Pulmonologia 2 Flashcards
(153 cards)
1
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): podzial ze względu na czas trwania
A
- ostry < 12 tyg
- wirusowy < 7 dni
- nieiwrusowy - objawy nasilają się po 5 dniach lub trwają dłużej niż 10 dni - przewlekły > 12 tyg
- z polipami
- bez polipów
2
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): etiologia
A
- Rynowirusy (50%)
- wirus grypy
- S. pneumoniae
- H. influenzae
- M. Catarrhalis
- inne bak
- grzyby
3
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): objawy podmiotowe
A
1 - WYCIEK Z NOSA 2 - ZATKANIE NOSA 3 - KASZEL 4 - ZABURZENIA WĘCHU 5 - ból głowy lub uczucie rozpierania w okolicy chorej zatoki
4
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): objawy przedmiotowe
A
- gorączka/ stan podgorączkowy
- zaczerwienienie i obrzęk bł śluzowej, wydzielina z nosa i na tylnej ścianie gardła
- obrzęk powiek
- tkliwość uciskowa okolicy chorej zatoki
5
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): leczenie
A
- objawy < 5 dni - lecz objawowo
- objawy > 10 dni lub po 5 dniach nasilenie -> GKS donosowo -> brak poprawy po 14 dniach -> skierowanie do specjalisty
- jeśli zap ciężkie -> antybiotyk + GKS donosowo i kierujemy do specjalisty przy braku poprawy po 48h
6
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): HOSPITALIZACJA
A
- obrzęk pwoiek
- przemieszczenie gałki ocznej
- podwójne widzenie
- zab ruchomość gałki ocznej
- pogorszenie ostrości widzenia
- bardzo silny jedno- lub obustronny ból głowy w ok czołowej
- objawy ZOMR
- zab świadomości
7
Q
Nieżyt nosa i zatok przynosowych (NNZP): antybiotyk
A
Amoksycylina 1,5-2g co 12h (II rzut: Amosky + KA)
8
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: czynniki etiologiczne dorośli i dzieci
A
u dorosłych;
- wirusy 90-95%
u dzieci
- wirusy oraz S. pyogenes PBHA - angina paciorkowcowa
9
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: czynniki ryzyka
A
- upośledznie odporności
- PBHA - kontakt z chorym lub bezobjawowym nosicielem: wiek 5-15 lat
- EBV - dzieci i młodzież
- Fusobacterium necrophorum - dorośli jeśli brak higieny jamy ustnej
- N. gonorrhoeae - seks oralny
10
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: objawy zap paciorkowcowego
A
- nagły początek
- silny ból gardła i ból podczas połykania
- ból głowy, czasem ból brzucha, nudności i wymioty
- gorączka (>38st)
- zap gardła i migdałków podniebiennych
- wyraźnie odgraniczone skupiska wysięku na migdałkach
- krwistoczerwony i obrzęknięty języczek podniebienny
- język początkowo obłożony, później malinowy
- wybroczyny na bł śluzowej podniebienia
- tkliwe, powiększone ww chłonne szyjne przednie
11
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: objawy zap wirusowego
A
- zapalenie i ból gardła
- ból głowy, mm i stawów
- niewielka gorączka lub w normie
- nieżyt nosa, kaszel, chrypka
12
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: w zależności od etiologii, specyficzne objawy
A
- adenow. - zap spojówek
- enterowirusy, HSV-1 - wyraźne owrzodzenia bł śluzowej jamy ustnej lub biegunka
- mono zakaźna - uogólnione powiększenie ww ch. i śledziony
- HSV-1 - bolesne powiększenie ww ch. przedniego trójkąta szyi
13
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: przebieg naturalny
A
- zap wirusowe ustępują zwykle w ciągu 3-7 dni
- zap paciorkowcowe ustępują w ciagu 3-4 dni (nawet bez antybiotyku)
14
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: rozpoznanie
A
- szybkie testy na obecność antygenu PBHA: ujemny wynik wyklucza zak u dorosłych
- posiew wymazu z gardła i migdałków
15
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: skala Centora
A
temp > 38 +1 brak kaslzu +1 powiększone ww chłonne szyjne przednie +1 wysięk na migdałkach i ich obrzęk +1 wiek: 3-14 lat + 1 15-44 lata 0 >45 lat -1
w wypadku 2-3 pkt -> szybki test PBHA
>=4 pkt -> antybiotyk
16
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: leczenie
A
- penicylina fenoksymetylowa 1mln IU co 12h przez 10 dni
* ew. penicylina benzatynowa 1,2 mln j. im jednorazowo - cefalosporyny I generacji (cefadroksyl, cefaleksyna)
- Makrolidy - u chorych nadwrażliwych na penicyliny ale szybko narasta oporność
- Klindamycyna - jeśli leczenie nieskuteczne
17
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: jakich antybiotyków nie stosujemy?
