mushkeria Flashcards
(31 cards)
Cka eshte atelektaza, llojet
Humbja e vellimit te mushkerive e shkaktuar nga zgjerimi i pamjaftueshem i alveoleve , dmth kjo qon ne prishje te ekuikibrit ventilim perfuzion
-atelektaza resporptive (e perthithjes): ka bllokim ne rruget ajrore dhe ajri pengohet te arrije ne alveole prandaj paraqitet kolapsi alveolar , mund te perfshihet nje mushkeri,lob segment ose disa segmente
-kompresive (e shtypjes, pasive, e qetesise): grumbullim te lengjeve ajrit ose gjakut brenda kaviteti pleural
-e tkurrjes (cikatrizimit): ka ndryshime fibrotike lokale ose te gjeneralizuar ne mushkeri ose pleure qe mund te pengojne zgjerimin dhe rritin terheqjen elastike gjate ekspiriumit
Si ndahen sem pulmonare difuze
-obstruktive(dmth te rrugeve te ajrit): kufizohet kalimi i ajrit nga obstruksioni
Emfizema, bronkiti kronik, astma , bronkiektazia
FVC normal dhe TLC jane normale , ulet fluksi ekspirator FEV1, raporti FEV1/FVC i ulur
-restriktive :reduktohet vellimi i mushkerive , pakesim i zgjerimit te parenkimes se mushkerise i shoqeruar me ulje te kapacitet total te mushkerive
FVC dhe FEV1 ulen proporcionalisht dmth raporti mes tyre eshte normal
Nga crregullimet e murit te kraharorit ose sem intersticiale akute osejkronike
Akute: ards
Kronike: sem fibrotike pulmonare (pneumonia intersticiale, pneumokoniozat), semundjet granulomatoze (sarkoidoza)
Cka eshte copd
Emfizema dhe bronkiti kronik shfaqen se bashku
Jane obstruksion i pakthyeshem
Cka eshte emfizema, llojet
Zmadhim jonormal i qendrueshem i hapesirave ajrore distalisht bronkiolave terminale , shoqerohet me shkaterrim te mureve te tyre pa fibroze te dukshme dmth zgjerimi i acinuseve
Llojet:
-emfizema centroacinare (centrolobare): preken pjeset qendrore ose proksimale e acinuseve te perbera nga bronkiolat respiratore mirepo alveolat distale nuk preken, lezionet me te renda ne lobet e siperme sidomos apikale. Ndodh te duhanpiresit qe nuk kane mungese te lindur te alfa antitripsines
-panacinare (panlobare): perfshin tere acinusin , prek me shume zonat e poshtme (dmth nga bronkiola respiratore deri te alveolat terminale) , si pasoje e mungese se alfa antitripsines
-distale acinare(paraseptale): pjesa prox normale ndersa preket distalja, me e shprehur prane pleures, septave lidhore lobulare dhe buzet e lobuleve. Karakteristike prania e hapesirave ajrore te shumefishta qe kur zmadhohen njihen si bula . Kjo shkakton pneumotoraksin spontan
-e crregullt : perfshorja e acinusit e crregullt, forma me e shpeshte, gjithmone e percjellur me cikatrikse
Patogjeneza dhe morfo e emfizemes
Sub e timit te duhanit fagocitohen nga makrofaget alveolare te cilet lirojne citokina dhe keshtu nis inflaamcioni , neutrofilet lirojne proteasa qe demtojne indin elastik te acinusit dhe shkaktojne zmadhimin e tij . Pra duhanpirja mund te shkaktoje demtim te murit alveolar edhe permes stresit oksidaativ .
