili više poena su značajne - razlike u skorovima prema pojedinim suptestovima uzete izolovano se ne mogu smatrati mjerilom normalnosti ili ispada - i kod normalnih subjekata postoje varijacije u skorovima između pojedinih suptestova

Question 35

zašto možemo reći da je inteligencija ljudi tokom života stabilna?

Answer 35

zato što rast kristalizovane inteligencije na neki način nadoknađuje pad fluidne inteligencije

Question 36

količnik metalne deterioracije?

Answer 36

DQ = ((HOLD - DONT HOLD) / HOLD) x 100 HOLD - postojani, otporni na moždana oštećenja (rječnik, informacije, sklapanje figura, dopune i shvatanje) DONT HOLD - nepostojani, osjetljivi na moždana oštećenja (brojevi, šifra, kocka-mozaik, aritmetika, sličnosti) granična vrijednost za sud o postojanju oštećenja je ako je DQ manje ili jednako 20% ali, često se dešava da ovaj parametar bude negativan, a da oštećenje ipak postoji

Question 37

WAIS4?

Answer 37

- konstruktori testa su odlučili da eliminišu dualnu strukturu skorova, poboljšaju mere fluidne inteligencije, radne memorije i brzine obrade informacija - uključene su i specijalne populacije kao što je blagi kognitivni poremećaj, granično intelektualno funkcionisanje i druge - sastoji se od 10 osnovnih suptestova koji formiraju ukupni skor inteligencije i 5 dodatnih suptestova suptestovi sa distinkcijom verbalno/manipulativno iz prethodnih skala su zamenjeni indeksima gde je uključen: - Indeks opštih sposobnosti - Indeks verbalnog razumevanja - Indeks perceptivnog rezonovanja - Indeks radne memorije - Indeks brzine obrade informacija

Question 38

šta je dominantna lateralizovanost?

Answer 38

dominantnost ruke, noge i oka - 90-95% ljudi su desnoruki ljevoruki (ne-desnoruki) nisu jedinstvena kategorije (međusobno se razlikuju) lateralizacija moždane organizacije je filogenetski i ontogenetski trend koji dovodi do relativne specijalizacije moždanih hemisfera dominantna lateralizovanost ruke je ruka kojom se osoba više i spretnije koristi

Question 39

do čega dovodi lateralizacija moždane organizacije? šta utiče na nju?

Answer 39

dovodi do relativne specijalizacije moždanih hemisfera na nju utiču genetski faktori i djelovanje spoljašnje sredine

Question 40

kakva može da bude dominantna lateralizovanost ruke?

Answer 40

1. upotrebna (sječenje nožem, pisanje) 2. gestualna - za pokrete koji nemaju upotrebnu vrijednost i koja je uglavnom urođena (npr. način na koji se prekrste ruke na grudima, aplauz, ukrštanje prstiju)

Question 41

kako se određuje dominantna lateralizovanost?

Answer 41

posmatranjem korišćenja ruke u toku nekih aktivnosti (npr. pisanje, crtanje, korišćenje alata) i primjenom bihevioralnih tehnika (npr. serije pokreta pantomime uobičajenih aktivnosti) može da se izvrši neformalnim kliničkim ispitivanjem i/ili uzimanjem auto- i heteroanamnestičkih podataka

Question 42

šta je klinička procjena dominantne ruke?

Answer 42

- klinički test koji se sastoji od 8 pitanja koja se odnose na upotrebnu lateralizovanost - Ispitanici treba da odgovore kojom rukom: pišu; peru zube; češljaju kosu; ukucavaju ekser; seku hleb; drže ključ; pale šibicu; drže sportski reket - ispitanici se klasifikuju kao dešnjaci ili ljevaci ako jednom rukom rade najmanje 6 navedenih radnji

Question 43

kako se ispituje dominantna lateralizovanost oka?

Answer 43

pomoću testa sa "durbinom" - ispitaniku se da neki predmet u vidu cijevi kroz koji on treba da pogleda jednim okom kao kroz durbin - ispitanik će uvijek u prvom trenutku da otvor prinese dominantnom oku - prije ovog testa treba provjeriti da li ispitanik podjednako dobro vidi sa oba oka