Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

HJF0306 Hjúkrun fullorðinna með vefræna sjúkdóma III > Munnsjúkdómar - Gerður > Flashcards

Munnsjúkdómar - Gerður Flashcards

1
Q

Hvenær kemur fyrsta og síðasta barnatönnin?

A

vanalega við 6 mán aldur og síðasta við 2,5 árs aldur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvenær byrjum við að fá fullorðinsframtennur

A

vid 6 ára aldur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

hvneær fáum við jaxla?

A

fá 6 ára jasla og svo 12 ára jaxla en flestir fá ekki endajaxlana fyrr en um 20 ára

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

hvað erum við með margar tennur?

A

32

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

hvar eru tennurnar? og hvernig nærast þær?

A

Tennur sitja í kjálkanum og nærast af æðum og taugum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Periodontium

A

þýðir vefir í kringum tönn, það samanstendur af:
1) Gingivu
2) periodontal ligamenti
3) cementum
4) Alveolar bein

Aðalhlutverk periodontium er að festa tönn við kjálkabeinið og viðhalda yfirborði tyggislímhúðarinnar í munnholinu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Periodontal ligament- Bandvefsslíður

A

Alveolar beinið er utan um og tönnin situr svo í bandvefsslíðri ofan í

Tönnin er umlukin bandvefsslíðri, festir hana í beinið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Heilbrigðar tennur og tannhold

A

Heilbrigt tannhold:
*Þunnt
*Ljósbleikt
*Fellur þétt að tönnum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Tannsýkla - dental plaque

A

orsakavaldur af mjög mörgum sjúkdómum í munni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q
  • Í tannsýklu eru bakteríur sem mynda ertandi efni:
A
  • A – sýrur
  • B – endotoxin
  • C – antigen
    ….. sem leysa upp harðan vef og eyða stoðvef
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

tannsýkla - ýmislegt

A

*Plakk þarf að vera í 2 daga á tönnum til að vera sýkt
*Mikilvægt að nota tannþráð
*Annars eigum við í hættu að fá tannholdssjúkdóma og tannskemmdir
*Getum nánast 100% komið í veg fyrir tannholdssjúkdóma og með að bursta og nota tannþráð alla daga og minnkað líkur á tannskemmdum gríðarlega

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Tannsteinn

A
  • Tannsýkla sem fær að sitja óáreitt á tönnum safnar í sig kalsíum- og fosfatsöltum úr munnvatni og blóðvökva sem vætlar frá bólgnu holdi. Sýklan „kalkar” og kallast þá tannsteinn
  • Tannsteinn myndast aðallega við munnvatnskirtla, á framtönnum í neðri góm 0g buccalt á jöxlum í efri góm
  • Ef mikill tannsteinn er á tönnum er erfiðara að þrífa þær og tannholdsbólgur myndast
  • Sumir safna meiri tannstein en aðrir en til að koma í veg fyrir það þarf að halda eins hreinu og hægt er
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Helstu munnsjúkdómar

A

*Tannskemmdir- dental caries
*Glerungseyðing
*Tannholdsbólga- gingivitis/periodontitis *Slímhúðarsjúkdómar- diseases of the oral mucosa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

áhættuþættir fyrir munnsjúkdóm - í munni eru 2

A
  • plakk (tannsýkla)
  • munnvant
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

áhættuþmættir fyrir munnsjúkdómum - Lífsstíll

A
  • Alkohól
  • fæða
  • hirða
  • reykingar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

áhættuþmættir fyrir munnsjúkdómum - félagslegir þættir

A
  • menntun
  • tekjur
  • kynþáttur
  • aldur
  • erfðir
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

áhættuþmættir fyrir munnsjúkdómum - almenn heilsa

A
  • lyf
  • sjúkdómar
  • ónæmiskerfi
  • notkun tannheilsugæslu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað hefur áhrif á myndun tannskemmda?

