HC 10.2 Diagnostiek en behandeling mammacarcinoom Flashcards
Wat is de incidentie van het ductaal carcinoma in situ (DCIS) in Nederland?
De incidentie van ductaal carcinoma in situ (DCIS) in Nederland = 2.000.
Hoeveel mensen zijn ouder dan 50 bij de diagnose? Wat is de 10-jaarsoverleving? Wat is de overleving bij uitgebreide ziekte?
- > 75% van de vrouwen zijn ouder dan 50 jaar ten tijde van de diagnose
- 10-jaarsoverleving > 80%
- Indien uitgezaaide ziekte, mediane overleving 2,5 jaar (grote spreiding)
Welke vormen van mammacarcinoom zijn er?
Sporadisch mammacarcinoom 80%
Familiair mammacarcinoom (tot 10%): als je een familie hebt met borstkanker heb je zelfs al vrouw een 2 a 3x verhoogd risico op borstkanker.
Hereditair mammacarcinoom (tot 10%): Zoals BRCA 1 of 2 genmutatie
- 60-80% life-time risk mammacarcinoom
- Sterk verhoogd risico ovariumcarcinoom
Wat geeft naast een BRCA 1 of 2 genmutatie ook een grote kans op borstkanker?
NB radiotherapie thoraxwand op jonge leeftijd geeft een verhoogd risico op een mammacarcinoom. Deze mensen zitten ook al op jonge leeftijd in screeningsprogramma’s, namelijk 8 jaar na de bestraling worden de borsten gescreend. Dit doen we volgens de screeningsprogramma’s bij een BRCA 1 of 2 genmutatie
Wanneer denken aan erfelijke vorm van borstkanker?
- Familiair voorkomen van borstkanker
- Jonge leeftijd diagnose
- Meerdere keren borstkanker bij één persoon
- Man met borstkanker
- Bepaalde combinaties van soorten kanker: ovariumcarcinoom en borstkanker
Hoe kan een primair mammacarcinoom zich presenteren?
- Klachten
- Meest voorkomend: palpabele afwijking in de mamma
- Ingetrokken tepel
- Inflammatie van de mamma (peau d’orange), ulceratieve afwijkingen
- Pijn is slechts zelden de primaire klacht - Geen klachten
- Screening (1x per 2 jaar mammografie): bevolkingsonderzoek van vrouwen vanaf 50 jaar
- Toevalsbevinding bij ander onderzoek, bv CT-thorax
Wat voor lichamelijk onderzoek doen we van de mamma bij verdenking op mammacarcinoom?
- Inspectie: huidafwijkingen? Mastitis / peau d’orange? Intrekking huid/tepel?
- Palpatie mamma: palpabele tumor? Indien tumor: Grootte?, Glad/irregulair?, Mobiel/fixatie? (als je wat gevoelt heb beschrijf je dat als een soort klok: ik voel op twee uur, op twee centimeter afstand van de tepel een afwijking van 1 cm diameter, glad begrensd en niet gefixeerd)
- Palpatie oksel, infra- en supraclaviculair
Wat voor aanvullend onderzoek doen we bij verdenking op een mammacarcinoom?
- Eerst mammografie: uitzondering is bij jonge vrouwen die nog heel dicht klierweefsel hebben, dan zegt de mammografie nog niet zo veel.
- Echografie mamma
Als er iets te zien is dan doen we: een cytologische punctie of een histologisch biopt. Na de uitslag komen de volgende onderzoeken. Op het moment dat je een diagnose stelt met een hoge kans op uitzaaiingen in andere organen, dan kun je ook disseminatie onderzoek gaan inzetten: meestal is dat de FDG-PET-CT-scan - MRI
- Echo oksel (die kan ook op de eerste dag van de onderzoeken samen met echografie van de mamma)
- (botscan)
- (CT-scan)
- (PET-scan)
Met aanvullend onderzoek kun je dus de diagnose stellen en het stadium bepalen.
Wat is de mammografie?
De mammografie is geschikt voor screening, het is ook goed vergelijkbaar met eerdere mammografie. Het is de eerste keus van onderzoek bij verdenking op een mammacarcinoom.
- Er wordt van twee kanten naar de borst gekeken: vanaf de bovenkant (craniocaudaal) en vanaf de zijkant (mediolateraal).
Wat kun je naast solide laesies ook goed zien op een mammografie?
