9.5 graft vs host I

Question 1

wat is graft versus host ziekte?

Answer 1

als het orgaan van de donor de patient (de ontvanger) afstoot

Question 2

benoem verschil autologe en allogene hematopoietische stamcel (HSC) transplantatie (beenmergtransplantatie)

Answer 2

autoloog: geen afstotingsproblematiek

allogeen:
- transplantaat valt ontvanger aan
- kan leiden tot graft verus host ziekte (GVHD)

Question 3

welke cellen uit allogene transplantaat veroorzaakt GVHD bij HSC transplantatie?

Answer 3

t lymfocyten, vooral CD4+ Th-cellen

ook NK cellen, Tk cellen en Antigeen presenterende cellen (APC)

Question 4

wanneer kan GVHD ontstaan?

Answer 4

als wordt voldaan aan 3 voorwaarden:
1. transplantaat bevat immunocompetente T-cellen
2. donor en ontvanger zijn HLA incompatibel (allogene HSC-transplantatie)
3. ontvanger is immunodeficient bv door ziekte, bestraling, cytostatica)

Question 5

waar ligt HLA complex (human leucocyte antigen)

Answer 5

chromosoom 6 op de korte arm

Question 6

wat is de kans op een identiek HLA type binnen familie?

Answer 6

1/4 bij ouders, er is sprake van co-dominantie bij overerving

Question 7

wat is de functie van HLA klasse I eiwitten (A, B, C)

Answer 7

• op alle kernhoudende cellen
• intracellulaire antigenen tot expressie
• peptiden van 8-11 aminozuren
• presentatie aan CD8+ T-cellen

Question 8

wat is functie van HLA klasse II eiwitten (DP, DQ, DR)

Answer 8

• speciale Ag presenterende cellen
• extracellulaire antigenen tot expressie
• peptiden van 9-30 aminozuren
• presentatie aan CD4+ T-cellen

Question 9

wat is alloreactiviteit?

Answer 9

herkennen van vreemd MHC en de reactie hierop

1-10% van de T-cellen is alloreactief

Als er een verschil is in HLA tussen donor en ontvanger kan er alloreactiviteit ontstaan, de T-cel van de ontvanger kan direct het vreemde HLA herkennen waarna er een alloreactie plaats vindt tegen het lichaamsvreemde antigeen

Question 10

wanneer kan GVHD ook optreden?

Answer 10

na een orgaantransplantatie (vooral van dunne darm)

na bloedtransfusie bij
- pasgeborenen
- immunodeficiente patienten
- patienten die worden behandeld met hoge doses cytostatica

Question 11

wat zijn minor histocompatibility antigens (MiHA)?

Answer 11

het HLA is wel identiek maar andere dingen verschillen (indirecte reactie)

Question 12

kenmerken MiHA

Answer 12

non-MHC antigenen

polymorfe eiwitten die kunnen verschillen tussen donor en ontvanger (alloantigenen)

veroorzaken t-cel responsen bij mismatch donor-ontvanger

spelen daardoor ook een rol bij afstotingsreacties en GVHD

bekendste voorbeeld: H-Y antigeen

Question 13

symptomen acute GVHD

Answer 13

huiduitslag (rash)
leverfalen
GI symptomen

Question 14

wat is een acute GVHD

Answer 14

• vindt plaats in het eerste jaar
• als het na 100 dagen plaats vindt wordt het ‘laat acuut’ genoemd

Question 15

wat zijn symptomen van chronische GVHD en wanneer komt het voor?

Answer 15

huid-, oog-, mond-, GI-, leverproblemen

begint na 100 dagen

Question 16

pathogenese acute GVHD

Answer 16

1. weefselschade door de conditionering
2. activatie van antigeen presenterende cellen (APCs) van de patient
3. presentatie van antigenen door APCs aan donor t-lymfocyten
4. activatie van donor t-lymfocyten met als gevolg cytokineproductie
5. toename van weefselschade door oa cytotoxische T cellen, NK cellen en inflammatoire cytokines

Question 17

kenmerken acute GVHD

Answer 17

frequentie: 30-50%

target organen: alle, maar in het bijzonder
- huid: schilfering tot blaarvorming en volledige afstoting
- darm: verdwijnen darmepitheel
- lever: geelzucht

mate van HLA mismatch belangrijkste risicofactor

vaak bijkomende klachten van koorts en algehele malaise

Question 18

hoe behandel je acute GVHD

Answer 18

eerstelijns:
- acute GVHD grade I (alleen huid aangedaan tot 50%): topical steroids
- acute GVHD grade II-IV: high dose systemic steroids

prednison houdende zalf

Question 19

kenmerken GVHD chronisch?

Answer 19

frequentie: 40-60%

tijdstip begin: grote spreiding, meestal in afbouwfase van immunosuppressiva

pleomorf ziektebeeld dat mild tot zeer ernstig kan verlopen

vrijwel elk orgaan kan aangetast zijn: voornamelijk huid, ogen, mond, oesophagus, long en de lever

kan gepaard gaan met een vrij ernstige immuundeficientie en dientengevolge met opportunistische infecties

Question 20

behandeling chronische GVHD

Answer 20

milde cGVHD: topical trearment with corticosteroids

moderate/ severe cGVHD: systemische therapie met corticosteroiden

dus: prednison in een lage dosering en lokaal de klachten behandelen

Question 21

hoe kan GVHD na allogene HSC-transplantatie voorkomen worden?

Answer 21

depletie T-cellen uit transplantaat voorafgaand aan de transplantatie

behandeling patient met immunosuppresieve geneesmiddelen (ciclosporine, methotrexaat, tacrolimus, mycofenolaat, anti-thymocyten globuline (ATGwe), sirolimus)

Question 22

wat zijn nadelen van t-cel depletie ter preventie van GVHD?

Answer 22

vermindert kans op ‘aanslaan’ van het allogene HSC-transplantaat

bij hematologische maligniteiten: vergroot de kans op het optreden van een recidief

Question 23

wat is cyclofosfamide?

Answer 23

een sterk middel wat post-transplantatie wordt gegeven (werkt tegen snel profilerende donor t-cellen)

Question 24

wat doet cyclofosfamide?

Answer 24

hoge dosis cyclofosfamide na alloSCT
- selectieve depletie van de alloreactieve t cellen verantwoordelijk voor GVHD en rejectie
- spaart de niet alloreactieve t cellen verantwoordelijk voor immuunherstel en bescherming tegen infeccties

behoud van graft versus tumor effect