A
KAT! -
- Kotrimoksazol
- Aminoglikozydy
- Tetracykliny
18
Q
Ostre zapalenie gardła i migdałków: powikłania w zap paciorkowcowym
A
- powikłania ropne - ropień okołogardłowy, ropne zap ww chłonnych szyjnych, ropne zap ucha środkowego i/ lub wyrostka sutkowatego, ropne zap zatok przynosowych
- bakteriemia, zap płuc, ZOMR - późne powikłania immunologiczne:
- gorączka reumatyczna
- oste kłębuszkowe zap nerek
19
Q
Błonica: definicja
A
ostra bak choroba zakaźna wywołana przez maczugowca błonicy - Corynebacterium diphtheriaw - dotyczące zwykle GGO lub skóry powodująca czaszem uszkodzenie serca, ukł nerwowego lub nerek
20
Q
Błonica: objawy
A
charakterystyczne szarobrązowe błony ściśle przylegające do błony śluzowej GDO, przy próbie ich usunięcia pojawia się krwawienie
ogólne: gorączka, narastające osłabienie, ból mięśni, apatia
21
Q
Błonica: postać gardłowa !
A
- cuchnący oddech
- ból gardła
- trudności w połykaniu
- ślinotok
- bolesne powiększenie ww chłonnych w ciężkich przypadkach masywny obrzęk tkanek miękkich szyi - szyja bawola = Nerona
- ryzyko aspiracji oderwanych fragm błon rzekomych i uduszenia
22
Q
Błonica: inne postaci
A
- błonica nosa:
- surowiczo-krwista, ropna lub krwisto-ropna wydzielina z nosa
- błony rzekome o niewielkim zasięgu - błonica krtani i tchawicy - zwężenie dróg oddechowych przez błony rzekome i obrzęl
- chrypka, bezgłos, świst wdechowy, głośny “szczekający” kaszel, duszność - błonica skóry:
- owrzodzenie przyranne pokryte szarym nalotem
23
Q
Błonica: rozpoznanie
A
- obraz kliniczny (postać skórna wymaga potwierdzenia bakteriologicznego)
- preparat bezpośredni z błon szekomych
- w zależności od postaci: PMR, EKG, oznaczenie troponin
24
Q
Błonica: leczenie przyczynowe
A
- antytoksyna końska - jak najszybciej na podstawie obrazu klinicznego
- antybiotykoterapia - penicylina prokainowa lub erytromycyna
- szczepienie w okresie rekonwalescencji
25
Błonica: leczenie objawowe
1. mechaniczne usunięcie błon rzekomych
2. wczesna intubacja
3. elektrostymulacja serca
4. jak zap wsierdzia - wymiana zajętej zastawki
5. w razie porażenia mm gardła - żywienie przez zgłębnik, pozycja z uniesioną górną połową ciała
26
Błonica: powikłania - zmiany w sercu
- zapalenie mm sercowego
- zab przewodzenia rytmu
- ostra niewydolność serca
po przechorowaniu może pozostać trwałe uszkodzenie mm sercowego
27
Błonica: powikłania - zmiany w ukł nerwowym
1. porażenie podniebienia miękkiego i mm gardła
2. porażenie innych nerwów czaszkowych, szczególnie okoruchowego i nerwów rzęskowych
3. porażenie mm oddechowych
4. neuropatia czuciowa typu "rękawiczek i skarpetek"
28
Błonica: powikłania - inne
1. martwica cewek nerkowych
2. niedrożność dróg oddechowych
3. bak zap płuc
4. choroba posurowicza
29
Błonica: profilaktyka
1. szczepienie
2. poekspozycyjna - dawka przypominająca szczepionki, jeśli od ostatniego szczepienia minęło > 5 lat + profilaktyka antybiotykowa
3. obowiązkowe zgłaszanie zachorowań i izolacja chorych ( do uzyskania ujemnych posiewów)
30
Zapalenie krtani: podział ze względu na czas trwania
1. ostre < 3 tyg:
- zakażenie - zwłaszcza wirusowe
- nadużycie głosu, czynniki drażniące
2. przewlekłe > 3 tyg
- następstwo zap ostrego
- refluks żołądkowo- przełykowy
- rzadko ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń
31
Zapalenie krtani: objawy
- dyskomfort przy mówieniu lub połykaniu
- kaszel
- chrypka (> 3 tyg wskazana do konsultacji laryngolog)
- gorączka ( w przypadku zakażenia)
- niekiedy stridor
32
Zapalenie krtani: leczenie
- oszczędzanie głosu
- nawilżanie powietrza
- zaprzestanie palenia tytoniu + wyeliminowanie czynników drażniących
- NLPZ po + w razie obrzęku faldów głosowych GKS
33
Rak krtani: epidemiologia
- najczęstszy neo GIS
- 95% płaskonabłonkowy
M > 50 rż palący tytoń
- zmiany przedrakowe:
* leukoplakia (dysplazja nabłonka)
*pachydermia (zgrubienie nabłonka)
*brodawczaki
34
Rak krtani: objawy
- przewlekła chrypka (rak głośni)
- ból gardła przy połykaniu promieniujący do ucha (rak nagłośni)
- niekiedy guz szyi i powiększone ww chłonne szyi
35
Rak krtani: rozpoznanie
1. badanie palpacyjne krtani
2. laryngoskopia
3. bad histologiczne - ostateczne rozpoznanie