Wat je heel goed kunt zien op een mammografie is de aanwezigheid van kalkspatjes. Die kalkspatjes kunnen soms duiden op een voorloper van borstkanker. Daarom moet er vervolgens een biopt worden genomen.
Waarvoor wordt de echo gebruikt bij verdenking op mammacarcinoom?
De echografie is niet geschikt voor screening. Het is wel geschikt voor gericht onderzoek van een afwijking die gevonden is bij lichamelijk onderzoek, mammografie of MRI. Bij verdenking op een mammacarcinoom is het nemen van een biopt direct mogelijk. Je kunt hier ook de oksel mee stageren, als je een verdachte/pathologische klier ziet kun je ook meteen een punctie maken (cytologie), voor de TNM classificatie.
Hoe ziet een carcinoom eruit op een echo?
Het plekje is meer grilliger en het heeft een schaduw. Deze willen we daarom ook graag bewijzen, dus daar maken we een biopt van. Net als dat we een biopt nemen van het fibroadenoom, een cyste hoeven we niet te bewijzen.
Wat zijn de kenmerken van een MRI? Hoe herkennen we een mammacarcinoom onder een MRI?
Een MRI heeft een hoge sensitiviteit, maar 16-41% ‘onverwachte bevinding’: dus vaak zien we een fout-positieve bevinding. Verhoogde uptake van contrast in de borst tijdens de MRI kan duiden op een carcinoom.
Wanneer doen we een MRI?
- Diagnostische discrepantie LO/mammografie/echo (we zijn er op basis van de andere onderzoeken niet helemaal gerust op)
- Preoperatief (wel/geen borstsparende behandeling mogelijk)
- Lobulair carcinoom en wens tot borstsparende behandeling. Bij lobulair carcinoom: vaak onderschatting grootte op mammografie.
- Screening hoog risico patiënten (bv BRCA1/2 genmutatie): dit doen we jaarlijks vanaf de leeftijd 25 tot 60 jaar.
Wat zijn de stappen van het aanvullend onderzoek? En op welke drie manieren kunnen we een punctie/biopt nemen?
Stap 1: mammografie en/of echografie mamma/oksel
Stap 2: cytologische punctie of histologisch biopt. Dit kun je op drie manieren doen:
1. Echogeleid
2. Stereotactisch (‘mammografisch’)
3. MRI-geleid
Waaruit bestaat het klierepitheel van de mamma?
Het epitheel van de mamma bestaat uit twee lagen, dit geldt voor de ducti evenals voor de lobuli. Aan de binnenkant zitten de luminale cellen met secretoire eigenschappen. Daarom heen zit de tweede cellaag en dit zijn de myoepitheel cellen, die hebben contractiele eigenschappen.
- De myoepitheellaag is afwezig bij borstkanker, daarom kan deze kleuring goed van pas komen.
Wat zijn fibrocysteuze afwijkingen?
We zien cystes op het biopt met wat minder vetweefsel er omheen, dus meer bindweefsel, vandaar de naar fibrocysteuze veranderingen. Vaak zien we hierbij ook een toename in klierweefsel (adenose).
Wat is een fibroadenoom?
Goedaardige afwijking, scherp begrensd. Het is een fibro-epitheliale laesie, het bestaat dus uit twee componenten: een epitheel component en een fibro-component. De epitheel component blijft 2-laging. En we zien overgroei van het stroma (buizen die worden platgedrukt door het bindweefsel).
Wat is een Phyllodes tumor?
Het is een fibro-epitheliale tumor. Deze tumor is zeldzaam (< 1% van alle mammatumoren). Het kan voorkomen bij alle leeftijden, maar de patiënten zijn meestal ouder dan patiënten met fibro-adenomen. De tumor is meestal scherp omschreven, groeit relatief snel. De prognose is heterogeen, het is afhankelijk van het subtype (benigne (lijken meer op een fibroadenoom), borderline, maligne (lijken meer op een sarcoom en gedragen zich ook meer als een sarcoom)). Metastasen bij deze tumor zijn zeldzaam.
Wat zijn de kenmerken van een DCIS?
DCIS groeit via de buissystemen. DCIS kan niet uitzaaien, maar het kan wel in de tepel groeien, hierdoor krijg je een eczeem achtig beeld, dit noemen we morbus Paget. Patiënten met een morbus Paget hebben een DCIS maar hebben vaak ook een onderliggend mammacarcinoom.
