Reumatologia 2 Flashcards

1
Q

ZZSK: definicja

A

Przewlekły, przeważnie postępujący proces zapalny o nieznanej etiologii, obejmujący SYMETRYCZNIE głównie STAWY KRZYŻOWO-BIODROWE i drobne STAWY KRĘGOSŁUPA, prowadzący do ich stopniowego zesztywnienia.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

ZZSK: kto choruje i kiedy? Jaki przebieg choroby?

A
  • okres dojrzewania/młodzi dorośli
  • 2-3x częściej u mężczyzn.

*Mogą występować okresy zaostrzeń i remisji, ale
często przebieg jest przewlekły i postępujący.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

ZZSK: objawy

A
  1. ) ból odcinka LS - promieniuje do pachwin, pośladków i kolan - budzi w nocy, rano sztywność, ustępuje po ćwiczeniach (80%)
  2. ) zapalenie przyczepów ściegna Achillesa
  3. ) zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka
  4. ) zmiany w układzie krążenia (bloki, niedomykalności, zab. rytmu serca)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

ZZSK: markery immunologiczne

A
  • hipergammaglobulinemia (często IgA),
  • RF w klasie IgA (nie IgM),
  • HLA B27 (u 96% chorych w populacji europejskiej).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Zapalny ból krzyża - cechy:

A

> =4 z poniższych:

  1. Ból przed 40 r.ż.
  2. Podstępny początek
  3. Zmniejsza się po ćwiczeniach fizycznych
  4. Nie ustępuje podczas spoczynku
  5. Występuje w nocy (zmniejsza się po rozruszaniu)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Kryteria klasyfikacyjne SpA osiowej wg. ASAS 2010:

A

SpA osiowa:

Kryteria można zastosować u chorych u których ból ZAPALNY krzyża wystąpił przed 45 r.ż. i utrzymuje się >=3 msc.

1.) Zapalnie stawów krzyżowo-biodrowych udokumentowane badaniem obrazowym (MR/ RTG) oraz >=1 inna cecha SpA

ALBO

2.) HLA B27 oraz >=2 inne cechy SpA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Kryteria klasyfikacyjne SpA obwodowej wg. ASAS 2010:

A

1a.) Zapalenie stawów, przyczepów ścięgnistych lub palców

ORAZ

1b. ) >=1 z poniższych:
- zapalenie błony naczyniowej oka
- łuszczyca
- ChLC lub CU
- poprzedzające zakażenie
- HLA B27
- zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych

ALBO

  1. ) >=2 z poniższych:
    - zapalenie stawów
    - zapalenie przyczepów ścięgnistych
    - zapalenie palców
    - zapalny ból krzyża
    - SpA w rodzinie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

ZZSK: leczenie

A
  1. Objawowo - NLPZ i GKS

2. LMPCH - biologiczne, klasyczne (nieskuteczne w postaci osiowej)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

ŁZS: definicja

A

Przewlekła choroba zapalna stawów o nieznanej etiologii występująca u 10-40 % chorych na łuszczycę.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

ŁZS: u kogo częściej, w jakim wieku, jaka relacja w stosunku do zmian na skórze?

A
  • szczyt zachorowań między 20. a 50. r.ż. (zdarza się też postać młodzieńcza przeważnie między 9. a 12. r.ż.),
  • u > 2/3 chorych zmiany skórne wyprzedzają zmiany stawowe, u pozostałych jako pierwsze pojawiają się zmiany stawowe (możliwe jest rozpoznanie ŁZS u osoby bez objawów skórnych łuszczycy - arthritis psoriatica sine psoriasis).
  • nie stwierdzono korelacji między rozległością zmian skórnych a ciężkością zapalenia stawów.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

ŁZS - postacie choroby:

A
  1. Asymetryczna nielicznostawowa - zajęcie <5 stawów, najczęściej palców rąk i stóp, z zapaleniem palców.
  2. Symetryczna wielostawowa - przypomina RZS, ale rzadziej prowadzi do zniekształceń.
  3. ) Z zajęciem stawów międzypaliczkowych dalszych.
  4. ) Osiowa z zajęciem stawów kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych.
  5. ) Okaleczająca - m.in. z powstawaniem palców teleskopowych.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

ŁZS - jakie kryteria rozpoznania?