4. USG, RTG, TK, MRI, PET
36
Rak krtani: leczenie
1. napromienianie - przypadki wcześnie wykryte
2. częściowe albo całkowite wycięcie krtani - przypadki zaawansowane
3. radioterapia i chemioterapia paliatywna
37
Ostre zapalenie oskrzeli: definicja
- ostre zak układu oddechowego z kaszlem trwającym < 3 tyg
| - rozpoznawane po wykluczeniu zap płuc
38
Ostre zapalenie oskrzeli: etiologia
1. wirusy oddechowe (90%):
grypa A i B, paragrypa, RSV, koronawirusy, adenowirusy i rynowirusy
2. Bakterie (10%)
Bordetella pertussis, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae
39
Ostre zapalenie oskrzeli: objawy
- kaszel, wykrztuszanie śluzowej lub ropnej wydzieliny
- gorączka, ból mięśni
- możliwe świsty i furczenia nad polami płucnymi, czasami świszczący oddech
- przejściowa nieswoista nadreaktywnośc oskrzeli, która przemija w ciągu kilku tyg
40
Ostre zapalenie oskrzeli: rozpoznanie
Wykluczenie zap płuc! przeciw któremu przemawia:
- HR < 100/min
- RR < 24/min
- temp ciała < 38 st
- nieobecność zmian wskazujących na naciek zapalny w bad przedmiotowym
gdy >=1 warunki niespełnione to RTG klatki
41
Ostre zapalenie oskrzeli: leczenie
- przeciwgorączkowe + przeciwkaszlowe (u dzieci: lewodropropizyna)
42
Krztusiec: definicja
bakteryjna choroba zakaźna przebiegająca pod postacią zap oskrzeli , o przewlekającym się charakterze, z ciężkimi napadami kaszlu
43
Krztusiec: patogeneza
- Bordetella pertusis -> toksyna krztuścowa
- powoduje martwicę nabłonka dróg oddechowych (zwłaszcza w tchawicy) czego skutkiem jest zab wydzielania śluzu (gęsty i lepki) i silne pobudzenie odruchu kaszlowego
44
Krztusiec: obraz kliniczny
1. okres nieżytowy (1-2 tyg)
- objawy grypopodobne
- pod koniec kaszel suchym stopniowo staje się napadowy
2. okres napadowego kaszlu (4-6tyg):
- napady duszącego NIEPRODUKTYWNEGO kaszlu, zakończonego głębokim wdechem z głośnym świstem krtaniowym przypominającym "pianie", występujący seriami
3. okres zdrowienia (3-4 msc) - kaszel stopniowo ustępuje
45
Krztusiec: rozpoznanie
1. podejrzenie choroby na podst obrazu klinicznego
2. pewne rozpoznanie na podstawie badań serologicznych lub mikrobiologicznych
jeśli chory ma typowe objawy i miał kontakt z chorym na krztusiec potwierdzony badaniami, Nie wymaga dodatkowych badań !
- w morfologii: leukocytoza z przewagą limfocytów
46
Krztusiec: antybiotykoterapia
Makrolidy:
- azytromycyna
- klarytromycyna
- erytromycyna
* jak nietolerancja to kotrimoksazol
47
Krztusiec: profilaktyka
1. szczepienie ochronne
2. poekspozycyjna osób z kontaktu - profilaktyka antybiotykowa
3. obowiązkowe zgłaszanie zachorowań i izolacja chorych
48
Zapalenie płuc: drobnoustroje nietypowe
- Mycoplasma pneumoniae
- Chlamydophila pneumoniae
- Chlamydia psittaci
- Coxiella burnetii
- Legionella pneumophila
49
Pozaszpitalne zapalenie płuc: definicja
objawy ostrego zak DDO oraz zacienienie w RTG klatki
*def ta nie dotyczy pacjentów onkologicznych, z AIDS, hospitalizowanych w ciągu ostatnich 14 dni
50
Pozaszpitalne zapalenie płuc: etiologia
- S. pneumoniae
- H. infuenzae
- Mycopasma pneumoniae
u 25% koinfekcja
51
Pozaszpitalne zapalenie płuc: S. pneumoniae
- dwoinkowe zap płuc
- może powodować: ZOMR, zap ucha środkowego i wyrostka sutkowatego , zap zatok, opłucnej, otrzewnej, rogówki, stawów, bakteriemii i sepsy
52
Pozaszpitalne zapalenie płuc: objawy podmiotowe
1. nagły początek
2. gorączka, dreszcze, poty
3. ból w klatce o charakterze opłucnowym
4. kaszel, niekiedy wykrztuszaie ropnej plwociny
5. duszność
53
Pozaszpitalne zapalenie płuc: objawy przedmiotowe
1. Tachypnoe
2. Tachykardia
3. nad naciekiem zapalnym: stłumienie odgłosu opukowego, rzężenia drobnobańkowe, wzmożone drżenie głosowe, ew szmer oskrzelowy
4. jeśli płyn w opłucnej to stłumienie odgłosu opukowego, zniesienie drżenia głosowego, osłabienie szmerów oddechowych
54
Pozaszpitalne zapalenie płuc: kryteria rozpoznania
1. ostre zak dolnych dróg oddechowych - kaszel i >=1 objaw (duszność, ból opłucnowy, krwioplucie)
2. zlokalizowane objawy w badaniu przedmiotowym kl piersiowej
3. >=1 z objawów ogólnoustrojowych: poty, dreszcze, ból mięśni, temp ciała > 38 st
4. nie ma innej przyczyny
55
