Rechtsfilooo Flashcards
(47 cards)
Mensenrechten
Onvervreemdbare en onschendbare rechten die wij als mens hebben. Zijn gecodificeerd in het UVRM.
2 manieren van rechtsfilosofie
1: Conceptuele analyse
2: Normatief
Rechtspositivisme
Er is geen noodzakelijk maar een sociologisch verband tussen een wet en de moraal. Al het recht is dus het gestelde recht.
Natuurrecht
Er is een noodzakelijk verband tussen recht en moraal. Het recht is dus het gestelde recht dat niet in strijd is met de rechtvaardigheid.
Hugo de Groot
Ieder is geschapen uit het evenbeeld van God, daaruit komt autonomie voort. Mensenrechten moeten die autonomie garanderen.
Plato
Kunnen niet van verschillende dingen zeggen dat ze op een zelfde manier rechtvaardig zijn. Er moet dus gekeken worden naar de idee van rechtvaardigheid. Dat idee is de grondslag van de staat, waarin filosofen aan de macht zijn.
Mensenrechten in de Middeleeuwen
God is de basis van de staatsmacht, alleen daaraan legt de vorst verantwoording af. De sociale hiërarchie is het gevolg van de natuurlijke orde.
Sociaal contract
Het idee dat mensen vanuit een natuurtoestand een overeenkomst met elkaar sluiten, waarna er een staat/samenleving ontstaat.
Hobbes
Negatief mensbeeld => ziet de natuurtoestand als een oorlog van allen tegen allen. Er moet dus een absolute soeverein zijn om dit te voorkomen.
Locke
Heeft een relatief postief mensbeeld => ziet de natuurtoestand als een periode van volmaakte vrijheid. Er is dus wel een monarch, maar diens volk heeft de plicht om in opstand te koment tegen een slechte monarch.
Ontwikkeling van mensenrechten
1: Klassieke grondrechten
2: Sociaal-economische rechten
3: Collectieve rechten
Negatieve vrijheid
Het vrij zijn van dwang of andere beperkingen. Grondslag in de democratische revoluties en de Oudheid: mens als gemeenschapswezen dat zich vrij ontplooit in een staat. Kritiek vanuit Marx op de ‘egoïstische mensenrechten’
Positieve vrijheid
Mens in gemeenschap en dus vrije toegang tot de voorwaarde van vrijheid, die de staat moet realiseren. Volgens Sandel is gemeenschap noodzakelijk voor individuele vrijheid.
Mutua
Kritek op UVRM: te individualistisch en dus geen toepassing in collectivistischere culturen. Het opleggen hiervan zou zelf modern kolonialisme zijn.
Nieuwe verdragen zijn nodig, gebaseerd op cross-cultural dialoog, met meer input van niet-Westerse culturen en aandacht voor collectieve plichten. Het individue is dan meer ingebed in verwantschapsrelaties met verbinding solidariteit. Het is een plicht om de rechten van anderen te waarborgen
3 vormen van menselijke waardigheid
1: Antieke visie = een verheven rang die je kan verliezen
2: Traditionele visie = een plaats in de natuur die iedereen heeft, maar die kan je verliezen door een gebrek aan vrije wil en verstand.
3: Moderne visie = absolute onvervreemdbare waarde van iedereen
Utilitarisme
Kijkt naar het grootste nut voor de grootste groep:
- Handeling: directe gevolgen van keuzes
- Regel: overeenstemming met regels
Maar problemen met vergelijkingsmaatstaf en Mill: niet alleen kwantitatief plezier, maar ook intellectuele genoegens.
Deontologie
Kijkt naar het juiste motief, moreel goed is doen wat goed in zich heeft, met respect voor de wet (Kant). Daarbij moet je nooit een persoon als middel zien, maar handelen volgens je maxime: iets waarvan je wilt dat het een wet wordt.
Wat zijn strafbare handelingen?
Mill: schadebeginsel
Feinberg: aanstootbeginsel
Rechtvaardiging van straffen
Consequentialisme: preventie
Retributie: vergelding
Vereniging: preventie en vergelding
Abolitionisme: geen straf, maar andere vorm van conflictoplossing
Grondslag recht op leven
Beccaria: bijzondere status leven => religieus dus geen recht om dat zelf te beëindigen. Dat staat haaks op het groeiende idee van zelfbeschikking door de verdergaande secularisering.
Amerikaanse abortus-debat
Roe//Wade: recht op abortus is constitutioneel, maar levensvatbaarheid is beperking van dit recht.
Kerk/Finnis: kritiek doordat menselijke vermogens als in potentie aanwezig zijn, en dus hetzelfde behandelen als een kind
Dobbs//Jackson: abortus niet in grondwet, want dat was niet de intentie van de opstellers
Dissenting opinion: zelfbeschikking centraal en grondwet moet je interpreteren aan de hand van moderne waarden + deze uitspraak leidt tot sociale en raciale ongelijkheid.
Thomsom
Vioolspeler: recht op leven is niet absoluut, de foetus heeft geen recht op het lichaam moeder.
Abortus is een weigering van levensondersteuning, en er wordt dus niemand onrechtvaardig gedood. Vgl. met broers die chocolade delen.
Moeders hebben geen speciale verantwoordelijkheid, omdat het geen vrijwillige keuze is .
Het recht op abortus is daarbij geen recht om actief een foetus te doden.
Recht op ruimte
Enerzijds het recht op communicatie (mens als gemeenschapswezen), anderzijds het recht om je terug te trekken (mens als individu).
Waarom recht op vrije mening
Autonomie: men kan zelf dingen bepalen
Waarheidsvinding: marketplace of ideas
Democratie: vrije mening is essentieel onderdeel van democratisch proces
=> Mill: alleen beperking bij het aanzetten tot een misdaad