A

CASPAR:

  1. ) zapalenie przyczepów ścięgnistych
  2. ) zapalenie stawów obwodowych
  3. ) zapalenie stawów KB i kręgosłupa

ORAZ

C Classical - klasyczne objawy łuszczycy na skórze
A Absent - brak obecności RF
S Sausage - dactylitis, palce kiełbaskowate
P Punctures - jak zagłębienia w paznokciach w przebiegu łuszczycy
A Articular - objawy stawowe
R Radiology - zmiany okołostawowe na RTG

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

ŁZS - leczenie:

A

NLPZ + GKS

  • jeśli nieskutecznie LMPCh (metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna, cyklosporyna), później leki biologiczne.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

ReZS - reaktywne zapalenie stawów - z. Reitera: definicja

A

ReZS - reaktywne zapalenie stawów - z. Reitera:

Asymetryczne zapalenie kilku stawów, głównie kończyn dolnych i przyczepów ścięgnistych, poprzedzone zakażeniem, najczęściej przewodu pokarmowego (biegunka) lub ZUM (SARA - sexually aquired reactive arthritis).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

ReZS: najczęstsze patogeny

A
  • głównie pałeczki jelitowe z rodziny Enterobacteriaceae (Salmonella, Yersinia, Campylobacter, Shigella) i Chlamydie (C. trachomatis, C. pneumoniae),
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

ReZS: objawy

A

Choroba może być poprzedzona skąpymi objawami zakażenia, występującymi
do 6 tyg. przed pojawieniem się objawów stawowych.

TRIADA REITERA

1) Zapalenie stawu / kilku stawów.
2) Zapalenie cewki moczowej.
3) Zapalenie spojówek lub przedniego odcinka naczyniówki.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

ReZS: rozpoznanie

A

Związek objawów klinicznych z wcześniejszym zakażeniem

1) przewodu pokarmowego
LUB
2) narządów moczowo-płciowych

drobnoustrojem wywołującym reaktywne zapalenie stawów
(przede wszystkim Chlamydia lub Enterobacteriaceae).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

ReZS: leczenie

A
  1. Fizjoterapia
  2. NLPZ
  3. GKS (dostawowo)
  4. LMPCh (sulfasalazyna)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Układowe zapalenia naczyń - podział ze względu na rozmiar zajętych naczyń:

A

Dużych naczyń:

  • zapalenie tętnic Takayasu
  • olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic.

Średnich naczyń:

  • choroba Kawasaki,
  • guzkowe zapalenie tętnic.

Małych naczyń:

  • związane z kompleksami immunologicznymi,
  • związane z ANCA
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic: charakterystyka

A
  • zapalenie dużych tętnic - gł. aorta oraz jej odgałęzienia - zwłaszcza t. szyjne i kręgowe
  • podeszły wiek
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic: objawy

A
  1. Zwykle ból głowy: silny, o nowym charakterze, obustronny uogólniony lub zlokalizowany w okolicy skroniowej,
  2. ) Przeczulica skóry głowy, obrzęk i bolesność w przebiegu tętnicy skroniowej,
    3) nie ustępuje całkowicie pod wpływem analgetyków.
  3. ) objawy oczne - 30% chorych, nagła ślepota obustronna poprzedzona podwójnym, obwodowe ograniczenia pola widzenia
  4. ) Inne objawy - np. chromanie żuchwy, objawy zaburzenia krążenia mózgowego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic: rozpoznanie

A
  1. ) Zajęcia tętnicy skroniowej - kryteria ACR: (>=3 z 5)
    a. ) wiek >50 r.ż.
    b. ) pojawienie się zlokalizowanego bólu głowy,
    c. ) bolesność uciskowa tętnicy skroniowej lub jej osłabione tętnienie,
    d. ) OB ≥ 50 mm/h,
    e. ) dodatni wyniki biopsji tętnicy.

W pozostałych przypadkach - gdy objawy naczyniowe u osoby w wieku >50 lat współistnieją z przyspieszonym OB i objawami ogólnoustrojowymi lub typowym obrazem polimialgii reumatycznej. Decydujące jest badanie obrazowe.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic: leczenie

A

Leczenie z wyboru – prednizon lub inny GKS – do ustąpienia dolegliwości i normalizacji OB (ok. 4 tyg).