Pozaszpitalne zapalenie płuc: CRB-65
1. splątanie
2. oddechy > 30/min
3. SBP < 90 mmHg, Rozkurczowe < 60 mmHg
4. wiek > 65 lat
3 lub 4 czynniki -> do szpiatal
1-2 czynniki - rozważ czy szpital
56
Pozaszpitalne zapalenie płuc: skala CURB 65
2. Urea - st. mocznika > 7mmol/l
| 3 czynniki - PZP ciężkie - szpiatl i ICU
57
Pozaszpitalne zapalenie płuc: RTG w zależności od etiologii
1. pneumokoki - lity naciek zajmujący segment lub płat, widoczny bronchogram powietrzny
2. Gronkowce - zmiany wieloogniskowe z tendencją do rozpadu z tworzeniem licznych ropni i cienkościennych torbieli
3. K. pneumoniae - zmiany w płatach górnych, zwłaszcza w prawym płacie, często cechy rozpadu
58
Pozaszpitalne zapalenie płuc: zalecenia ogólne
1. niepalenie
2. odpoczynek
3. dużo płynów
4. Paracetamol
5. Tlenoterapia pod kontrolą sat
59
Pozaszpitalne zapalenie płuc: antybiotykoterapia
- empirycznie - amoksycylina
- S.pneumoniae - amoksycylina + penicylina benzylowa
- M. pneumoniae i Ch. pneumoniae - klarytromycyna, erytromycyna, azytromycyna
- L. pneumophila - lewofloksacyna
- S. aurerus MSSA - kloksacylina
- S. aurerus MRSA - wankomycyna, linezolid
- H. influenzae - amoksycylina, ampisyclina, Augmentin
- K. pneumoniae - cefuroksym, cefotaksym,
60
Pozaszpitalne zapalenie płuc: czas leczenia
1. nieciężki i niepowikłany przebieg 5 dni lub 3 dni dłużej niż obecna jest gorączka
2. ciężkie o nieustalonej etiologii 7-10 dni
3. PZP wywołane przez L. pneumophila, gronkowca, P. aeruginosa, A. baumannii lub Gram - ujemne pałeczki jelitowe 14-21 dni
61
Pozaszpitalne zapalenie płuc: kiedy NIE wypisujemy ze szpitala ?
jeśli min 2 z poniższych:
- T > 37,5
- RR >= 24/min
- HR > 100/min lub ctk skurczowe <=90 mmHg
- SpO2 < 90%
- zab świadomości
- niezdolność do samodzielnego jedzenia
62
Pozaszpitalne zapalenie płuc: monitorowanie
1. wizyta kontrolna po 6 tyg
2. rtg klatki jeśli objawy sie utrzymują
3. zmiany radiolog mogą utrzymywać się dłużej niż objawy kliniczne (4-8tyg)
4. jeśli zmiany radiolog dłużej -> bronchoskopia
63
Pozaszpitalne zapalenie płuc: powikłania
1. wysięk w opłucnej
2. ropniak opłucnej
3. ropień płuca
64
Atypowe zapalenie płuc: przebieg choroby
1. mniej gwałtowny początek
| 2. duchy, długo utrzymujący się kaszel, stan podgorączkowy, nieżyt nosa, bóle mięśni i stawów, wymioty, biegunka
65
Atypowe zapalenie płuc: leczenie
Mycoplasma i chlamydophila:
1. makrolid
2. tetracykliny
3. fluorochinolon
Legionella
1. fluorochinolon
2. makrolid lub doksycyklina
66
Szpitalne zap płuc: def
po 48h od przyjęcia do szpitala u chorego niezaintubowanego w chwili przyjęcia
VAP - zap związane z mechaniczną wentylacją płuc - po 48h od rozpoczęcia wentylacji mech
67
Szpitalne zap płuc: zap płuc związane z kontaktem z ochroną zdrowia HCAP
1. pacjenci z ZP hospitalizowani na oddziale pomocy doraźnej przez >= 2 dni w ciągu 90 dni poprzedzających zakażenie
2. chorzy w domu opieku luz w zakładzie opieki paliatywnej
3. w ciągu 30 dni otrzymali antybiotyki iv, chemioterapie lub u których leczono ranę
4. chorzy, którzy z innych powodów zgłosili się do szpitala lub stazji hemodializ
68
Szpitalne zap płuc: czynniki etiologiczne
- pierwsze dni tak jak w PZP oraz pałeczki Gram (-)
- od 5 dnia - szczepy wielolekooporne:
* tlenowe pałeczki Gram (-): P. aeruginosa, E. coli, K. pneumoniae, Acinetobacter oraz L. pneumophilla (PEKAL)
* Gram (+): S. aaureus
69
Szpitalne zap płuc: objawy
jak PZP
| - śmiertelnośc 20%, na OIT 30-40%
70
Szpitalne zap płuc: badania pomocnicze
- pobierz materiał z DDO
| - u chorych z podejrzeniem VAP pobierz krew na posiew
71
Szpitalne zap płuc: antybiotykoterapia
- okres leczenia skojarzonego - jak najkrótszy do 7 dni
- antybiotykoterapię ocenić po 48-72h, za skutecznością przemawia:
* ustąpienie gorączki
* zmniejszenie leukocytozy
* poprawa utlenowania krwi
* poprawa ogólnego stanu chorego
72
Szpitalne zap płuc: czynniki niepomyślne rokowniczo
- niewydolność oddechowa
- przedłużona wentylacja
- wiek > 60 rż
- zapalenie objemujące oba płuca
- nawrót zapalenia
- przewlekła choroba płuc
- nadkażenie bak wielolekoopornymi
73
Choroby śródmiąższowe płuc: definicja
- zmiany rozsiane o brazie rtg
