kortikosteroidler genel özet

Question 1

steroid hormon sentezinde hız kısıtlayıcı basamak

Answer 1

kolesterol desmolaz enziminin katalizlediği basamak

Question 2

adrenal kortekste fizyolojik etkinlik gösteren 3 tür steroid hormon sentezlenir

Answer 2

glukokortikoid olan kortizol (hidrokortizol)
mineralokortikoid etkinlik gösteren aldosteron
periferde potent androjenlere dönüşerek etki gösteren zayıf androjen etkili androstenedion ve dehidroepiandrosteron

Question 3

hipotalamusta paraventriküler çekirdekten CRH üretilir

Answer 3

ach, serotonin, ADH salınımı arttırır
GABA ve opioid inhibe eder

Question 4

ön hipofizden salınan ACTH

Answer 4

adrenal kortekste esas olarak z. fasikülata ve z. retikülarisi uyararak glikokortikoid ve androjenlerin sentez ve salınımlarını arttırır

Question 5

ACTH etkisini

Answer 5

G proteini kenetli reseptörlerden 5-melanokortin ile gösterir

MC2R aracılığıyla da adrenal korteksi uyararak hormon salgılatır

Question 6

farmakokinetik:
kortizol ve sentetik analogları ağızdan alındıktan sonra oldukça iyi absorbe edilirler
plazma doruk konsantrasyonuna 1-2 saatte ulaşır
prednizonun biyolojik aktif formu - prednizolon

Answer 6

plazma kortizolünün %80’i kortikosteroid bağlayıcı globulin (CBG) adındaki özel bir alfa-2-globuline bağlı durumdadır
%10’u ise albümine bağlanır
geri kalan %10’luk serbest fraksiyon ise biyolojik aktiviteden sorumludur,
,
prednizolon da kortizol gibi plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanırken, metilprednizolon ve deksametazon CBG’e daha düşük afinite gösterirler

esas olarak inaktif formlarına metabolize edilerek vücuttan atılırlar
ciddi kc hastalıkları, hipotiroidizm gibi durumlarda eliminasyon hızı azalırken böbrek hastalıklarında eliminasyon hızı artar
hipoalbuminemide kortikosteroidlerin serbest fraksiyonu ve beraberinde yan etkileri ile eliminasyon hızı artar

Question 7

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki;
antiinflamatuar ve immünsupresif

Answer 7

akut ve kronik inflamasyonu etkeni ne olursa olsun inhibe eder
hücresel yanıt inhibisyonu ile

hücresel yanıtı bozarlar
humoral immün yanıtı yüksek dozlar hariç bozmazlar

Question 8

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
hematopoetik sistem

Answer 8

kemik iliğinde hb, eritrosit, PMN lökosit ve trombosit yapımını arttırırlar
kandaki eozinofil, bazofil, monosit ve lenfositlerin sayısını, dokulara geçişin arttırılması yoluyla azaltırlar
lösemi tedavisinde kullanılabilir

Question 9

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
kemik metabolizması

Answer 9

yüksek konsantrasyonda kollajen, osteokalsin sentezini ve osteoblastların replikasyonunu inhibe ederler
osteogenezde rolü olan PG (PGE1, PGE2) ve vasküler endotelyal GF (EDGF) sentezini de inhibe ederler
D vitamini antagonisti etkileri ile kalsiyumun barsaktan emilimini azaltırlar, böbreklerden atılımını ise arttırlar

PTH artar -> osteoklastik aktivite artışı

Question 10

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
kas metabolizması

Answer 10

yüksek dozda ve 3-4 haftadan daha uzun süreli uygulamalarda selektif olarak iskelet kaslarına atrofiye neden olurlar

Question 11

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
karbonhidrat metabolizması

Answer 11

insüline zıt yönde etkili (hiperglisemi)
kc’de glukoneogenezi arttırırlar
yağ dokusu hücrelerine, fibroblastlara ve timositlere glukoz girişini azaltırlar

Question 12

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
protein metabolizması

Answer 12

protein sentezini inhibe ederek antianabolik etki yaparlar (KC HARİÇ)
proteolizi arttırarak parabolik etki (çizgili kaslar ve bağ dokusu başta olmak üzere) yaparlar

Question 13

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
yağ metabolizması

Answer 13

yağ metabolizması üzerine etkileri genel olarak 2 gruptadır:
1) Cushing gibi hiperkortizolizm tablolarında ortaya çıkan vücut yağ dağılımında neden oldukları değişiklikler

2) GH ve beta adrenerjik reseptör agonisti ilaçların yağ dokusunda neden oldukları lipolitik etkileri fasilite etmeleri

Bufalo hörgücü, ay dede yüzü gibi Cushingoid görünüm oluşurken ekstremitelerdeki cilt altı yağ dokusu azalır