Deficienca e alfa antitripsines e ben me te lehte paraqitjen e emfizemes,(kjo frenon lirimin e proteazave)
Ka dy qekuilibra
Cekuilibri proteaze antiproteaze
Cekuilibri oksidante antioksidante
Morfo:
Panacinare: mushkerite voluminoxe
Centroacinare: me pak voluminoze
Hollim i shkaterrimit te mureve alveolare sepse humb indi elastik qe ben qe rruget e ajrit te vogla te mbyllen gjate ekspirimit
Cka eshte bronkiti kronik, aptogjeneza, morfo
Sem obstruktive qe dallon nga emfizema me pranine e kolles kronike me se paku 3 muaj e cila ka hipersekretim te mukusit dmth kolle produktive deri ne dy vite te njepasnjeshme
Format: bronkiti kronik i thjeshte, asmatik, obstruktiv
Patogjeneza: hiperdekrevioni i mukusit nga duhanpirja dhe ndotesit e ajrit qe nxisin inflamacion, makrofaget aktivizojne neutrofilet qe lirojne citokina e kto nxisin hipertrofine e gj mukozale ne trake dhe bronke , rritet nr i qelizave mucine sekretuese , ndikojne edhe proteazat te cilat demtojne indin elastik te rrugeve ajrore dhe i ngushtojne ato
Morfo:
Mukoza e rrugeve ajrore hiperemike dhe e enjtur nga edema, e mbuluar nga nje shtrese e sekrecioneve mucinoze
Zmadhohen gjendrrar mukus sekretuese ne trake dhe bronke
Astma , patogjeneza llojet
Crregullim inflamator kronik i rrugeve tr ajrit qe shkakton gulcime, veshtiresi ne frymemarrje, shtrengime te kraharoti dhe kolle
Mbindjeshmeria e perseritur dhe reaksionet e vonshme nxisin: obstruksion intermittent dhe te kthyeshem, inflamacion bronkial kronik me eozinofile si dhe hipertrofi dhe hiperreaktivitet te qelizave muskulatore te lemuar bronkiole
-astma atopike: me e shpeshta, nxitet nga agjentet mjedisore si pluhuri, poleni etj, qel dentritike i presantojne ato te qel th2 e kto lirojne il4 (kjo i stimulon plazmocitet te sekretojne ige, ky lidhet me mastocite te cilat kur lidhen me antigjen lirojne leukotriene, histamine, prostaglandina qe shkaktojne bronkospazma , edeme dhe rritje te sekretimit te mukusit) dhe il5(ngreh euzinofilet qe lirojne proteinen MBP dhe proteine eozinofilike kationike e shkaktojne demtim te rrugeve ajrore dhe bronkokonstriksion)
-astma joatipike: nga infeksionet virale dhe ndotesit e ajrit te thithur ose nga barnat (aspirina) , keta rrisin hiperreaktivitetin dhe bejne qe pergjigja bronkiale te jete me e ashper dhe me e zgjatur e kjo qon ne spazme , nuk shoqerohet me alergji
-astma e nxitur nga barnat : nga aspirina
-astma profesionale: tymi pluhuri organik dhe kimik
Elspozimi i zgjatur ndaj agjentit nxites
Patogjeneza e astmes dhe morfo
Fakroret kryesore etiologjike
- predispozita gjenetike ndaj tipit 1 te alergjise
-inflamacioni akut dhe kronik
-mbi pergjigja bronkiale ndaj nxitesve
Pergjigja inflamatore e nxitur nga limfocitet th2: te forma atopike ka reagim te tepruar te th2 ndaj antigjeve , citokinat lirohen dhe nxisin prodhimin e ige eozinofileve dhe mukusit , lirohen kemokina qe nxisin rekrutim te me shume limfociteve th2
Rimodelimi i rruegev ajrore:
Ka dnryshime strukturale ne murin bronkial si psh: hipertrofi e muskujve te lemuar bronkial dhe depozitim i kolagjenit
Faktoret we ndikojen jane predispozita e trasheguar me polimorfizem ne gjenin ADAM33 si edhe veprimi i mastociteve qe lirojne faktore te rritjes qe stimulojne proliferimin e muskujve te lemuar
Morfo:
Mbyllja e bronkioleve dhe bronkeve , zona te atelektazes, tapa mukusi (spiralet curschmann (spirale epiteli) dhe kristalet charcot leyden (kristale nga proteinat eozinofilike))
Rimodelim i rruegev ajrore: trashet membrana bazale e epitelit bronkial , edeme dhe infiltrat ne muret bronkiale (mastocitet dhe eozinofilet), rriten permasat e gjendrrave submukoze, hipertrofi e muskujve te lemuar bronkial ,
Semundjet restriktive pulmonare
Kmpliance e ulur dhe kjo shkakton dispne
Demtim i epitelit alveolar dhe vaskulatures intersticiale dhe kjo qon ne crregullime ne raportin ventilim perfuzion duke quar ne hipoksi