- zaburzenia wentylacji typu restrykcyjnego ze zmniejszeniem transferu płucnego dla tl. węgla (TLCO) i upośledzeniem wymiany gazowej
restrykcja + ^TLCO + rozsiane zmiany w bad. obrazowym
74
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): definicja
- postać śródmiąszowego zap płuc
- ograniczony tylko do płuc
- gł u osób starszych
- nieznana przyczyna
75
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): genetyka
- 20% rodzinnie
- mutacje w genach kodujących białka surfaktantu i telomerazy
- żeby wykryć postać rodzinną to >= 2 przypadki choroby w rodzinie
76
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): objawy
- objawy nasilają się przez wiele miesięcy
- duszność i suchy kaszel
- czasem utrata mc. i osłabienie
- przyśpieszony i płytki oddech
- trzeszczenia u podstawy płuc
- późne objawy to palce pałeczkowate i objawy serca płucnego
77
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): rozpoznanie
- wykluczenie innych przyczyn w tym narażenia zawodowego, chorób tk łącznej i obocznego działania leków
- stwierdzenie typowego obrazu w TKWR albo zgodnego obrazu TKWR I obrazu histpat u chorych z biopsją płuca
78
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): obraz w TKWR
1. zacienienia siateczkowate dominujące przy podstawie płuc obwodowo i podopłucnowo
2. zab architektoniki płuc
3. skupiska torbielowatych przestrzeni powietrznych dające obraz plastra miodu
79
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): leczenie
1. chorzy z FVC 50-80% można rozważyć:
- pirfenidon
- nintedanib
2. leczenie objawowe: tlenoterapia + ew. rehabilitacja
3. w zaostrzeniu rozważ GKS oraz antybiotyk
80
Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF): rokowanie
mediana przeżycia od rozpoznania to 3- 5 lat
10-15% chorych rozwija raka płuca
można rozważyć przesczep płuca
81
Niespecyficzne śródmiąższowe zap płuc (NSIP): obraz w TKWR i leczenie
1. w TKWR: zacienienia typu mlecznego szkła i zmiany siateczkowate dominujące w dolnych obwodowych partiach płuc
2. leczenie: GKS + ew leki immunosupresyjne
82
Kryptogenne organizujące się zap płuc (COP):
1. 40% przypomina ostre zap wirusowe
| 2. objawy i zmiany w rtg cofają się bardzo szybko po zastosowaniu GKS
83
Ostre śródmiąższowe zap płuc (AIP):
1. początek nagły, objawy grypopodobne
2. w większości szybko dochodzi do niewydolności oddechowej
3. leczenie głównie objawowe, próby zastosowania dużych dawek GKS oraz leków immunosup
84
Śródmiąższowe zap płuc i włóknienie płuc: jaki chemioterapeutyk
bleomycyna
85
Sarkoidoza: def
- uogólniona ch ziarniakowa o nieznanej etiologii
- najczęściej powiększone węzły wnęk
- najczęściej chorują kobiety i afroamerykanie
- 20 - 40 rż
86
Sarkoidoza: patogeneza
tam gdzie aktywny proces chorobowy - gromadzą się limf Th1 i makrofagi - tworzące nieserowaciejące ziarniniaki
87
Sarkoidoza: objawy
1. Płuca - duszność, kaszel, ból
2. Wątroba i śledziona - hepato i splenomegalia
3. Wzrok - zap bł naczyniowej, spojówki i gruczołów łzowych
4. skóra - rumień guzowaty, toczeń odmrozinowy, wykwity skórne
5. ww chłonne: powiększone, ruchome i niebolesne
6. serce: objawy zab rytmu lub przewodzenia, niewydolność, omdlenia, nagły zgon
7. ukł kostno-stawowy: ból stawów i mięśni
8. ukł nerwowy - często zajęcie nn czaszkowych, rzadziej objawy guza wewnątrzczaszkowego, depresja, zab pamięci
9. ślinianki - jedno lub obustronne powiększenie ślinianki przyusznej z bolesnością i obrzękiem gruzołu
88
Sarkoidoza: zespół Heerfordta
1. powiększenie ślinianek przyusznych
2. gorączka
3. porażenie nn twarzowego
4. zapalenie przedniego odc bł naczyniowej gałki ocznej
89
Sarkoidoza: zespół Lofgrena
sarkoidoza o ostrym początku:
- gorączka
- ból stawów
- rumień guzowaty
- obustronne powiększenie ww chlonych wnęk
90
Sarkoidoza: przebieg naturalny
- 85% samoistna remisja w ciągu 2 lat od rozpoznania
- u pozostałych przebieg przewlekły i postępujący
- ostry początek oraz obustronne powiększenie ww chłonnych wnęk płuc na ogół rokują dobrze
- przyczyny zgonu: niewydolność oddechowa, zajęcie OUN lub serca
91
Sarkoidoza: rozpoznanie
1. hipekalcemia i hiperkalciuria
2. zwiększona kat konwertazy angiotensyny w surowicy
3. hipergammaglobulinemia
4. niedokrwistość
