Week 1 HC.5 Normale En Abnormale Lengtegroei

Question 1

Van welke factoren is de groei van de foetus afhankelijk?

Answer 1

• maternale factoren: gezondheid moeder, roken, jonge/oude leeftijd
• foetale factoren: meerlingzwangerschap, genetische afwijkingen
• placentaire factoren: verminderde doorbloeding van placenta

Question 2

Hoeveel groeit een baby gemiddeld binnen het eerste levensjaar?

Answer 2

Bij geboorte gem 50 cm, binnen 1 jaar gem 75 cm.

Question 3

Hoeveel neemt het gewicht van een baby gemiddeld toe in het eerste levensjaar?

Answer 3

Bij geboorte gem 3,5 -> binnen een jaar gem 10 kg

Question 4

Onder invloed van wat vindt groei voornamelijk plaats in het eerste levensjaar?

Answer 4

Onder invloed van voeding

Question 5

Onder invloed van wat vindt groei voornamelijk plaats na het eerste levensjaar?

Answer 5

Hormonen, maar ook genen, voeding en omgevingsfactoren

Question 6

Onder invloed van wat vind er een groeispurt plaats in de pubertijd?

Answer 6

Onder invloed van geslachtshormonen

Question 7

Wanneer vindt de groeispurt plaats bij jongens en meisjes?

Answer 7

• bij meisjes: begin van pubertijd+/- 12j
• bij jongens: na helft van pubertijd +/- 14j

Question 8

Hoe wordt de target height bepaald?

Answer 8

De gemeten lengte van de biologische ouders

Question 9

Wat is de range rondom de target height?

Answer 9

± 1.6 SD, ofwel ± 9 cm rondom de target height

Question 10

Bij welke target heights is er kans op pathologie?

Answer 10

• groei afbuiging of versnelling: 1 SD-afwijking bij herhaalde metingen
• groot verschil met streeflengte: + 1,6 SD in vergelijking met target height
• te kleine of te grote lengte: -2 of > +2 SDS bij een normale target height

Question 11

Primaire groeistoornis

Answer 11

• interne invloeden
• verstoorde regulatie van de epifysairschijf
• afwijkende groei vanaf de geboorte

Question 12

Oorzaak primaire groeistoornis

Answer 12

Mutaties in genen:
- verstoring van cellulaire processen (SHOX-gen)
- verstoring van paracriene signalen (NPR2-gen)
- verstoring van extracellulaire matrix (ACAN-gen)

Question 13

Secundaire groeistoornis

Answer 13

• omgevingsinvloeden
• invloed van buitenaf op epifysairschijf
• in eerste instantie normale groei, hierna afbuiging

Question 14

Oorzaak secundaire groeistoornis

Answer 14

• voeding
• endocriene signalen
• cytokinen
• omgevingsfactoren

Question 15

Idiopathische groeistoornis

Answer 15

• groeivertraging zonder bekende oorzaken
• familiair of niet-familiair

Question 16

Oorzaak en kenmerken bij primaire groeistoornis zonder of met milde dysmorfe kenmerken

Answer 16

• oorzaak: monogenetische afwijkingen
• kenmerken: veelal met disproportie zoals korte benen of armen

Question 17

Oorzaak en kenmerken bij primaire groeistoornis met dysmorfe kenmerken of syndromaal?

Answer 17

Oorzaak: chromosoomafwijkingen (Turner syndroom) of (epi)genetische afwijkingen (methylering defecten (Pradar-Willi syndroom) en uniparentale disomie (UPD))

Question 18

Hoe wordt een SHOX-gerelateerde groeistoornis veroorzaakt?

Answer 18

Afwijking in de pseudo-autosomale regio’s op zowel het X-chromosoom als het Y-chromosoom -> ontstaan deleties en puntmutaties

Question 19

Wat zijn kenmerken van een SHOX-gerelateerde groeistoornis?