Manifestimi i hershem : alveoliti (grumbullimi i qel inflamatore dhe efektore imune brenda imune brenda mureve dhe hapesirave alveolare), keto mund te aktivizojne makrofaget qe sekretojne il8 dhe leukotriene b4, kto aktivizojne neutrofilet dhe kto lirojne oksidante dhe proteazat qe demtojne qelizat epiteliale alveolare
Makrofaget lirojne faktore fibrogjenik (tgf beta ) qe terheqin fibroblastet dhe nxisin proliferimin e tyre
Cilat jane sem fibrotizuese, fibroza pulmonare idiopatike dhe pneumonia intersticiale jospecifike
Fibroza pulmonare idiopatike : alveoliti kriptogjenik fibrotizues, karakterisohet ngw fibroza intersticiale. Modeli histologjik i fibrozes njihet si pneumonia intersticiale e zakonshme
Morfo: shenje dalluese eshte fibroza intersticiale ne forme pllakash , lezionet e hershme kane proliferim fibroblastik dmth fokuse fibroblastike , me vone keto zona mbushen me kolagjen . Gjithashtu karakteristike eshte heterogjeniteti temporal
Pneumonia intersticiale jospecifike:
Forma qelizore (inflamacion intersticial kronik mesatar me shperndarje uniforme)
Forma fibrotizuese( nga fibroza intersticiale difuze )
Mungonne fokuset fibroblastike
Cka jane pneumokoniozat dhe llojet
Grup semundjesh kronike fibrotizuese te mushkerive qe zhvillohen nga ekspozimi i pjesezave organike dhe inorganike , zakonishr ndaj pluhurit mineral, dmth reagimi joneoplazik i mushkerise ndaj thithjes se pluhurave minerale dhe substancave
Normalisht pluhuri kapet nga veshja e mukusit dhe nxireet nga mushkeria permes levizjes ciliare , por nje pjese mbetet ne bifurkacionet e duktuseve alveolare ku grumbullohen dhe endocitohen nga makrofaget , e kta nxiten nga disa pjese reaktive dhe clirpjne produkte qe ndermjetesojne pergjigje inflamatore dhe fillojne proliferimin e fibroblasteve dhe depozitimin e kolagjenit
Llojet
Pneumokonioza e punetoreve te qymyrgurit
Silikoza
Asbestoza
Pneumokonioza e punetoreve te qymyrgurit
Mund te shfaqetm
-antraktoza asimptomatike (pigmenti grumbullohet pa nje reaksion qelizor te dukshem )
Morfo; me pak i rrezikshmi, pigmenti gelltitet ngs makrofagjet alveolare qe grumbullohen ne indin lidhor pergjate eneve limfatike pleurale ose limfonoduj
-pneumokonioza e thjeshte : grumbullimet e makrofageve me pak ose aspak disfunksion pulmonar
Morfo: makulat(njollat) e qymyrgurit (makrofagje te ngarkuar me pluhur) dhe nyjet e qymyrgurit (makrofag me oluhur dhe fibra kolagjeni ) , mund te shfaqet emfizema centrilobulare
-pneumokonioza e nderkikuar (fibroza masive progresive ): fibroza e gjere dhe funksioni i mushkerive i kompromentusr
Morfo: nga bashkimi i nyjeve te qymyrgurit
Cikatriksa te nxira me te medha se 2 cm qe jane te shumefishta dhe kane kolagjen te dendur dhe pigment
Silikoza
Thithja e silicot kristalor ne mjedise pine , kto shkaktojne aktivizim dhe clirim te ndermjetesuesve nga makrofaget (il1, tnf, fibronektine, radikale te lira)
Morfo;
Nyjet silikotike (nyje te vogla te zbehta, ne zonat e siperme te mushkerive , jane fibra kolagjeni te hialinizuara dhe keto mund te bashkohen dhe formojne cikatrikse kolagjeni me perfundim drejt fibrozes pulmonare
Azbestoza
Ekspozimi ndaj azbestit ne vendin e punes
Morfo:
Fibroza intersriciale difuze,
Trupat e azbestit (fibra azbesti te mbuluara me material qe permban hekur ,
Ne lobet e poshtme te mushkerise dhe nen pleure
Infeksionet pulmonare
Pneumonia = cdo infeksion i mishkerive
Permes inspirimit te ajrit qe ka baktere, virus, fungi, parazite . Bakteret: staph aureus, klebsiella pneumoniae, hemophilus influenza, moraxella catarrhalis
Ne baze te menyres se shfaqjes: pneumonite e marra ne komunitet (tipike dhe atipike) dhe pneumonite nozokomiale ( spitalore, ventilatore, e lidhur me kujdesin shendetesor )
Ne baze te zones se mushkerise: lobulare, lobare, bronkopneumonia dhe pneumonia intersticiale
Pneumonia lobare
Hapesirat ajrore te mbushura ne menyre homogjene me eksudat , 90% strepi
Inflamacion akut eksudativ i nje lobi te mushkerise
4 faza te pergjigjes inflamatore
-bllokimi /konsolidimi : ne 24 oret e para te infeksionit, mushkerite jane te renda , te kuqe dhe moqalore , ka fryerje vaskulare dhe edeme intraalveolare , shume baktere dhe pak neutrofile