5. leukopenia
92
Sarkoidoza: stadia choroby
0- obraz prawidłowy
I - powiększenie ww chłonnych wnęk i śródpiersia
II - I + zmiany w miąższu płuc
III - zmiany w miąższu bez zajęcia ww chłonych
IV - włóknienie płuc - obraz plastra miodu
93
Sarkoidoza: TKWR
1. rozsiane zmiany drobnoguzkowe położone okołooskrzeowo, okołonaczyniowo i podopłucnowo wzdłuż szczelin międzypłatowych
2. zgrubienie przegród międzyzrazikowych
3. zmiany siateczkowate
4. powiększenie ww chlonych wnęk i śródpiersia
94
Sarkoidoza: badania czynnościowe
TLCO - zmniejszenie
| restrykcja TLC < 5 centyla, rzadziej obturacja
95
Sarkoidoza: badania
1. bronchoskopia - biopsja ww chłonnych, BAL
2. bad okulistyczne
3. bad. PMR
4. odczyn tuberkulinowy
96
Sarkoidoza: kryteria rozpoznania:
typowy obraz kliniczny oraz radiologiczny = zajęcia >= 2 narządów + wyniki biopsji
97
Sarkoidoza: leczenie wskazania
1. stadium II i III z progresją zmian w miąższu płuc z narastającymi zab czynności płuc
2. zajęcie serca, OUN, narządu wzroku
3. hiperkalcemia
98
Sarkoidoza: leczenie
GKS ogólnoustrojowo:
- prednizon >= 12 msc
- jesli nie uda się po czasie zmniejszyć dawki do 10mg/d to dodaj drugi lek:
a. metotreksat
b. azatiopryna
c. leflunomid
d. mykofenolan mofetylu
- jęsli dalsza progresja i zajęcie ważnych narządów - przeciwciała anty-TNFalfa (infliksymab, adalimumab)
99
Sarkoidoza: monitorowanie choroby
RTG, spirometria i TLCO:
2 lata co 3-6 msc
później co rok
przez >= 3 lata od zaprzestania leczenia
100
Sarkoidoza: powikłania
- niewydolność oddechowa
- nadciśnienie płucne
- niewydolność serca
- grzybniak (aspergilloza) płuc
- wapnica nerek, kamica, niewydolność nerek, moczówka prosta
- niedoczynność tarczycy oraz nadnerczy
101
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): DEF
wziewna ekspozycja na różne cząsteczki organiczne lub drobnocząsteczkowe zw. chem, wywołujące u osoby predysponowanej rozlaną reakcję immunopatologiczną prowadzącą do uszkodzenia płuc
102
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): obraz kliniczny - postać ostra
=odwracalna
2-9h po ekspozycji
- kaszel, duszność
- gorączka, dreszcze, ból stawów i złe samopoczucie
- przyśpieszenie oddechu i czynności serca
- rzężenia u podstawy obu płuc
*bez lezenia ustępuje do kilku tyg
103
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): obraz kliniczny postać przewlekła
= nieodwracalna
- rozwija się w ciagu kilku msc/ lat -> włóknienie płuc
- skryty początek: narastająca duszność wysiłkowa i suchy kaszel
- może przypominac zap oskrzeli
- przyśpieszenie oddechu, trzeszczenia u podstawy obu płuc
104
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): rozpoznanie
- dokładny wywiad !!
- ekspozycja na określony czynnik
- ostre objawy i ich nawracania po kontakcie z czynnikiem
- utrata masy ciała
- trzeszczenia w bad osłuchowym płuc
- pc precypitujących w surowicy
105
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): RTG/TKWR
1. postać ostra - prawidłowe lub mleczne szkło lub zagęszczenie w środkowych i górnych polach płucnych
2. postać przewlekła - rozsiane zacienienia siateczkowate i linijne - płaty środkowe i górne obraz plastra miodu
106
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): rozpoznanie
- zmniejszenie TLCO
- cechy restrykcji
- test 6-min marszu - skrócenie dystansu i hipoksemia
107
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): bad inwazyjne
1. BAL - bogatokom, zwiększony odsetek limf z przewagą CD8+
| 2. biopsja
108
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): leczenie postać ostra
- eliminacja narażenia na antygen -> bez leczenia
| - objawy ciężkie - prednizon po
109
Alergiczne zap pęcherzyków płucnych (AZPP): lezenie postać przewlekła
- prednizon 0,5mg/kg/d przez miesiąc - potem zmniejszać dawkę w ciągu 2 msc do dawki podtrzymującej
- ocena efektów po 6 msc
- ciężka niewydolność - przeszczep płuca
110
Gruźlica: def
choroba zak wywołana przez prątki kwasooporne z gr Mycobacterium tuberculosis complex:
M. tuberculosis
M. bovis
M. africanum
111
Gruźlica: patogeneza
Inhalacja prątków -> fagocytoza przez makrofagi -> namnażanie się we wnętrzu makrofaga -> rozpad makrofaga i zak kolejnych kom -> tworzenie ziarniny gruźliczej otaczającej rozpadłe komórki (martwica serowata)
