Godsdienst - Gewetensvol handelen (p.40-52)

Question 1

Wat is ‘das Es’?

Answer 1

oudste deel vd persoonlijkheid
“Ik wil wat ik wil en wanneer ik het wil” -> bv baby

Question 2

Wat is de eigenschap van ‘das Es’?

Answer 2

ongestuurde en ongeremde driften (onderbewustzijn)

Question 3

Wat is de functie van ‘das Es’?

Answer 3

• eros (= levensdrift: behoeften bevredigen)
• thanatos (= doodschrift: loskomen van verlangens)

Question 4

Wat is ‘das Ich’?

Answer 4

het ego
bemiddelaar tussen Es en Überich

Question 5

Wat zijn de 3 eigenschappen van ‘das Ich’?

Answer 5

• kan zich aanpassen ad omstandigheden + kan bevrediging uitstellen.
• redeneert en controleert de driften
• herinnert, evalueert en reageert id fysieke en sociale wereld

Question 6

Wat is de functie van ‘das Ich’?

Answer 6

zelfbehoud van het individu

Question 7

Wat is ‘das Überich’?

Answer 7

het superego

Question 8

Wat zijn de 3 eigenschappen van ‘das Überich’?

Answer 8

• sociale normen door je opvoeders
• regels en attitudes worden overgenomen
• schaamte en schuld (ons geweten), besef van goed en kwaad

Question 9

Wat is de functie van ‘das Überich’?

Answer 9

innerlijk verbiedende, in conflict met das Es en das Ich

Question 10

Wat voor ethos is ‘das es’, ‘das überich’ en ‘das Ich’?

Answer 10

es: vrijheidsethos of individualistische moraal
überich: plichtsethos
ich: verantwoordelijkheidsethos

Question 11

Wat is goed handelen volgens ‘das Es’?

Answer 11

Nastreven vd eigen verwachtingen, anderen worden gemanipuleerd om verlangens te realiseren

Question 12

Wat is goed handelen volgens ‘das Überich’?

Answer 12

Naleven vh algeme belang, de wet.
Goed is wat anderen je opleggen.

Question 13

Wat is goed handelen volgens ‘das Ich’?

Answer 13

Rekening houden met eigenbelang en algemeen belang
-> persoonlijke geweten is belangrijker dan de heersende normen

Question 14

Op welke termijn rekent men bij ‘das es’?

Answer 14

Korte termijn:
- zo snel mogelijk genot ervaren
- laten leiden door gevoelens vh moment

Question 15

Op welke termijn rekent men bij ‘das Überich’?

Answer 15

Lange termijn:
- wetten = onveranderlijk

Question 16

Op welke termijn rekent men bij ‘das Ich’?

Answer 16

Rekening met het “nu” moment en met de toekomstige generatie

Question 17

Wat zijn de voordelen van het ‘das es’?

Answer 17

geen enkele instantie kan mensen iets opleggen = vrijheid

Question 18

Wat zijn de voordelen van het ‘das Überich’?

Answer 18

• veiligheidsgevoel: zolang je de regels volgt
• men weet wat mag en niet mag, zonder erover na te denken

Question 19

Wat zijn de voordelen van het ‘das Ich’?

Answer 19

gevoel hebben dat je op een persoonlijke manier leeft + met anderen rekeningen houden
-> moraal sluit meer aan bij onze leefwereld: telkens nieuwe problemen door technische vooruitgang

Question 20

Wat zijn de nadelen van ‘das Es’?

Answer 20

chaos:
- vroeg of laat gaat dit botsen met andermans verwachtingen, egoïsme

Question 21

Wat zijn de nadelen van ‘das Überich’?

Answer 21

• kritische mening is onmogelijk
• weinig genieten doordat je enkel regels volgt
• gevaar van manipulatie (vb sektes)

Question 22

Wat zijn de nadelen van ‘das Ich’?

Answer 22

Zelf uitzoeken wat goed is is erg moeilijk. Je moet een goed gevormd geweten hebben.
(eerst plichtsmoraal dan pas verantwoordelijkheidsmoraal)

Question 23

In welke 2 delen kan je het verhaal van de barmhartige Samaritaan onderverdelen?

Answer 23

• vraag v wetgeleerde aan Jezus, wetten volgen maar Jezus zegt, wetten id praktijk omzetten (leerlingen vd Weg vs Wet)
• zelfde opbouw: vraag-verhaal-antwoord (= Jezus vertelt parabels: goede pedagoog, niet belerend)

Question 24

Wat betekent naastenliefde?

Answer 24

Omkijken naar anderen en zich mede verantwoordelijk voelen voor het welzijn van je medemens, ongeacht de specifieke kenmerken v die personen

Question 25

Wat betekent Levinas in het kader van naastenliefde?