A
  • Bakteríur - Földi, tegundir, eiginleikar
  • Matarræði - Tegund fæðu, hve oft er borðað
  • Munnvatn - Munnþurrkur (Sjögrens, lyf, geislun), varnir (flæðið, pH, buffervirkni, antibody)
  • Anatomya tanna
  • Ónæmiskerfi - Skert eða eðlileg starfsemi
  • Flúor notkun
  • Lífstíll
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Glerungseyðing

A
  • Ysta lag tannarinnar er glerungur og jafnframt harðasti vefur líkamans
  • Glerungseyðing stafar af lágu sýrustigi í munni
  • Glerungur leysist upp og þynnist
  • Efnafræðilegt ferli óháð bakteríum
  • Óafturkræf tannskemmd
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Sýklar og tannholdsbólga

A
  • Yfir 500 tegundir baktería hafa verið greindar í tannsýklu
  • Aðeins fáar þeirra virðast valda sjúkdómi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvernig greinum við tannholdsbólgu?

A
  • Roði í tannholdinu (oft rauðblátt)
  • Eymsli (td við burstun)
  • Blæðing (td við tannburstun)
  • Vond lykt úr munninum
  • Vont bragð (td á morgnana)
  • Tannlos (merki um lokastig)
22
Q

hvað gerir tannlæknirinn þegar tannholdsbólga er ?

A
  • mælir dýpt poka með sérstökum pokamæli
  • tekur röntgenmynd
23
Q

Hyperplasíur - ofhold

A
  • Annað dæmi um sjúkdóm í tannholdi  Sum lyf valda hyperplasiu
  • Blóðþrýstingslyf, kalsíumgangalokar (20% fá hyperplasíu) - Nifedipin
  • Cyclosporin (líffæraþegar þurfa að taka – 20-30% tíðni hyperplasíu)
  • Flogaveikislyf - Phenytoin, Dilatin (50% fá hyperplasíu)
  • Meðferð oft erfið.
  • Fólk með lífshættulega sjúkdóma
    og ómögulegt að gera breytingar á
    lyfjum
  • Reynt að skera og gera auðveldara
    aðgengi við þrif
24
Q

Tannholdsbólga og hjarta- æðasjúkdómar

A

Hugsanlegt/rannsóknir benda til
- Sýklar berast úr munni í blóð
- Hefur áhrif á æðaveggi og monocyta þar
- Veldur uppsöfnun á LDL í subendotheli og æðaþrengingu Tannholds bakteríur eru líka taldar geta haft áhrif á sléttvöðva
í æðavegg til frekari þrengingar.
- Hjartaáfall

25
Q

Tannholdsbólga og fyrirburafæðingar og lág fæðingaþyngd

A

Kenning um að tannhaldsbólga/-sýking sem berst í blóð hafi áhrif á fylgju sem leiðir til fyrirburafæðingar
Tengslin talin vera tengd bólguvökum (PGE2 og TNF-a) Ekki allar rannsóknir sammála um þessi tengls

26
Q

Tannholdsbólga og sykursýki

A
  • Illa kontróleraðir sjúklingar geta kvartað undan minnkuðu munnvatnsflæði og sviða/bruna tilfinningu í munni og tungu. Munnþurrkur og aukin hætta á sveppasýkingum.
  • Sykursjúkir (illa kontróleraðir) er hættara við að fá tannvegsbólgur og verða verr úti en heilbrigðir.
  • Rannsóknir benda til að sjúklingar með sykursýki séu í 2-3 sinnum meiri hættu en heilbrigðir að fá tannvegsbólgur. Meiri hætta með aldri og alvarleika sjúkdómsins.
27
Q

Tannholdsbólga og meðganga

A
  • Á meðgöngu verður aukin viðbrögð gingivu við tannsýklu
  • Tennur geta orðið hypermobilar
  • Tannholdið getur bólgnað mikið upp og því mjög mikilvægt að hugsa vel um tennurnar
  • Minnkar yfirleitt á 9 mánuði meðgöngu þegar hormónaflæðið fer minnkandi
  • Granuloma/pregnancy tumor getur myndast á gingivu. Lítur út eins blómkál og getur stundum verið nauðsynlegt að fjarlægja það ef það fer að dreifa sér eða er blæðandi
28
Q