112
Gruźlica: obajwy ogólnoustrojowe
1. podwyższona temp
2. utrata łaknienia, ubytek mc
3. nocne poty
4. złe samopoczucie
113
Gruźlica: objawy podmiotowe
- przewlekły, suchy kaszel
- niekeidy krwioplucie
- duszność
114
Gruźlica: bad lab
- leukopenia/leukocytoza
- niedokrwistość
- przyspieszony OB
- czasem hiponatremia i Hiperkalcemia
115
Gruźlica: RTG
1. w gruźlicy pierwotnej:
- zagęszczenia w środkowych i dolnych polach płucnych
- powiększenie ww chłonych wnęk i przytchawiczych
2. w gruxlicu popierwotnej:
- zagęszczenie gł w segmentach szczytowych i tylnych górnych płatów płuc oraz w segmentach górnych płatów dolnych
- niekiedy zmiana może przybierać postac cienia okrągłego
116
Gruźlica: badania pomocnicze
1. testy bakteriologiczne
2. odczun tuberkulinowy - świdczy o kontakcie z prątkami
3. testy oparte na wydzielaniu interferonu y przez limf T (IGRA)
117
Gruźlica: prówkowata
- następstwo rozsiewu prątków przez krew
- przebieg ciężki, z wysoką gorączką i silną dusznością
- w RTG zmiany drobnoguzkowe, przypominające ziarna prosa
- często powiększona watroba i śledziona oraz zmiany w szpiku, na dnie oka i w oun
118
Gruźlica: serowate zapalenie płuc
- dominują objawy toksemii z wysoką gorączką o torze hektycznym i silną dusznoscią
- często krwioplucie
- w rozmazach plwociny bardzo liczne prątki
119
Gruźlica: opłucnej
- po płucnej najczęstsza postać
- gorączka + suchy kaszel + dusznośc
- ból w klatce o charakterze płucnowym
- płyn w jamie opłucnej
120
Gruźlica: ww chłonnych
przede wszystkim u dzieci i młodych dorosłcyh
- ww poszątkowo są powiększone, twarde, niebolesne, skóra nad nimi niezmieniona, z czasem ulegaja rozmiękaniu i tworzą się przetoki
- u ok 50% zmiany tez płucne
121
Gruźlica: inne postacie
- ukł moczowo-płciowego
- gruźlica kości i stawów
- Gruźlica OUN
- ukł. pokarmowego
- skóry
122
Gruźlica: rozpoznanie bakteriologiczne
1. z gruźlicą pluc - 3krotne badanie plwociny
- jedna z próbek badaniu szybkim testem molekularnym test PCR Xpert MTB/RIF
- jeśli nie można uzyskać indukowanej plwociny -> bronchoskopia
123
Gruźlica: kryteria rozpoznania bez potwierdzenia bak
1. ujemne wyniki wszystkich badań bakteriologicznych
2. zmiany radiolog wskazujące na gruźlixę
3. brak poprawy po antybiotykach na szerokie
124
Gruźlica: leczenie - zasady ogólne
1. 3 leki, w fazie kontynuacji 2 leki
2. do nieskutecznego schemtu nie dodajemy pojedynczych leków
3. przypadek musi byc złoszony do sanepidu
4. przed leczeniem zbadać: ALT, AST, bilirubine, mocznik, kreatynine, kwas moczowy, PLT, jeśli leczenie etambutolem - kosultacja okulistyczna
125
Gruźlica: leki przeciwprątkowe SIERP/RIPES
1. streptomycyna - antybiotyk aminoglikozydowy im
2. Izoniazyd - działa w PMR, płynie opłucnowym, masach serowatcyh
3. etambutol - zapobiega powstawaniu lekooporności
4. Ryfampicyna - silny induktor cyt P450
5. Pyrazynamid - utrudnia kontrolę glikemii u cukrzykó, dobrze przenika do tkanek i PMR
126
Gruźlica: leczenie, faza wstępna
ryfampicyna
izoniazyd
pyrazynamid
etambutol
2 miesiące
RIPE
127
Gruźlica: leczenie faza kontynuacji
rifampicyna
izoniazyd
4 msc
128
Gruźlica: leczenie, zapalenie opon
streptomycyna zamiast etambutolu
| RIPS
129
Gruźlica: kobiety w ciąży
nie wolno streptomycyny
| bezpieczne: ryfampicyna, izoniazyd (pirydoksyna - wit B6 - do przyjmowania), pyrazynamid, etambutol
130
Gruźlica: leczenie, GKS
1. bezwględnie wskazane tylko w niedoczynności nadnerczy w przebiegu gruźlicy nadnerczy
131
Gruźlica: monitorowanie wyników leczenia
1. bad mikrobiologiczne plwociny na końcu fazy intensywnej - jeśli dodatni to powtórzyć na końcu 3. msc leczenia
2. jeśli nadal dodatni - hodowla i testy lekowrażliwości
3. w fazie kontynuacji rozmaz na początku 5 i 6 msc
jeśli wynik dodatni - niepowodzenie leczenia
132
Gruźlica: lekooporna
1. oporność jednolekowa
2. oporność wielolekowa - co najmniej na INH i RMP
3. PreXDRE - PRĄTki oporne na INH, RMP i fluorochinolony
4. XDR = szeroka oporność pratków, oporne na >=1 lek podawany pozajelitowo: aminoglikozyd lub kapreomycyna
133
Gruźlica: profilaktyka, u kogo