Answer 25

"l'épiphanie du visage" (aangesproken en daardoor verantwoordelijk)

Question 26

Wat zijn de 2 belangrijkste zinnen uit het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 26

v passieve naar actieve vraagstelling: - "Wie is dan mijn naaste?" < "Heb ik een naaste?" < Betrokkenheid komt vd andere (idee: wie is voor mij een naaste?) = PASSIEF - "Wie vd 3 lijkt er u de naaste te zijn?" < een "naaste" moet je zijn < actie vanuit jezelf (idee: voor wie kan ik een naaste zijn) = ACTIEF

Question 27

Wat is de situatie van de rovers in het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 27

instrumentalisering

Question 28

Wat is de situatie van de priesters in het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 28

ontwijken "in een boog"

Question 29

Wat is de situatie van de barmhartige Samaritaan in het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 29

helpen

Question 30

Wat is het ethisch model van de rovers in het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 30

Vrijheidsethiek (ik en mijn wereld, fase 2.) = das Es

Question 31

Wat is het ethisch model van de priesters in het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 31

Plichtsehtiek. Wel een geweten, anders kan je er niet omheen lopen. = das Überich

Question 32

Wat is het ethisch model van de Barmhartige Samaritaan in het verhaal van de barmhartige Samaritaan?

Answer 32

Verantwoordelijksethiek= solidariteit en eerbied = das Ich

Question 33

Welke 3 gedragingen vd kandidaten van het Milgramexperiment vallen je op in de (in scène gezette) spelshow?

Answer 33

- kijken presentatrice aan bij gewetensproblemen: poging om verantwoordelijkheid af te wenden - lachen nerveus: ontzenuwd - schuld wordt bij kandidaat gelegd (vragen beantwoorden): verantwoordelijkheid afwenden...

Question 34

Hoeveel procent vd kandidaten geven 450 volt in het Milgramexperiment?

Answer 34

65%

Question 35

Wat is de conclusie van het Milgramexperiment voor gehoorzaamheid?

Answer 35

zit bij de mens ingebakken (plichtsmoraal bij geboorte: luisteren naar ouders ed en weten dat dit hoger gezag gelijk heeft) => gevolg: eigen denken wordt uitgeschakeld omdat het vertrouwen in dat gezag (te) sterk is

Question 36

Wat is de conclusie van het Milgramexperiment voor gezag?

Answer 36

Gezag moet legitiem zij id ogen v degene die gehoorzaamt. Belang v uiterlijke kenmerken om gezag uit te stralen + mensen streven naar goedkeuring, daarom gezag volgen

Question 37

Wat is de conclusie van het Milgramexperiment voor waardenconflict?

Answer 37

Bij waardenconflict ontstaan twijfels: maar bij twijfel v allen we sneller terug op gezag dan op eigen morele aanvoelen

Question 38

Wat is de link tussen de gebeurtenissen tijdens de Shoah (Jodenuitroeiing) en het Milgramexperiment?

Answer 38

Verantwoordelijkheid daden werd weggehaald bij degenen die de uitvoering vd Shoah deden. -> geweten werd uitgeschakeld = zo makkelijker bevelen opvolgen Eens men bepaalde morele grens voorbij was, werd het vo de oversten gemakkelijker om uitvoerders te 'gebruiken'

Question 39

Welke 3 soorten schuld heb je?

Answer 39

- objectieve schuld: ik>

Question 40

Wat is objectieve schuld?

Answer 40

een meetbare en aanvaarde schuld -> die schuld en de strafmaat ontstaat bij het overschrijden vd bestaande, heersende wetten. -> de wetgevende macht stelt die wetten samen. -> de uitvoerende macht moet die wetten laten inspecteren

Question 41

Wanneer is iemand schuldig volgens de objectieve schuld?

Answer 41

indien aan 3 voorwaarden voldaan wordt: - hij volwassen is: nl ouder dan 18j - persoon ten volle toerekeningsvatbaar - misdaad gebeurde met voorbedachten rade (de daad werd voorbereid)

Question 42

Wat is de uitzondering op de regel van de objectieve schuld dat iemand alleen schuldig is als ouder dan 18?

Answer 42

tenzij onder voogdij (bv mentaal gehandicapt, psychische patiënten, ...)

Question 43

Wat gebeurd er wanneer je bij objectieve schuld een misdaad doet onder 18j?

Answer 43

evt jeugdgevangenis, maar normaal geen strafblad (uitzonderingen mogelijk)

Question 44

Waarom moet iemand 18j zijn om schuldig te zijn bij de objectieve schuld?