Question 14

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
kardiyovasküler sistem

Answer 14

damar düz kaslarının ve miyokardın adrenerjik sinir uyarımına cevabını arttırırlar
damarların anjiotensin ve adrenalin gibi vc hormonlara verdiği yanıtı da arttırırlar -> kalp debisi ve damar tonusunda artış = HİPERTANSİYON
aldosteron reseptör aktivasyonu -> Na ve su artar + K ve H azalır -> ödem + HT + hipokalemik alkaloz

Question 15

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
endokrin sistem

Answer 15

büyüme ve gonadal cinsiyet hormonlarının sentezini inhibe ederler

Question 16

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
santral sinir sistemi

Answer 16

hafif eksitatör etki: iştah artışı, öfori, uykusuzluk, huzursuzluk ve motor etkinliklerde artış

psikoz öyküsü olanlarda psikozun aktivasyonu

Question 17

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
tiroid metabolizması

Answer 17

T4, T3 dönüşümünü sağlayan 5-deiyonidazı inhibe eder

Question 18

fizyolojik işlev ve farmakolojik etki:
ac metabolizması

Answer 18

tip 2 pnömositlerden sürfaktan salınımını arttırır

Question 19

glukokortikoid tedavisinin yan etkileri;
osteoporoz

Answer 19

kemik kaybı
temelde trabeküler kemiği etkiler
50 yaş üzerinde olmak ve toplam dozun 10gr üzerinde olması anlamlı risk faktörü olarak kabul edilir

osteonekroz: kemiğin epifizel ve metadiafizial kısımlarında infarktlara neden olabilir (mekanizma kesin değil)

Question 20

glukokortikoid tedavisinin yan etkileri;
myopati

Answer 20

reversable
miyalji ve kas güçsüzlüğü
pelvik kaslarda en şiddetli, omuz kuşağı ve distal bölgeleri daha az etkiler

Question 21

glukokortikoid tedavisinin yan etkileri;
büyümenin inhibisyonu

Answer 21

epifiz metabolizması bozulur
kollajenaz ve non-kollajenaz iskelet protein sentezi engellenir
osteoklastların kemiğe tutunmasını arttırarak kalsitonin ve D vit metabolitlerini azaltır -> PTH artar + testosteron, IGF-1, östrojen, somatomedin ve GH azalır

Question 22

glukokortikoid tedavisinin yan etkileri;
enfeksiyon

Answer 22

fizyolojik dozlar konakçının koruyucu mekanizmasını bozmaz
hastalar başta mikobakteri, toksoplazma veya mantar enfeksiyonları açısından risk altındadır

Question 23

glukokortikoid tedavisinin yan etkileri;
göz

Answer 23

katarakt*****
tropikal glukokortikoid tedavisi sıklıkla normal gözde intraoküler basıncı arttırır - glokomda dikkat

Question 24

glukokortikoid tedavisinin yan etkileri:
adrenal yetmezlik

Answer 24

fizyolojik dozun üzerinde uygulanan kortikosteroidler HHA aksı suprese eder ve adrenokortikal atrofi ve beraberinde sekonder adrenal yetmezlik gelişir

tedavi birden sonlandırılırsa: hipotansiyon, hipoglisemi, halsizlik, bulantı, kusma gibi akut adrenal korteks yetmezlik belirtileri gelişir

Question 25

glukokortikoidlerin kullanım şekilleri: lokal

Answer 25

topikal, intraartiküler, nazal vb: sistemik yan etki az intraartiküler uygulama aralıklarının 6 haftadan az olması gerekir - Septik Artrit!!!

Question 26

glukokortikoidlerin kullanım şekilleri; sistemik

Answer 26

düşük doz gün aşırı (alternan): günlük tedavi rejimleri ile hastalık kontrol altına alındıktan sonra yapılır yüksek doz puşe: düşük doz puşe: özellikle aniden alevlenen romatoid artritte

Question 27

kortikosteroidlerin klinikte kullanım alanları replasman

Answer 27

konjenital adrenal hiperplazi ve adrenal korteks yetmezliklerinde kullanılır hidrokortizon ve kortizon tercih edilir

Question 28

kortikosteroidlerin klinikte kullanım alanları endokrin hastalıklar dışı

Answer 28

romatolojik hst: romatoid artrit vasküliti, SLE vasküliti, diğer vaskülitler ve otoimmün hastalıkların tedavisinde derma: egzama, seboreik dermatit, atopik dermatit vs allerjik hastalıklar ve anafilaktoid reaksiyonlar + göz hastalıkları: Herpes simpleks keratitinde kontrendike!!!!! solunum sistemi hastalıkları: astım ve KOAH enfeksiyon hst: p. carini pnömonisi, h, influenza tip B menenjiti gibi sınırlı sayıdaki spesifik enf renal hst: nefrotik sendrom, lupus nefriti gibi GİS hst: ülseratif kolit, Crohn hst gibi kc hst: kronik aktif hepatit + lösemi, lenfoma gibi malign hastalıklarda +çeşitli şok durumlarında serebral ödem, serebrovasküler olay, spinal kord yaralanmalarında, akut polinörit, myotoni, toksik veya virütik ensefalit ve Gullian Barre gibi nörolojik hastalıklarda ve organ transplantasyonlarında

Question 29

mineralokortikoidler

Answer 29

aldosteronun anti inflamatuar etkisi yoktur salgılanmasını esas olarak RAS ve K iyonları düzenler taşıyıcı proteini yoktur esas olarak kc'de metabolize edilir (5-alfa-redüktaz) K ve H atıp, Na tutar

Question 30

aldosteron antagonisti olan spironolakton

Answer 30

Res bloke eder diüretik etkisine ilaveten primer hiperaldosteronizm teşhis ve tedavisinde de kullanılır

Question 31

fludrokortizon asetat

Answer 31

adrenal korteks yetmezliğinde kullanılır

Question 32

metirapon etomidat osilodrostat

Answer 32

11 beta hidroksilazı inhibe ederler kortizol, aldosteron, kortikosteron sentezi azalır

Question 33

aminoglutetimid

Answer 33

kolesterolün pregnenalona dönüşümünü engeller adrenokortikal hiperplazide kullanılır

Question 34

ketokonazol ve mitotan

Answer 34

enzim spesifik değil, komple bloke ediyorlar

Question 35

trilostan

Answer 35

3-beta-hidroksisteroid dehidrogenaz inhibe eder

Question 36

siproheptadin

Answer 36

ACTH ve kortizolün salgısını baskılar

Question 37

amphenon

Answer 37

11 beta hidroksilazı inhibe eder

Question 38

abirateron

Answer 38

17 alfa hidroksilazı inhibe eder **prostat ca'da endike

Question 39

kortikotropin

Answer 39

ACTH'ı yerine koyduğumuz ilaç 3 preperatı var: tetrozakaktid, kortikotropin çinko hidroksit süspansiyonu, kortikotropin enjeksiyonluk solüsyon

Question 40

kortikotropinin glikokortikoidlere üstün olduğu yerler

Answer 40

çocuklarda negatif azot dengesini daha az yaptıkları için büyümeyi daha az etkiler kolit, myozit, MS, büllü cilt hastalıklarında daha yararlı infantil spazm, Guillian Barre ve bazı nörolojik hastalıklarda daha yararlı

Question 41

kortikotropin yan etkileri

Answer 41

-alerji -hiperpigmentasyon -akne -ödem glukokortikoidlere göre daha fazla osteoporoz, kaslarda erime, yara iyileşmesinde gecikme ve peptik ülser daha az

Question 42

ACTH sekresyon inhibitörleri

Answer 42

pasireotid kabergolin

Question 43

pasireotid

Answer 43

somatostatin analogu özellikle SSS-5 reseptörü üzerinden etkilidir ACTH sekresyonunu inhibe eder Cushing hastalığında, adrenal tümörlerde kullanılır

Question 44

kabergolin

Answer 44

uzun etkili D2 reseptör agonisti prolaktinoma tedavisinde kullanılır ACTH sekresyonunu da inhibe eder

Question 45

sık kullanılan glikokortikoid preparatları ve uygulama şekilleri

Answer 45

hidrokortizon kortizon asetat prednizon prednizolon prednizolon asetat metilprednizolon triamsinolon asetonid deksametazon betametazon fludrokortizon belkometazon dipropiyonat

Question 46

hidrokortizon (kortizol)

Answer 46

insandaki doğal glikokortikoidlerin en önemlisi oral absorbsiyonu iyi 12-24 saat etki im ve lokal formları da mevcut

Question 47

kortizon asetat

Answer 47

ön ilaç kc'de hidrokortizona dönüşür oral ve im uygulanır lokal etkisiz**

Question 48

prednizon

Answer 48

ön ilaç kc'de prednizolona dönüşür oral uygulanır lokal uygulanmaz**

Question 49

prednizolon

Answer 49

lokal, oral, iv ve im uygulanır

Question 50

prednizolon asetat

Answer 50

oral, im ve intraartiküler uygulanabilir

Question 51

deksametazon

Answer 51

plazma proteinlerine en az bağlanan glikokortikoid*** tablet, ampul, damla

Question 52

fludrokortizon

Answer 52

güçlü mineralokortikoid etkinliği var** tablet ve lokal formları var