Slímhúðarbreytingar í munni

A

*Candidosis- sveppasýking * Lichen planus
* Leukoplakia
*Munnangur *Munnþurrkur- xerostomi

29
Q

Steppesýking í munni

A
  • Orsök: Candida albicans
  • Finnst yfirleitt í munni og er til friðs en ræðst inn í slímhúðina og veldur sýkingu ef breyting verður á örveruflóru munns eða ef ónæmisfræðilegt- eða hormónajafnvægi sjúklings breytist
30
Q

Orsakir fyrir sveppasýkingu í munni

A
  • Sár í munni
  • Illa passandi gervigómar
  • Lyfjagjafir
  • Sýklalyfjanotkun
  • Næringatruflanir
  • Illkynja sjúkdómar, s.s. Hodgkins
31
Q

3 algengustu sveppasýkingar

A
  • Þruska – akut sveppaýking
    1. Algengasta form sveppasýkingar hjá nýburum og
    langveikum börnum
    2. 5% nýfæddra sýkjast, hverfur að sjálfu sér
  • Gervigómastomatitis (krónísk sveppasýking)
  • Leukoplakia (hvít á lit)
    1. Kemur oftast út af einhverju sem pirrar slímhúðina (reykingar, skarpar fyllingar o.fl.)
    2. Ekki beint sveppasýking heldur kemur oft sveppasýking í leukoplakiuna
32
Q

hvað er Gervigómastómatitis

A
  • Krónísk sveppasýking
  • Rauð og bólgin slímhúð í gómi
  • Sveppir lifa og fjölga sér í bilinu milli gervigóms og slímhúðar gómsins
33
Q

Gervigómastómatitis - orsök

A

Orsök:
* Illa hirtir gervigómar
* Illa passandi gervigómar

34
Q

Gervigómastómatitis - ráð

A

Ráð:
* Betri þrif – 2% klórhexidín og sveppalyf (Diflucan, Nystatin)
* Stundum nauðsynlegt að fóðra gómana

35
Q

AB mjólk

A
  • Getur verið fyrirbyggjandi fyrir sveppasýkingu
  • Drekka Ab mjólk daglega án góms
  • Lactobacillus acidophilus hefur góða
    áhrif á munnflóruna
  • Hjálpar til við að koma í veg fyrir Candida sýkingu
36
Q

Lichen Planus

A
  • Króníst bólguástand í slímhúðum munns
  • Orsök ekki vituð – er sjálfnæmisssjúkdómur
  • Lichen planus er góðkynja en áhætta á að þróist yfir í illkynja ástand
37
Q

Lichen Planus - einkenni

A

Einkenni: Hvít svæði sem renna í hvítar mildar línur, rauður bólginn vefur og mögulega opin sár. Fólk er með brunatilfinningu, verki og óþægindi

38
Q

Leukoplakia

A
  • Hvít þykkildi
  • Allar hvítar skellur í munnholi sem ekki verða greindar sem candida, lichen planus eða aðrir sjúkdómar sem birtast í munni sem hvítar skellur og eru auðgreinanlegir
  • 20% tilfella sýna krabbameinsmyndum
  • Algengast að leukoplakia í munnbotni verði krabbamein
39
Q

Munnangur - apthous ulceration

A
  • Grunn sár í munnslímhúð með mikilli bólgu í kring og með gráum sárabotni
  • Flokkast sem krónískur bólgusjúkdómur í munnslímhúð
  • Eitt sár eða fleiri
  • Orsök ókunn
  • Erfðaþáttur
  • Breyting á ónæmisfræðilegum þáttum líkamans
  • Trauma í slímhúð
  • Álag
  • Fæðuóþol
  • Næringarskortur
  • Ofnæmisviðbrögð o.fl
40
Q

Munnangur - apthous ulceration - meðferð

A
  • Engin lækning til – Enda orsök ekki þekkt
  • Grær á 10 – 14 dögum
  • Lyf:
  • Vítamín viðbót,
  • Klórhexidín – t.d. Corsodyl
  • bólgueyðandi og bakteríuhemjandi
  • Staðbundin steranotkun (t.d dermovat)
  • Barksterar í alvarlegri tilfellum
  • Andolex –deyfingarmunnskol
  • lyfseðilsskylt
  • deyfir einkenni (notað við munnangri og krabbameini í munni)
41
Q