Answer 44

omdat je nog bezig bent aan opbouw van identiteit/geweten/empathie ervoor.

Question 45

Geef een voorbeeld van wanneer iemand ten volle toerekingsvatbaar is?

Answer 45

onweerstaanbare drang

Question 46

Geef een voorbeeld van een misdaad die gebeurde met voorbedachten rade?

Answer 46

een passionele moord

Question 47

Hoe ga je om met objectieve schuld? (2)

Answer 47

- herstelgedrag: boete of gevangenisstraf of sociaal werk/alternatieve straf (werkstraf) - probleem achteraf: je bent wel 'vrij', maar er blijft vaak iets hangen: slecht imago, strafblad, ...

Question 48

Wat is subjectieve schuld?

Answer 48

een niet meetbare en dus niet objectieve schuld. Vandaar dat men van subjectieve schuld spreekt. Soms spreekt men ook ve schuldgevoel (=synoniem)

Question 49

Wat zijn 3 eigenschappen van schuldgevoel?

Answer 49

- staat soms los vd wet - weegt soms zwaarder door dan de objectieve schuld - kan ook optreden ten gevolge ve gedachte

Question 50

Leg uit hoe dat schuldgevoel soms los staat vd wet.

Answer 50

Liegen tegen een vriend(in), schuldig voelen terwijl men wet overtreedt (doping, fraude, te snel rijden, ...), ...

Question 51

Leg uit hoe dat schuldgevoel soms zwaarder doorweeft dan de objectieve schuld.

Answer 51

Schuld tov derden is 'gemakkelijkste schuld' => schuld is op eerste plaats tov zichzelf gericht (schaamte)

Question 52

Leg uit hoe dat schuldgevoel ook kan optreden ten gevolge ve gedachte.

Answer 52

Ik ben niet verantwoordelijk vo een gedachte, wel wat ik met de gedachte doe. Wel verantwoordelijk voor de context die je creëert.

Question 53

opvoedingsstijl kennen?

Answer 53

Navragen, of als je het weet mag je het altijd laten weten :)

Question 54

Welke 1 soorten schuldgevoel heb je?

Answer 54

- juist - fout schuldgevoel

Question 55

Wat is juist schuldgevoel?

Answer 55

actief en met vrije wil betrokken. Schuldgevoel heeft een constructieve rol (wil lot veranderen)

Question 56

Wat is het fout schuldgevoel?

Answer 56

niet actief en tegen zijn wil betrokken. Destructieve rol. vb: slachtoffers v (pedo)seksualiteit, incest, mishandeling, ...

Question 57

Wat is emphatie?

Answer 57

mogelijkheid om zich in te leven id gevoelens ve ander. Empathie is belangrijk bij het meten vd emotionele intelligentie (EQ) -> begint pas te vormen rond 16j + kan beschadigd worden bv kindsoldaten, terroristen, ...

Question 58

Hoe ga je om met subjectieve schuld?

Answer 58

- bekennen: ad persoon in kwestie als dat mogelijk is en wenselijk is; tov derde: vriend, politie, therapeut; als slachtoffer niet open staat vo vergeving kan het verwerkingsproces vd dader blokkeren - herstelgedrag

Question 59

Hoe ga je om met spirituele schuld?

Answer 59

betekenis vd schuld/zonde in het Sacrament v Verzoening (of Biecht) en vervullen ve uitgesproken herstelgedrag (vb pelgrimage)

Question 60

Welke 3 voorwaarden moet er vervuld zijn om volgens de Katholieke ker te spreken van een doodzonde?

Answer 60

een daad die... - ernstig kwaad teweeg brengt - in het volle bewustzijn gepleegd wordt - door dader zelf bewust gewild

Question 61

Hoe kan spirituele schuld vergeven worden?

Answer 61

door te biechten

Question 62

Wat zijn de dagelijkse zonden van de spirituele schuld?

Answer 62

Immorele handelingen van minder gewicht waarvan de 'slechtheid' niet voldoende gekend of is er slecht een gedeeltelijke toestemming aanwezig. bv leugen om bestwil

Question 63

Wat zijn de hoofdzonden van de spirituele schuld?

Answer 63

hebben betrekking op ondeugden: - 7 zonden - geen opsomming te vinden in Bijbel - gesproken van "zondigen tegen de Heilige Geest"

Question 64

Wat zijn de 7 zonden?

Answer 64

- superbia (hoogmoed, ijdelheid, trots) - avaritia (hebzucht, gierigheid) - luxuria (onkuisheid, lust, wellust) - invidia (nijd, gramschap, jaloezie, afgunst) - gula (onmatigheid, gulzigheid, vraatzucht) - ira (woede, toorn) - acedia (traagheid, luiheid, vadsigheid)