Answer 19

Milde dysmorfe kenmerken:
- korte armen en benen
- spierhypertrofie
- Madelungse deformiteiten (afwijkende polsstand en onderarm) waardoor korte en gebogen ulna en radius

Question 20

Oorzaak en kenmerken Turner syndroom

Answer 20

Oorzaak: 1 X-chromosoom afwezig
Groeistoornis met dysmorfe kenmerken:
- gezichtsdysmorfieën (laagstaande oren, brede nek, smalle kin)
- wijde tepelstand
- korte benen
- hartafwijkingen & nierafwijkingen

Question 21

Aan welke criteria voldoen kinderen met Silver-Russell syndroom?

Answer 21

Netchine-Harbison criteria:
- SGA (small for gestational age)
- macrocefalie met frontal bossing (prominent voorhoofd)
- voedingsproblemen en/of te lage BMI (< -2 SDS)
- clinodactylie (kromme pink) en asymmetrie lichaam
- postnataal een slechte groei

Question 22

Welke genetische afwijkingen worden er gevonden bij Silver-Russell syndroom?

Answer 22

• hypomethylatie van 11p15
• maternale UPD7

Question 23

GH-IGF-I as

Answer 23

Hypothalamus: somatostatine (remt GH) en GHRH
Hypofyse: groeihormoon (GH)
Lever: groeifactoren

Question 24

Op welke niveaus kan een stoornis van GH-IGF-I as ontstaan en welke hormoonspiegels zie je dan?

Answer 24

Hypofysair probleem -> geen GH productie
- bloed: laag GH, laag IGF-I
Groeihormoon receptordisfunctie:
- bloed: hoog GH, laag IGF-I
IGF-I receptordisfunctie:
- bloed: laag GH, hoog IGF-I

Question 25

Gevolgen groeihoormoondeficiëntie

Answer 25

- kleinere lengte met progressieve afbuiging - vertraagde botrijping -> skeletleeftijd gaat achterlopen - meer vet, minder spiermassa, verminderde botdichtheid

Question 26

Thyroïdale as

Answer 26

Hypothalamus: TRH Hypofyse: TSH Schildklier: T4 en T3

Question 27

Functies schildklierhormonen

Answer 27

- speelt rol bij lengtegroei - hersengroei en neurologische ontwikkelingen - thermogenense - aminozuur- en lipidenmetabolisme

Question 28

Hoe kan een hypothyreoïdie zich op kinderleeftijd uiten?

Answer 28

In het endocriene kruis: - afgenomen lengtegroei en juist een toegenomen gewicht waardoor de lijnen kruisen

Question 29

Gonadale as

Answer 29

Hypothalamus: GnRH Hypofyse: LH, FSH Gonaden: oestrogenen, androgenen, progestagenen

Question 30

Gevolg van deficiëntiestoornis in de gonadale as

Answer 30

Vertraagde puberteit -> afbuigende lengtegroei

Question 31

Adrenale as

Answer 31

Hypothalamus: CRH Hypofyse: ACTH Bijnier: cortisol

Question 32

Gevolgen hypercortisolisme (syndroom van Cushing)

Answer 32

- Afbuigende lengtecurve met daarbij toename van gewicht (risico op obesitas) - emotionele problemen, moeheid, zwakte - vollemaansgezicht, striae op huid, hirsutisme

Question 33

Oorzaken hypercortisolisme

Answer 33

- ACTH-producerende tumor in de hypofyse (ziekte van Cushing) - cortisolproducerende tumor in de bijnier - iatrogeen (corticosteroïden)

Question 34

Anamnese bij een te kleine lengte

Answer 34

- familieanamnese (pubertijd, ouders, metabole/autp-immuunziekten) - reconstructie van de lengte- en gewichtscurve - medisch VG - medicatie - ontwikkeling - voedingsanamnese - uitgebreide tractusanamnese - psychosociale anamnese

Question 35

Lichamelijk onderzoek bij een te kleine lengte

Answer 35

- lengte en gewicht - bloeddruk - schedelomtrek - zithoogte en spanwijdte (disproportie) - dysmorfe kenmerken - meten lengte van biologische ouders - puberteitsstadium - algemeen intern LO

Question 36

Wanneer wordt bij kinderen met kleine lengte bloedonderzoek gedaan?