-hepatizimi i kuq / konsolidimi i hershem : 2-3dite pas infeksionit dhe zgjat 2-4 dite, lobi mushkeror konsistence si melqia, mushkeria e kuqe e thate me granula dhe pa ajer, septet alveolare me pak te theksuara , hapesirat alveolare te mbushura me neutrofile, rbc dhe fibrine
-hepatizimi gri /konsolidimi i vonshem: 2-3 dite pas hepatizimit te kuq dhe zgjat 4-8 dite, mushkeria gri sikur melqia per shkak te eksudatit fibrinopurulent, shperndarjes progresive te qelizave te kuqe dhe hemosiderines, shfaqen makrofaget
-rezoluconi/restaurimi i arkitektures pulmonare: ne diten e trete, veprimi enzimatik nga qendra ne periferi e kjo e lengezon permbajtjen fibrinoze te ngurte dhe rikthen ajrin , eksudati ingjestohet nga makrofaget
Abscesi i mushkerive
Nje zone e lokalizuar e nekrozes supurative brenda parenkimes pulmonare qe qon ne formimin e nje ose me teper zhavrave te medha
Mekanizmat :
Aspirimi i materialit te infektuar nga hapesira e gojes
Aspirimi i permbajtjes gastrike
Obstruksioni bronkial
Septike, nga tromboflebiti septik ,
Nderlikim i pneumonise bakteriale nekrotizuese
Shperndarja hematogjene
Morfo: nga aspirimi i materialit infektiv me te shpeshta ne anen e djathte, ne segmentin e oasem te lobit te siperm dhe segmentet apikale te lobit te poshtem
Nga pneumonia ose bronkiektazia jane te shumefishta , bazale dhe te shperndara ne menyre difuze
Nga shperndarja hematogjene jane te shumefishta dhe prekin cdo pjese te mushkerise
Fostulat bronkopleurale kur absceset ruprutohen ne hapesiren pleurale
Tuberkulozi
Sem kronike granulomatoze nga mycobacterium tuberculosis
Tipike eshte qendra e granulomave qe peson nekroze kazeoze
-tuberkulozi paresor: te personi i paekspozuar me pare,
Pjesa e poshtme e lobit re siperm ose pjesa e siperme e lobit te poshtem
Qel antigjen prezentuese njohin m. Tuber dhe e prezantojne te qelizat Th qe sekretojne citokina qe aktivizojne makrofaget , kta se bashku me Th dhe fibroblastet formojne granuloma qe i nenshtrohen nekrozes kazeoze ne qender dhe formojne fokusin e Ghonit, tash granulomat ne mushkeri dhe nyje formojne kompleksin e ghonit qe me kohen i nenshtrohet fibrozes dhe kalcifikohet duke formuar kompleksin Ranke
-tuberkulozi dytesor (i riaktivizimit): te personi i ekspozuar me pare,
Prek lobet e siperme, granulomat mund te perhapen permes gjakut ne veshka, meningje, kocka , vertebra, nyje limf
Kur perhapet tbc nga mushkeria ne organe tjera quhet tuberkuloz miliar
Tumoret e mushkerise, karcinoma e mushkerise
Origjina e shumices se tumoreve primare eshte epiteli bronkial
Karcinoma vjen nga akumulimi i anomalive gjenetike qe qojne ne transformim te epitelit bronkial beninj ne ind neoplazik
Me vone shfaqet inaktivizimi i gjeneve tumor supresore ne kromozim 3p dhe mutacionet e p53 ose aktivizimi i onkogjenit KRAS
Tipat histologjikk :
Karcinoma qelizore skuamoze, adenokarcinoma, karcinoma me qeliza te vogla dhe karcinoma me qeliza te medha
Per qellime terapeutike ndahen ne karcinoma e mushkerise me qeliza te vogla (sclc) qe trajtohen mire me kimioterapi dhe karcinoma e mushkerise me qeliza jo te vogla (nsclc) trajtohen me mire me kirurgji
Karcinomat me qeliza skuamoze
Origjinen ne bronket e medha
Hiperplazi , metaplazi skuamoze, displazi qe mundet me u bo kancer in situ e ky pastaj kancer invaziv.
Adenokarcinomat
Ne pjesen periferike te mushkerise,
Disa forma, tipi acinar , papilar dhe solid
Huperplasi adenomatoze atipike dhe karcinoma bronkioalveolare qe mundet me u bo invazive
Karcinomat me qeloza te vogls
Nga qelizat neuroendokrine te mushkerise
Karcinomat me qeliza re medha
Berthama te medha dhe jane karcinoma me qeliza skuamoze ose adenokarcioma por te padiferencuara
Metastazat e karcinomes se mushkerive
Nyjet rreth karines , mediastinumit, qafes dhe regjionit klavikular (nyja wirchov )
Neoplazmat atipike : psh tumori pancoast perfshin pjeset apikale te lungs dhe invadojne pleksusin simpatik cervikal ose brakial dhe duke dhene dhimbje te forta mund te shkaktojne sindromen horner , sidomos shoqerohet me shkaterrim te brinjes se pare dhe te dyte