W razie objawów ocznych - pulsy z metyloprednizolonu przez 3 kolejne dni.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Guzkowe zapalenie tętnic: charakterystyka

A

1) Martwicze zapalenie tętnic średniego lub małego kalibru.
2) Niezwiązane z ANCA, bez KZN i zapalenia tętniczek, włośniczek i żyłek.
3) Postać wtórna w >10% związana z zakażeniem HBV lub HCV.
4) Chorują zwykle osoby w wieku 40–60 lat, częściej mężczyźni.

25
Q

Guzkowe zapalenie tętnic: objawy w przebiegu choroby.

A

1.) Objawy ogólnoustrojowe - osłabienie, ból mięśni i stawów, chudnięcie, gorączka. (początek choroby)

  1. ) Objawy narządowe ( po kilku miesiącach):
    a. ) Zmiany skórne - plamica uniesiona, siność siatkowata, owrzodzenia, guzki <2 cm
    b. ) Zmiany w układzie nerwowym - mononeuropatia wieloogniskowa
    c. ) Zmiany w nerkach - NT, NN, zawał nerki
    d. ) Zapalenie tętnic trzewnych z niedokrwieniem jelit
26
Q

Guzkowe zapalenie tętnic: leczenie

A

1.) W ostrej fazie choroby - indukcja remisji: cyklofosfamid, rytuksymab, GKS, plazmafereza,
rzadziej metotreksat lub mykofenolan mofetilu.

  1. ) Po uzyskaniu poprawy klinicznej - leczenie podtrzymujące co najmniej 2 lata: GKS + 1 lek: rytuksymab, azatiopryna, metotreksat, mykofenolan mofetilu, leflunomid.
    3) Postać skórna - GKS p.o.
27
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - defninicja

A

Martwicze zapalenie ziarniniakowe zwykle zajmujące
górne i dolne drogi oddechowe oraz martwicze zapalenie naczyń zajmujące
głównie małe i średnie naczynia.

Często przebiega z martwiczym KZN, ZAPALENIEM NACZYŃ OKA, zapaleniem włośniczek płucnych z KRWAWIENIEM PŁUCNYM oraz ziarniniakowym i nieziarniniakowym zapaleniem toczącym się
poza naczyniami krwionośnymi.

28
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany w drogach oddechowych:

A
  1. niedrożność przewodów nosowych
  2. owrzodzenia błony śluzowej
  3. przebicie przegrody nosowej ze zniszczeniem chrząstki nosa - nos siodełkowaty
  4. przewlekłe zapalenie zatok
29
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany płucne:

A

U 90% chorych - naj. bezobjawowo lub:

  • kaszel
  • krwioplucie
  • duszność
  • ból opłucnowy
  • często towarzyszy CIĘŻKIE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO
30
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany nerkowe:

A

U >70% pacjentów:
- KZN - bezobjawowe, często tylko aktywny osad moczu.

  • tow. zmiany owrzodzeniowe narządów płciowych
31
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany oczne:

A

Zmiany oczne (<50%): - zapalenie nadtwardówki i twardówki, spojówek, błony naczyniowej, przewodu łzowego.

32
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany skórne:

A

Zmiany skórne (40-60%):

1) najczęściej PLAMICA UNIESIONA
2) rzadziej grudki ulegające owrzodzeniu (zwłaszcza na kończynach),
3) guzki podskórne,
4) rzadko martwica.

33
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany w układzie ruchu:

A

Zmiany w układzie ruchu: Ból mięśni i stawów (u >50%)

34
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany w układzie nerwowym:

A

Zmiany w układzie nerwowym (późno, u ~20%):

- MONONEUROPATIA WIELOGONISKOWA

35
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - zmiany w układzie pokarmowym:

A

Zmiany w przewodzie pokarmowym: Ból brzucha, biegunka, krwawienie z owrzodzeń.

36
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - kryteria rozpoznania:

A

Rozpoznanie ziarniniaka Wegenera:

    • typowy obraz histopatologiczny - (Najczęściej materiał z biopsji nerki, płuca, skóry lub mięśnia.)

2 - charakterystyczne zmiany płucne lub w osadzie moczu,

    • obecność PR3-ANCA (u 80-90%). (dawne c-ANCA)
37
Q

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Ziarniniak Wegenera) - leczenie:

A

1.) W ostrej fazie choroby - indukcja remisji: cyklofosfamid, rytuksymab, GKS, plazmafereza,
rzadziej metotreksat lub mykofenolan mofetilu.

