Monoamines en depressie Flashcards
(20 cards)
Hoeveel mensen gebruiken antidepressiva?
1,1 miljoen
indicaties
- 50% voor depressie, rest voor angst of andere klachten. 60-70% wordt door huisarts voorgeschreven, 30% psychiater
- Ernstige depressie vs. milde depressie (overschrijding eigenlijke behoefte)
- Werkzaamheid: 55% placebo-effect, 35%: daadwerkelijke bijdrage aan werkzaamheid bovenop overige therapie moeilijk inschatbaar (<10%)
- Therapietrouw: zeer laag vanwege bijwerkingen
Wat is de monoamine theorie?
Associatie tussen werking van farmaca die op NA en 5-HT werken en kenmerken van depressie.
* Reserpine kan depressie veroorzaken
* 5-HT concentratie is verlaagd bij depressieve patiënten
* Polymorfisme in gen dat codeert voor 5-HT re-uptake eiwit associeert met depressie
* Intussen genuanceerd
Amygdala speelt een grote rol bij angststoornis en depressie, verbinding tussen prefrontale cortex en amygdala werkt niet goed.
Belangrijkste drug targets serotonine
- Re-uptake pomp
- Afbraak monoamines door enzymen
- Postsynaptisch receptoren stimuleren of remmen
- Presynaptisch receptoren serotonine en adrenaline afgifte remmen
noradrenaline
Wordt gemaakt uit tyrosine. Heeft een alfa en beta receptor.
* Verwijdering uit synapsspleet door re-uptake, afbraak (MAO-A en COMT) en receptorbinding
farmacologische interventie noradrenaline
- Receptor (ant)agonisten en re-uptake blokkers cocaïne
- MAO-A remmers
- Depletie NA bevattende granules reserpine
serotonine
Wordt gemaakt uit trytofaan. Heeft 5-HT1 tm 5-HT7 receptortypen, onderverdeeld in a, b, …
* Afbraak door MAO-A
farmacologische interventie serotonine
- 5-HT1a receptor agonisten (anxiolytica)
- 5-HT2 receptor antagonisten (antipsychotica, antihypertensiva)
- 5-HT3 receptor antagonisten (anti-braakmiddelen)
- MAO-A remmers (antidepressiva)
- Re-uptake blokkers (antidepressive)
soorten antidepressiva
- Klassieke (tricyclische) antidepressiva (TCA)
o Amitrityline, nortriptyline, imipramine - Selectieve serotonine re-uptake inhibitors (SSRI)
o Fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline, citalopram - Serotonine-noradrenaline re-uptake inhibitors (SNRIs)
o Venlafaxine - (presynaptische) alfa2 receptor antagonisten
o Mianserine, mirtazapine, traxodon - MAO-A remmers
o Tranylcypromine, moclobemide - Overige antidepressive
o Bupropion, St. Janskruid
Bijwerkingen MAO-A remmers
Met tyramine voedingsstoffen (kaas en wijn) krijg je hele hoge bloeddruk. Je moet dus aan een streng dieet met deze middelen.
Bijwerkingen SSRI
Heeft veel seksuele bijwerkingen
bijwerkingen alfa2 receptor antagonisten
Je kan suf worden van deze middelen, wordt bij ouderen als soort sedatiemiddel gebruikt
volgorde voorschrijven
SSRI en SNRI hebben minste bijwerkingen, daarna klassieke en daarna MAO remmers.
Werkingsmechanismen antidepressiva
Blokkade van re-uptake, presynaptische receptoren of afbraak treedt acuut op.
- Gevolg: mono-amine concentraties stijgen direct
Antidepressieve effect is pas na 2-4 weken zichtbaar.
Heroverweging monoamine theorie:
- Allemaal placebo effect?
- Rol 5-HT anders dan gedacht
andere rol serotonine (1)
Geen serotonine tekort maar verstoorde receptor balans. Na 2-4 weken antidepressiva is er een betere overdracht van signalen door verlaging post-synaptische noradrenerge en serotonerge recetporen, en mogelijk ook presynaptische serotonerge receptoren.
andere rol serotonine (2)
Indirect ipv direct betrokken bij klachten van depressiviteit (neurotrofie model). SSRIs induceren neurogenese in hippocampus en prefrontale cortex. Serotonine helpt mee om positief te leren reageren op stress: brain-derived neurotrofic factor gaat omhoog. Dit heeft invloed op leerproces en lange termijn gedrag.
stoppen of doorgaan
Hierover bestaat geen eenduidige mening. 40% van de patienten met een ernstige depressie wordt binnen een jaar na stoppen weer depressief, tov 20% bij diegene die doorslikken. Denk bij stoppen aan langzaam afbouwen of niet. Er zijn geen voordelen aantoonbaar van langzaam afbouwen op populatieniveau.
nieuwe strategieën
- Ketamine: heb je tegenwoordig in neusspray, terughoudendheid bij artsen
o Lange termijn bijwerkingen onbekend
o Korte termijn kan vervelend zijn (dissociatie0
o Taboe: partydrug special K - Anti-inflammatoire middelen (celecoxib, steroiden)
o Associatie tussen inflammatoire status en mono-amines of klachten depressiviteit, angst, stress - Neurovasculaire dysfunctie; effect cardiovasculaire geneesmiddelen
- Repetitieve transcraniële magnetische stimulatie, deep brain stimulation moeizaam beloop
- Nieuwe dierproefmodellen: van stress coping en anhedonie naar effectieve bias (positieve houding aanleren; BDNF)
glutamaat theorie
- Glutamaat NMDA receptor antagonist ketamine werkt acuut anti-suicidaal
- Glutamaat in bloed hoger bij depressie
- Verstoorde glutamaat metabolisme in cortex
- Antidepressiva verlagen glutamaat
