1b) Leki cytotoksyczne (alkilujące)

Question 1

Leki alkilujące ogólnie

Answer 1

• dwie grupy funkcyjne alkilujące kwasy nukleinowe i białka
• tworzą wiązania krzyżowe między w/w
• najsilniej na guaninę (słabiej cytozyna i adenina)
• uszkodzenie struktury DNA, hamowanie replikacji i transkrypcji
• fazowo nieswoiste (ale najsilniej w S i G1, nieco słabiej w G2)
• opornośc zwykle wspólna dla całej grupy poza nitrozomocznikami

Question 2

Leki alkilujące działania niepożądane

Answer 2

1) nud/wym
2) mielosupresja
3) mucositis
4) wypadanie włosów

5) typowo powoduja zaburzenia płodnośvi
6) nowotwory wtórne

7) dodatkowo niektóre mają swoiste

Question 3

Leki alkilujace grupy

Answer 3

1) pochodne iperytu azotowego
2) pochodne nitrozomocznika
3) pochodne platyny
4) inne

Question 4

Pochodne iperytu azotowego

Answer 4

Leki alkilujące

1) Chlormetyna (Mechloretamina, Nitrogranulogen)
2) Cyklofosfamid, Ifosfamid, Trofosfamid
3) Chlorambucyl
4) Melfalan

Question 5

Chlormetyna (Mechloretamina, Nitrogranulogen)

Answer 5

Lek alkilujący (pochodna iperytu azotowego)

• ziarnica złośliwa (schemat MOPP)
• Estramustyna: połaczenie Chlormetyny i estrogenu, używana w raku prostaty

Question 6

Cyklofosfamid
Ifosfamid
Trofosfamid

Answer 6

Lek alkilujący (pochodna iperytu azotowego)

1) Cyklofosfamid
- białaczki i wiele guzów litych

• prolek, przekształcany w tkankach do m.in. akroleiny
• powoduje krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego
• zapobieganie przez podawanie donorów -SH (Mesna, Acetylocysteina), nawadnianie i diuretyki

2) Ifosfamid, Trofosfamid
- działają podobnie do Cyklofosfamidu

Question 7

Chlorambucyl

Answer 7

Lek alkilujący (pochodna iperytu azotowego)

• chłoniaki i CLL
• może powodować drgawki przy uszkodzeniu OUN lub padaczce

Question 8

Melfalan

Answer 8

Lek alkilujący (pochodna iperytu azotowego)

• szpiczak plazmocytowy i rak jajnika

Question 9

Pochodne nitrozomocznika

Answer 9

Leki alkilujące

1) Lomustyna
2) Fotemustyna
3) Semustyna
4) Karmustyna
5) Streptozocyna

Question 10

Pochodne nitrozomocznika charakterystyka

Answer 10

Leki alkilujące

• nieenzymatyczna przemiana do aktywnynch
• bardzo lipofilne (doprze penetrują do OUN)
• wywołują zmiany w morfologii później niż inne alkilujące (4-5 tyg vs 1-2)

Question 11

Karmustyna

Answer 11

Lek alkilujący (pochodna nitrozomocznika)

• w wysokich dawkach moze wywołać zwłókniające zapalenie płuc i zaczerwienienie twarzy

Question 12

Streptozocyna

Answer 12

Lek alkilujący (pochodna nitrozomocznika)

• kumuluje się w komórkach beta wysp
• można w guzach trzustki wydzielających insulinę
• zawiera glukozę

Question 13

Pochodne platyny

Answer 13

Leki alkilujące

1) Cisplatyna
2) Karboplatyna
3) Oksaliplatyna
4) Nedaplatyna
5) Heptaplatyna
6) Lobaplatyna

Question 14

Cisplatyna

Answer 14

Lek alkilujący (pochodna platyny)

• guzy lite (płuco, pęcherz m, jajniki)
• • Bleomycyna + Winblastyna/ Etopozyd dobra w nienasieniakowych guzach jąder (schemat VBC)
• względnie mniej toksyczna niż inne alkilujące
• głównie nefrotoksyczność (zapobiega nawodnienie i Amifostyna, donor -SH dla zdrowych komórek, nie nowotworowych)
• ototoksyczność
• neurotoksyczność (neuropatia obwodowa, parestezje)
• pp

Question 15

Karboplatyna

Answer 15

Lek alkilujący (pochodna platyny)

• podobna aktywnosć do Cisplatyny
• główne działanie niepożądane: mielosupresja
• słabiej uszkadza nerki i pp (nawadnianie i nefroprotekcja nie są konieczne)

Question 16

Oksaliplatyna

Answer 16

Lek alkilujący (pochodna platyny)

• przerzutujący rak okrężnicy, (z 5-FU i LV, schemat FOLFOX)
• mozna przy oporności na Karbo- i Cisplatynę
• charakterystycznie działanie niepoządane: obwodowa neuropatia (w ostrej formie nadwrażliwość na zimno)

Question 17

Busulfan

Treosulfan charakterystyka

Answer 17

Leki alkilujące

• aktualnie prawie niestosowane
• wyjątek: czasem niszczenie szpiku przed przeszczepem zamiast napromieniania
• kiedyś w CLL i czerwienicy prawdziwej
• hamują tworzenie granulocytów i płytek (małe dawki) i RBC (duże dawki)
• słabo na komórki limfoidalne i nabłonek pp

Question 18

Busulfan

Treosulfan działania niepożądane

Answer 18

Leki alkilujące

1) zwłóknienie płuc
2) okluzyjna choroba żył wątrobowych

3) mielosupresja
4) ciemne przebarwienia skóry (ustępują do roku)
5) zapalenie błon śluzowych
6) nudności, wymioty

Question 19

Prokarbazyna charakterystyka

Answer 19

Leki alkilujące

• ziarnica złośliwa (schemat MOPP), chłoniaki nieziarnicze, guzy OUN
• mechanizm niejasny, zaburza strukturę RNA i DNA, pęknięcia chromosomów
• być może to przez RFT

Question 20

Prokarbazyna działania niepożądane

Answer 20

Leki alkilujące

1) jeden z metabolitów hamuje MAO (nie spożywać jedzenia z Tyraminą, unikać innych inhibitorów)
2) rekacja disulfiramowa

3) mielosupresja
4) zaburzenia neurologiczne (świadomości, ataksja)
5) anemia hemolityczna
6) wysypki

Question 21

Dakarbazyna

Answer 21

Leki alkilujące

• ziarnica złośliwa (schemat ABVD), czerniak, guzy tkanek miękkich
• aktywowana w wątrobie
• rzadko wywołuje ciężkie, źle rokujące uszkodzenie wątroby

Question 22

Altretamina

Answer 22

Leki alkilujące

• oporne raki jajnika
• neurotoksyczność (zmiany nastroju, neuropatia obwodowa)
• mielosupresja, nud/wym

Question 23

Temozolomid

Answer 23

Leki alkilujące

• glejaki
• dobrze pentruje do OUN

Question 24

Tiotepa

Answer 24

Leki alkilujące

• ogólnie w raku sutka i jajnika
• miejscowo do jam ciała (zmniejszenie wysięku nowotworowego)
• miejscowo do pęcherza (rak pęcherza)