Answer 36

Bij alle kinderen < 2 jaar met een kleine lengte van SD < -2

Question 37

Bloedonderzoek bij een te kleine lengte

Answer 37

- Hb, erytrocyten -> anemie door chronische ziekte (bv coeliakie) - TSH, FT4 -> hypothyreoidie - IGF-I -> groeihormoondeficiëntie - anti-TTG IgA, totaal IgA -> coeliakie - Na, K, Ca, P, creatinine -> nier- of botziekte

Question 38

Aanvullend onderzoek bij een te kleine lengte

Answer 38

- meisjes lengte SD < -2 en/of > 1.6 SD korter dan target height. -> Turner syndroom (CGH-array of SNP-array) - < 3 jaar met afgenomen groei -> serum IGFBP-3 voor groeihormoondeficiëntie, renale tubulaire acidose - > 10 jaar met afgenomen groei en een lage BMI SD < -1 -> bezinking bloedcellen, calprotectine in feces voor IBD

Question 39

Wat is te zien op een X-hand bij een primaire groeistoornis vs een secundaire groeistoornis?

Answer 39

- primaire groeistoornis: botleeftijd conform de kalenderleeftijd - secundaire groeistoornis: botleeftijd jonger dan de kalenderleeftijd

Question 40

Specifiek aanvullend onderzoek bij verdenking op een groeihormoonstoornis (GH-IGF-I)

Answer 40

Groeihormoon stimulatietest - meisjes > 8j en jongens > 9j worden vooraf geprimed -> enkele dagen vooraf geslachtshormonen toegediend om gevoeligheid voor test te vergroten - clonidine en/of arginine op dezelfde dag geven - afhankelijk van combinatie van IGF-I waarde en oploop van GH mag er wel of niet gesproken worden van groeihormoondeficiëntie of -resistentie

Question 41

Genetisch diagnostiek bij verschillende indicaties

Answer 41

- NGS genpanel analyse: kleine lengte - uitgebreide NGS panels: groeistoornissen, grote lengte, skeletdysplasie - SNP array of karyogram: alle meisjes met kleine lengte (verdenking Turner) - (Trio) WES en WGS - methyleringsonderzoek: Pradar-Willi syndroom en Silver-Russell syndroom

Question 42

Afkapwaarde target height van de grote lengte

Answer 42

> + 1.6 SDS boven de target height

Question 43

Klinefelter syndroom

Answer 43

- primaire groeistoornis -> te lang - extra X-chromosoom - gemiddeld langer, motorische- en spraakontwikkeling, leer- en gedragsproblemen - te weinig testosteron -> verminderde spier- en haarvorming, kleine testis, gynaecomastie

Question 44

Marfan syndroom

Answer 44

- primaire groeistoornis -> te lang - autosomaal dominante afwijkinge - vaak langer, maar lengte valt vaak binnen target height - positieve thumb en wrist sign - hartproblemen en oogproblemen

Question 45

Oorzaken van secundaire groeistoornissen die zorgen voor te grote lengte

Answer 45

- overgroei met meer hormoonproductie: GH overproductie, hyperthyreoïdie, productie geslachtshormonen op jonge leeftijd (pubertas praecox) - overgroei met minder hormoonproductie: gonadotropine (LH, FSH) of oestrogeendeficiëntie - overig: obesitas

Question 46

Aanvullend onderzoek bij de grote lengte

Answer 46

- X-hand -> kijken naar botleeftijd en voorspelde eindlengte - verdenking primaire groeistoornis -> genetisch onderzoek - verdenking secundaire groeistoornis -> labonderzoek

Question 47

Labonderzoek bij de grote lengte

Answer 47

- 17-OH-progesteron, androsteendion, testosteron DHEA -> perifeer vervroegde puberteit - GH, IGF-I -> overmatig groeihormoon - FT4, TSH -> hyperthyreoïdie - ACTH, cortisol -> syndroom van Cushing

Question 48

Behandeling te grote lengte

Answer 48

Epifysiodese: aanbrengen van beschadiging aan de groeischijven - moet gedaan worden < 14j bij jongens en <12.5j bij meisjes