wykrywanie i leczenie utajonego zakażenia w grupach ryzyka u:
- HIV
- osoby z kontaktu z gruźlixą
- chorzy dializowani, z planowanym leczeniem anty-TNF, przed transplantacją, z pylica krzemową
- rozważyć u więźniów, pracowników ochrony zdrowia, imigrantów z kraju ryzyka gruźlixy, bezdomnych i narkomanów
134
Gruźlica: leczenie profilaktyczne
1. izoniazyd 1xdz przez 6-9 msc
2. ew rymfamicyna 1xdz przez 3-4 msc
3. ryfampicyna z izoniazydem 1xdz przez 3-4msc
4. ryfapentyna i izoniazyd 1xdz przez 3 msc
135
Pylice płuc: definicja
choroby płuc wywołane działaniem pyłów o właściwościach pobudzających włóknienie
136
Pylica krzemowa: definicja
ogniskowe włóknienie tkanki płucnej o charakterze kolagenowym ze skłonnością do hialinizacji wywołane wdychaniem pyłu krzemionki krystalicznej
137
Pylica krzemowa: objawy
Okres zmian drobnoguzkowych:
- przewlekłe zap oskrzeli
- rozedma płuc
Okres zmian guzowatych:
- duszność i kaszel
- objawy serca płucnego
- niewydolność oddechowa]]
Zmiany są nieodwracalne i mają tendencję do samoistnego rozwoju pomimo przerwania narażenia
138
Pylica krzemowa: rozpoznanie jakie badania
- RTG klatki:
*drobne zacienienia okągłe typu q (drobnboguzkowe) lub r (guzkowe), zwykle dobrze wysycone i ostro odgraniczone, niekiedy ze zwapniami
* w zmianach rozległych pojedyncze lub mnogie zacienienia guzowate, zwykle ostro odgraniczone
- TKWE - wskazane w przypadkach wątpliwych
- bad czynnościowe - w stadium zaawansowanym cechy restrykcji
Rozpoznanie = narażenie zawodowe + zmiany radiologiczne
139
Pylica krzemowa: powikłania
- gruźlica
- przewlekłe zap oskrzeli
- rozedma
140
Pylica krzemowa: leczenie
- przerwanie narażenia
| - objawowe
141
Pylica górników kopalń węgla: definicja
- ogniskowe włóknienie tk płucnej z przewagą typu retikulinowego (w postaci drobnoogniskowej) i kolagenowego (w postaci guzowatej) wywołane wdychaniem pyłu kopalnianego
* przebieg i objawy podobne do krzemicy ale o łagodniejszym przebiegu
142
Pylica górników kopalń węgla: RTG
- guzki słabiej odgraniczone i gorzej wysycone
- rzadziej występują zacienienia guzkowe > 3mm
- rzadziej występują zwapnienia w obrębie guzków
143
Zespół Caplana: info ogólne
- reumatoidalna postać pylicy o nieznanym mechanizmie powstawania
- okrągłe zacienienia o średnicy 0,5-5cm w RTG płuc
- towarzyszący RZS
- obecność RF we krwi
144
Pylica azbestowa: info ogólne
- to rozlane włóknienie śródmiązszowje tkanki płucnej wywołane wdychaniem pyłu azbestu + zmiany opłucnowe
- źródło narażenia: w przeszłości produkacja wyrobów zawierających azbest, praca przy usuwaniu wyrobów azbestowych
145
Pylica azbestowa: objawy
- duszność wysiłkowa
- trzeszczenia nad dolnymi polami płuc
- nienowotworowe zgrubienia opłucnej: odgraniczone lub rozlane
- neo zmiany -> międzybłoniak opłucnej
146
Pylica azbestowa: rozpoznanie
- zacienienia nieregularne typu s (<1,5mm) lub typu t (1,5-3mm) rzedziej typu u (3-10mm)
- bad czynnościowe płuc: restrykcja, zab wymiany gazów w płucach i podatność statyczna
- bad plwociny: obecność ciałek zbestowych
147
Astma związana z pracą zawodową: alergiczna
= klasyczna astma
- wywołana przez alergeny
- najczęściej rozwija się powoli, po zróżnicowanym pod względem długości okresie utajenia na ogół poprzedza ją zespół zwiastunów (kaszel, objawy nieżytu nosa lub spojówek)
148
Astma związana z pracą zawodową: niealergiczna
- wywołana przez czynniki drażniące o ostrym lub podostrym początku
- wskutek narażenia na czynniki chemiczne o dzialaniu drażniącym, występujące w bardzo dużym stężeniu, bez objawów zwiastujących
- ciężka, długotrwała, nieswoista nadreaktywnością oskrzeli
149
Astma związana z pracą zawodową: leczenie
- jak w astmie
| - przerwanie ekspozycji zawodowej
150
beryloza: przyczyny
- choroba systemowa z zmianami zapalnymi i ziarniniakowatymi w płucach, w następstwie wdychania pyłu metalicznego berylu lub jego stopów lub związków
151
beryloza: objawy
- jak w sarkoidozie
- długi okres latencji 5-15 lat !
- przebieg zmienny
152
beryloza: rozpoznanie:
zmiany ziarniniakowate w płucach w bad hist
oraz
nadwrażliwość na beryl potwierdzone testem proliferancji limf krwi z siarczanem berylu (BeLPT)
153
beryloza: leczenie
- przewlekłe GKS