Munnþurrkur - xerostomi

A
  • Daglega seyta munnvatnskirtlarnir 1-2 lítrum
  • Rennsli munnvatns undir 1 ml/mín telst lítið munnvatn
  • Rennsli munnvatns undir 0,7 ml/mín telst Xerostomi
42
Q

Orsakir munnþurrks

A
  • Öldrun
  • Sum lyf (einkenni koma fram eftir 7-14 daga)
  • Vítamínskortur
  • Streita og þunglyndi
  • Sykursýki
  • Geislameðferð á andlits- og hálssvæði
  • Lyfjameðferð
  • Sjögren ́s syndrom
  • Áverkar og sjúkdómar í munnvatnskirtlum
43
Q

Einkenni munnþurrks

A
  • Sviði í munni
  • Erfiðleikar við tal, tyggingu og kyngingu
  • Við langvarandi munnþurrk fara tennurnar að skemmast hraðar og aukin vandamál skapast í slímhúð munns og tannholds
  • Munnholið útsettara fyrir sýkingum
44
Q

Veirusýkingar í munni

A
  • Herpes simplex
  • Coxsackie vírus
  • Pamilloma vírus
45
Q

Herpex simplex

A

Orsök : Herpes simplex veira af týpu 1 (oftast) eða 2
* Sest að í taugarótum
* Liggur í dvala
* Brýst fram í endurteknum útbrotum í húðfrumum

46
Q

Actue herpetic gingivostomatitis

A

Primary herpes er nánast alltaf með einkennum hjá börnum en hjá fullorðnum getur primary sýking verið einkennalus eða með minni einkenni en hjá börnum

Öll gingiva verður rauð, bjúgkennd og bólgin og stundum með hvítri skán

47
Q

Herpes simplex 1 - Born sýkjast venjulega 6 mánaða til 5 ára

A
  • Munnvatnssmit, t.d. samnýting tannbursta, snuða, leikfanga eða með kossum
  • Meðgöngutími 3-5 sólarhringar
  • Eftir smit smitar viðkomandi í 3 – 4 vikur
  • Hiti oft 39-40 °C, oft upp í viku
  • Horfið eftir 10 – 14 daga
  • “Það er rosaleg sýking í munninm og barnið neitar að borða”
48
Q

Herpes labialis

A
  • Frunsa myndast eftir primary sýkingu sem má t.d rekja til:
  • sótthita
  • streitu
  • sólarljóss (sólarlömpum)
  • tíðum kvenna
  • gelgjuskeiðs
  • Litlar blöðrur sem renna saman í eina stóra þorna upp, þurr skán
  • Allt að 200 þús. veirur í einni lítilli blöðru
  • Herpes veiran getur smitað heila húð, úr verður sár
  • Smitar frá byrjun þar til orðið þurrt
49
Q

Zovir

A
  • Virka efnið er acíklóvír
  • Kemur í veg fyrir fjölgun veirunnar
  • Hefja meðferð strax og einkenna verður vart því þá takmarkast frunsan við þær frumur sem þegar eru sýktar
50
Q

Sýklalyfjagjöf fyrir tannlækna heimsókn

A
  • 3 gr. Amoxicillin 1 klst. fyrir tannlækna heimsókn
  1. Sykursýki aðallega tegund 1
  2. Ónæmisbæling, t.d. v/sterameðf., ónæmisbælandi lyfja eða HIV-smitaðir
  3. Eftir geislameðferð á höfði og háls
  4. Ef t.d. um tannúrdrátt er að ræða hjá þeim sem hafa sögu um sýkingar
  • Ef saga er um giktsótt (rheumatic fever)
  • Endurplöntun á úrsleginni tönn, hætta á stífkrampa
  • Hjartasjúkdómar
    • Hjartaþelsbólga
    • Gervilokur
    • Öldrunarbreytingar á hjartalokum

HJF0306 Hjúkrun fullorðinna með vefræna sjúkdóma III (20 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions