tiroid hormonları ve antitiroid ilaçlar genel özet Flashcards
(18 cards)
T3
gravimetrik etki gücü daha fazladır (t1/2; 1 gün)
T4 (tiroksin)
yarı ömrü daha uzundur (t1/2; 7 gün)
plazmadan iyodür iyonlarının hücre içine alınması NIS ile aktif transportla olur
iyodürün iyoda dönüşümü (okside) TPO ile olur (organifikasyon)
iyodun tirogloublinin tirozin halkaları üzerine bağlanarak monoiyodotirozin (MIT) ve diiyodotirozin (DIT) oluşturması (tiroglobulinin iyodinasyonu)
iyodotirozinlerin TPO varlığında kenetlenmesi;
1DIT + 1MIT = T3
1DIT + 1DIT = T4
TSH uyarısıyla tiroglobulin kolloid lizozomlarınca yıkılır ve T4 çok olmak üzere DIT, MIT ve az miktarda T3 serbestleşir
T4 ve T3 kolaylaştırılmış difüzyonla dolaşıma geçerken MIT ve DIT dolaşıma geçemez; deiyodinaz enzimiyle iyotları ayrılır ve bu iyotlar tiroid hormonu sentezinde tekrar kullanılır
dolaşımdaki T4’ün bir kısmı 5-deiyodinaz enzimi tarafından 1 iyodunu kaybederek T3’e dönüşür. Kanda dolaşan T3’ün %80’i T4’ten deiyodinizasyon ile oluşur
tiroid hormonlarının yaklaşık %70’i Tiroksin Bağlayıcı Globulin’e (TBG) bağlanır
T4 ayrıca tiroksin bağlayıcı prealbümin (TBPA)’e, T4 ve T3 plazma albüminine de bağlanır
TBG’yi etkileyen faktörler;
Artmış TBG;
-yüksek östrojen durumu
-gebelik
Azalmış TBG;
-androjenler ve anabolik steroidler
-kc hastalığı
Bağlanma bölgesi için yarışma;
-NSAİİ’lar
-furosemid
-antikonvülsanlar (fenitoin, karbamazepin)
T3 ve T4 kc’de deiyodinasyon, oksidatif deaminasyon ve konjugasyona uğrar. Deiyodinaz tipleri;
Tip I 5’iyodinaz: tiroid, kc, böbrek
Tip II: beyin, hipofiz
Tip III: cilt, plasenta, beyin
tiroid hormonlarının etkilerinin büyük bir kısmı nükleustaki reseptörleri aracılığıyla olur
ayrıca hücre membranında Na-K-ATPaz pompasını indüklerler
mitokondri iç membranında da reseptörleri bulunmaktadır
bazı ilaçlar tiroid hormon sentezini bozarak guatr yapabilirler
lityum (tiroid hormon salınımını inhibe eder)
amiodaron (yapısında iyod var; iyot yeterli bölgelerde hipotiroidiye, iyot eksikliği bölgelerinde ise daha çok hipertiroidiye yol açabilir)
levotiroksin sodyum (T4)
etkisinin uzun ve plama düzeyinin kararlılığı nedeniyle liyotironine tercih edilir
periferik dokuda T3’e dönüşür
aç alınır
oral absorbsiyonu %50-80 arasında
düşük doz başlanır, kademeli arttırılır
endikasyon:
-hipotiroidizmde replasman
-TSH düzeyini baskılamak
yan etki:
gebelerde güvenilir
doza bağlı hipertiroidi
KVS hastaları ve yaşlı hastalarda doza dikkat edilmeli
liyotironin sodyum (T3)
levotiroksine göre etkisi çabuk başlar, kısa sürer
oral absorbsiyonu daha iyi
hızlı yanıt gerektiren ağır hipotiroidi (miksödem) durumlarında tercih edilir
etkisi levotiroksine göre yüksek
tiroid hormon preparatlarının etkileşimleri
oral antikoagülanlar: Tiroid hormonları, K vit bağlı pıhtılaşma faktörlerinin katabolizmasında artış yapar
östrojen: östrojenler serum TBG’i arttırma eğilimindedir. bu nedenler tiroid hormon deplasman tedavisi alan hastalarda östrojen içeren ilaçlar başlandığında serbest levotiroksin düzeyi düşebilir
fenitoin, karbamazepin, rifampisin ve barbitüratlar gibi enzim indüksiyonu yapanlar levotiroksinin metabolizmasını arttırırlar
kolestiramin veya kolestipol ince barsaklarda T4 ve T3 hormonlarıyla bağlandıkları için tiroid hormonlarının absorbsiyonlarıonı engellerler. aralarında en a 4-5 saat olmalı
Ca, Al, Mg ve demir ilaçları, siprofloksasin: levotiroksinin emilimini azaltır
antitiroid ilaçlar
1) tiyoüre türevleri
-propiltiourasil
-metimazol
-karbimazol
2) iyodür
3) radyoaktif iyod
4) iyodür girişini inhibe eden anyonik maddeler
tiyoüre türevleri tiroid hormonlarının sentezini 3 temel mekanizma ile inhibe ederler
1) iyodürün tiroidde aktif hale gelmesini (TPO inh) ve tirozine bağlanmasını inhibe ederler
2) DIT ve MIT’in birbirleri ile kenetlenmesini inhibe ederler
3) propiltiourasil periferde; Tip1 5-deiyodinazi inhibe ederek T4’ün T3’e dönüşümünü inhibe eder (beta-bloker)
metimazol
plazma proteinlerine bağlanmaz
gravimetrik etki gücü 10 kat daha yüksektir
karbimazol
vücutta metimazole dönüşerek etki göstermektedir
propiltiourasil
plazmada %80 albumine bağlanmaktadır
tiyoüre türevleri;
oral alımda emilim hızlıdır, tüm vücuda dağılırlar ve atılım idrarla olur
bu ilaçlar tiroid bezinde birikirler
etkileri uzun bir latent periyoddan sonra (1.5-2 ay) belirginleşir
ancak 2 haftadan sonra sinirlilik, taşikardi, halsizlik azalır.
bu ilaçlar T3-T4 sentezini inhibe ettikleri için TSH salgılanması üzerindeki frenleyici etkiyi azaltarak guatrojen etki oluşturabilirler; TSH salınımı artar
tedavi süresi uzun
ilaç tedavisini keserken dozu tedricen azaltmak gerekir
hamilelikte plasentayı geçerek fötal guatr yapabilirler, laktasyonda süt içine geçerler
*gebelikte propiltiourasil plasentaya geçme oranı nisbeten daha düşük olduğu için tercih edilebilir
en sık ortaya çıkan yan etki makülopapüler döküntülerdir
nadir de olsa ciddi yan etkileri agranülositoz ve granülositopenidir
toksik hepatit (PTU), kolestatik sarılık (metimazol)
hastalara boğaz ağrısı ve ateş görüldüğünde ilacı kesmesi tembih edilmeli
vaskülit, artralji-myalji, nörit, saçlarda ağarma görülebilir
iyodürler
(doymuş KI/lugol)
rutinde kullanılmaz
tirotoksikoz acil tedavisinde yüksek doz verilebilir veya tiroidin vasküleritesini ve boyutunu azalttığı için operasyona hazırlık döneminde kullanılır
*gebelikte kontrendike (fetal guatr)
aşırı miktarda iyod alınması iyot transportunu ve tiroid hormonlarının sentezini ve salınım basamaklarını inhibe eder (Wolff-Chaikoff etkisi/bloğu)
japonya tsunamisinden sonra radyoaktif sızıntıdan ötürü profilaktik amaçla KI satışı artmıştır
yan etki: iyodizm, ciltte döküntüler, konjuktivit, rinit, tükrük bezlerinde şişme
Radyoaktif İyod (RAI)
131 I beta ışını yayarak tiroid follikül hücrelerini tahrip eder - aşırı hormon salınımını azaltır
YO 8 gün
toksik nodüler guatr ve Graves hastalığı tedavisinde kullanılır
en önemli yan etkisi kalıcı hipotiroidizm oluşturabilmesi -> dışardan tiroid hormonu verilir
gebelik ve emzirme döneminde kontrendike
anyonik maddeler
iyodür girişini inhibe ederler -> perklorat, tiyosiyanat, perteknetat, nitrat
NIS pompasında iyotla yarışır ve hormon sentezini önler -> hipofonksiyon yapar
yan etkisi: aplastik anemi, yan etkilerden dolayı ve etkinliğin düşük olmasından dolayı tercih edilmez
tirotoksikozu olan hastalarda kontrendike olan bir durum yoksa beta-blokaj yapılmalıdır
hipertiroidizmin kalpte yol açtığı etkileri önlemek için propranolol -> taşikardi, HT, terleme, sinirlilik ve ekzoftalmiye karşı yararlı
ayrıca periferde T4’ün T3’e dönüşümünü de azaltır
