Tumorigenese en de rol van cel-cel contact

Question 1

Cel – cel contact vooral bij epitheliale cellen

Answer 1

• Nutrienten opname en sap productie (darm)
• Barriere functie (huid)
• Gespecialiseerde epitheel cellen maken haar, talg
• Hormoon secretie, zweet, traan, melk secretie
• Zintuig functie

Question 2

Voorbeelden intermediaire filamenten

Answer 2

• Keratine: epitheel
• Vimentine: mensenchymaal
• Desmine: spier
• GFAP: glia
• Neurofilament: neuronen

Question 3

tight junction

Answer 3

Cellen hechten bovenin met een tight junction. Op deze plaats versmelten de membranen van de naburige cellen aan elkaar om te voorkomen dat stoffen tussen de cellen door kunnen lekken. Belangrijke eiwitten: claudin, occludin, JAM en CAR.

Question 4

adherent junctions = belt desmosome = adhesion belt

Answer 4

Zijn gekoppeld aan actinevezels aan de binnenkant van de cel, met behulp van E-cadherine. Door tractie van actine kunnen er plooien ontstaan in het epitheel. Dit kan leiden tot buisvorming.

Question 5

E-cadherine

Answer 5

• Ligt in de plasmacellen van een cel, bindt direct aan een gelijke cadherine moleculen van de buurman.
• Homofiele binding
• Ca afhankelijk
• E-cadherine is epitheel, N en P cadherine ergens anders
• Remt uitzaaiing van kankercellen  verlies van cadherines vaak betrokken bij metastase.

Question 6

desmosomen

Answer 6

Zijn bij epitheelcellen de belangrijkste hechtstructuur. Hier zitten de cellen het sterkst aan elkaar vast. E-cadherine molculen zijn gekoppeld via een linker-eiwitcomplex aan een intermediar filament/keratine.

Question 7

gap junctions

Answer 7

Zijn kanaaltjes waar stoffen gereguleerd doorheen kunnen bewegen. Chemotherapie kan via gap junctions aan naburige cellen worden doorgegeven.

Question 8

hemidesmosomen

Answer 8

Zitten verbonden aan integrines. Deze structuur zorgt voor verankering van de cel op de basaalmembraan. Desmosomen zitten bij meerlagig epitheel ook aan de basale zijde, om zo de cellen met elkaar te verbinden.

Question 9

cel adhesie receptoren in desmosoom

Answer 9

• Homotypische adhesies: dezelfde moleculen binden aan elkaar
• E-cadherine bindt aan beta catenine aan de binnenzijde
• 2 aparte functies beta catenine
  o In WNT signalling (cytoplasma)
  o In cel-cel adhesie (membraan)

Question 10

homotypische of homofiele adhesie

Answer 10

dezelfde moleculen binden aan elkaar (cadherine-cadherine)

Question 11

Heterotypische of heterofiele adhesie

Answer 11

verschillende moleculen binden aan elkaar (selectines, integrines en mucines). Komt vaker voor dan homotypisch

Question 12

integrine familie

Answer 12

• Onderdeel hemidesmosoom
• Verbindt epitheelcel met BM en ECM
• Heterotypische adhesie
• Dimeer opgebouwd uit een alfa en een beta keten
• Samenstelling dimeer bepaalt specificiteit voor ECM eiwit
• Binden RGD sequenties
• Binnen cel gekoppeld aan cytoskelet

Question 13

cel-cel verbinding

Answer 13

adherent junctions en desmosomen

Question 14

kanalen

Answer 14

gap junctions

Question 15

cel-basaalmembraan verbinding

Answer 15

hemidesmosomen

Question 16

afsluitende verbinding

Answer 16

tight junction

Question 17

ECM

Answer 17

• Belangrijke onderdelen
  o Basaal membraan
  o Interstitiële matrix
• Onoplosbaar, dynamisch, netwerk van geglycosyleerde eiwitten
• Zorgt voor stevigheid en compartimentalisatie van cellen, weefsels en organen en heeft invloed op cel gedrag.

Question 18

basaalmembraan

Answer 18

• Basement membrane: een hoog georganiseerde laag van de ECM onder de epitheel cellen en rondom endotheel en gladde spiercellen.
• Dit is gesynthetiseerd vanuit cellen die erop en eronder liggen. Het bevat zelf geen cellen.
• Vormt een kippengaas structuur
• Belangrijkste component is collageen 4 en laminine.

Question 19

interstitiële matrix

Answer 19

• Collageen type 1
• Elastine
• Fibronectine
• Proteoglycanen
  Cellulaire componenten: fibroblasten, lymfocyten, macrofagen, bloedvaten, lymfevaten, zenuwen etc.

Question 20

Wanneer is de basaalmembraan/ECM beïnvloedt in epitheliaal kanker?

Answer 20

heel laat pas

Question 21

tumorigenese I

Answer 21

1. Normaal: er is proliferatie en differentiatie van epitheel. De cel-cel en cel-ECM adhesie is normaal.
2. Dysplasie: gestoorde differentiatie en proliferatie. Er is een verminderde cel-cel en cel-ECM adhesie.
3. CIS: gestoorde differentiatie in alle lagen, basaalmembraan nog niet doorbroken. Er is een verminderde cel-cel en cel-ECM adhesie.

Question 22

tumorigenese 2

Answer 22

4. Invasief carcinoom: autonome groei, tumorcellen penetreren omringende ECM. . Er is een veranderde cel-cel en cel-ECM adhesie.
5. Metastase: autonome uitgroei van tumorcellen op afstand van primaire tumor, in lymfeklieren en andere organen. Op dit punt treedt vaak gedeeltelijk herstel van cel-cel en cel-ECM adhesie op om te voorkomen dat de gemetastaseerde tumor verder kan verspreiden.

Question 23

Waar is sprake van bij tumorvorming?

Answer 23

verlies E-cadherine, celpolariteit en verandering ECM