2.) Po uzyskaniu poprawy klinicznej - leczenie podtrzymujące co najmniej 2 lata: GKS + 1 lek: rytuksymab, azatiopryna, metotreksat, mykofenolan mofetilu, leflunomid.

(JAK GUZKOWE ZAPALENIE TĘTNIC)

38
Q

Eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Churga i Strauss) - definicja:

A

Martwicze zapalenie ziarniniakowe z obfitym naciekiem eozynofilowym w różnych tkankach i narządach, często zajmujące drogi oddechowe oraz martwicze zapalenie głównie małych i średnich naczyń z astmą i eozynofilią.

(obraz Ziarniniaka Wegenera + astma i eozynofilia)

39
Q

Eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Churga i Strauss) - eozynofilowe zmiany dodatkowe:

A

Często występują polipy nosa oraz ziarniniakowe lub nieziarniniakowe zapalenie poza naczyniami krwionośnymi, takie jak nieziarniniakowe eozynofilowe zapalenie płuc, mięśnia sercowego i przewodu pokarmowego.

40
Q

Eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Churga i Strauss) - fazowość choroby:

A
  1. Faza prodromalna – u osób w wieku 20–40 lat typowo występuje alergiczny nieżyt nosa, czasem z powstawaniem polipów oraz astma (zwykle po 30. r.ż.).
  2. Faza eozynofilii - objawy związane z naciekami w tkankach, np. w płucach lub przewodzie pokarmowym.
  3. ) Faza zapalenia naczyń – przeciętnie po 3 latach (ale nawet po 30) od pierwszych objawów. Po pewnym czasie zapalenie naczyń może ustępować, a dolegliwości alergiczne mogą nawracać.
41
Q

Eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Churga i Strauss) - kryteria rozpoznania:

A

Kryteria klasyfikacyjne wg Lanhama:

  1. ) astma
  2. ) eozynofilia krwi obwodowej (>1500/µl)
  3. ) objawy zapalenia naczyń ≥ 2 narządów poza płucami.

Potwierdza badanie histologiczne zajętego narządu.

*MPO-ANCA u ~50%. (dawne p-ANCA)

42
Q

Eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Churga i Strauss) - leczenie:

A
  1. GKS w monoterapii (w postaciach łagodnych)

2. GKS + cyklofosfamid (w postaciach cięższych)

43
Q

Choroba związana z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej (choroba Goodpasture’a) - definicja:

A

Zapalenie naczyń zajmujące włośniczki kłębuszków nerkowych i/lub płuc, w którym dochodzi do odkładania się przeciwciał anty-GBM w błonie podstawnej.

44
Q

Choroba związana z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej (choroba Goodpasture’a) - zajęcie nerek i płuc:

A

Zajęcie płuc powoduje krwawienie pęcherzykowe, a zajęcie nerek zapalenie kłębuszków z martwicą i tworzeniem półksiężyców. (RPGN)

Płucno-nerkową manifestację choroby nazywano dawniej zespołem Goodpasture’a.

45
Q

Choroba związana z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej (choroba Goodpasture’a) - rozpoznanie:

A

Na podstawie anty-GBM + hist. pat. z nerki.

W badaniach laboratoryjnych wzrost OB i CRP, niedokrwistość hipochromiczna normo- lub mikrocytowa, leukocytoza (często z eozynofilią), cechy zajęcia nerek.

W RTG i TKWR klatki piersiowej oraz BAL zmiany typowe dla krwawienia pęcherzykowego.

46
Q

Choroba związana z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej (choroba Goodpasture’a) - leczenie:

A
  1. ) PLAZMAFEREZA + IMMUNOSUPRESJA

* Ostrą fazę choroby przeżywa 60–90% chorych przy właściwym leczeniu.

47
Q

Zapalenie naczyń związane z IgA (plamica Henocha i Schönleina) - definicja:

A

Zapalenie naczyń, w którym w małych naczyniach (głównie włośniczkach, żyłkach i tętniczkach) stwierdza się złogi immunologiczne, głównie IgA.

48
Q

Zapalenie naczyń związane z IgA (plamica Henocha i Schönleina) - objawy i przebieg:

A

Typowo 1-2 tyg. po infekcji wirusowej GDO:

  1. ) zmiany skórne (90%) - osutka plamista lub pokrzywka - KKD i pośladki
  2. ) zmiany stawowe - Ból stawów, głównie kolanowych i skokowych.
  3. ) zmiany w nerkach - jak w nefropatii IgA, krwiomocz lub RPGN.
  4. ) zmiany w PP - ból brzucha, rozlany, poposiłkowy, krwista biegunka

Dzieci łagodnie. Dorośli i młodzież - cięższy przebieg u 30% rozwija się NN.

49
Q

Zapalenie naczyń związane z IgA (plamica Henocha i Schönleina) - rozpoznanie:

A

Objawy kliniczne + wycinek skóry (złogi IgA w ścianach małych naczyń i okołonaczyniowo)

50
Q

Zapalenie naczyń związane z IgA (plamica Henocha i Schönleina) - leczenie.

A
  1. ) Objawowe - łagodny przebieg.
  2. ) Ciężki przebieg - DAPSON, GKS, AZATIOPRYNA, MM, CYKLOFOSFAMID
  3. ) plazmafereza + IVIG
51
Q

Mikroskopowe zapalenie naczyń - definicja:

A

Martwicze zapalenie małych i średnich naczyń bez procesu zapalnego poza naczyniami krwionośnymi.

Manifestacja: KZN + zapalenie włośniczek płucnych z krwawieniem dopęcherzykowym.

U 50% pacjentów w momencie zgłoszenia się do lekarza jest obecna plamica uniesiona na skórze.

52
Q

Mikroskopowe zapalenie naczyń - rozpoznanie:

A

Rozpoznanie - na podstawie objawów klinicznych
i obrazu histopatologicznego wycinka skóry, nerki lub płuca.

*Za mikroskopowym zapaleniem naczyń przemawia obecność MPO-ANCA = p-ANCA (u ~70%).

53
Q

Mikroskopowe zapalenie naczyń - leczenie:

A

1.) W ostrej fazie choroby - indukcja remisji: cyklofosfamid, rytuksymab, GKS, plazmafereza,
rzadziej metotreksat lub mykofenolan mofetilu.

2.) Po uzyskaniu poprawy klinicznej - leczenie podtrzymujące co najmniej 2 lata: GKS + 1 lek: rytuksymab, azatiopryna, metotreksat, mykofenolan mofetilu, leflunomid.

(JAK GUZKOWE ZAPALENIE TĘTNIC i ZIARNINIAK WEGENERA)

54
Q

Hiperurykemia:

A

Stężenie kwasu moczowego w surowicy >7 mg/dl (420 µmol/l)

  • pierwotna (zab. metabolizmu puryn)
  • nabyta/wtórna - nadmierna podaż puryn - mięso, alkohol
55
Q

Dna moczanowa - epidemiologia:

A

Mężczyźni - >40 r.ż.

Kobiety - po menopauzie.

56
Q

Dna moczanowa - rozpoznanie:

A

Złotym standardem diagnostycznym potwierdzającym rozpoznanie jest stwierdzenie obecności sfagocytowanych kryształów moczanu sodu w płynie stawowym pobranym ze stawu objętego zapaleniem, w treści kaletki maziowej lub guzka dnawego.

Kryteria ACR/EULAR

57
Q

Dna moczanowa - char. obraz w USG:

A
  • kryształy moczanu sodu znajdujące się w płynie stawowym mogą dawać obraz „burzy śnieżnej”, a na powierzchni chrząstki stawowej - jej podwójny zarys.
58
Q

Dna moczanowa - leczenie przewlekłe:

A

Lekiem I rzutu jest allopurynol.
Febuksostat – lek II rzutu.

Inne leki: leki moczanopędne – benzbromaron, probenecyd; rekombinowana urykaza – peglotykaza.

59
Q

Dna moczanowa - leczenie napadu:

A

Kolchicyna p.o. - lek z wyboru -

  • u >50% leczonych wywołuje objawy niepożądane, najczęściej kurczowy ból brzucha, biegunka, nudności i wymioty, jeśli wystąpią → odstaw kolchicynę

NLPZ p.o. - w maksymalnych zalecanych dawkach terapeutycznych.

ASA JEST PRZECIWSKAZANY!!!

Kanakinumab - ludzkie przeciwciało monoklonalne przeciwko IL-1β, wskazane u chorych z częstymi napadami (≥ 3 napady w ostatnich 12 mies.),