epidemiologie darmmaligniteiten Flashcards
prevalentie in nl
12.000-13.000 diagnoses in NL/ jaar
5000 overlijden jaarlijks
na. borstkanker meest voorkomend
piek bij 50 en 75jr
Caecum 10%, ascendens 10%, transversum 10%, descendens 20%, sigmoid 25%, rectum 25%
risicofactoren darmkanker
roken, alcohol, overgewicht, weinig beweging en voeding
voeding: dagelijks voldoende vezels, niet >500g/week vlees, max 300g rood en niet te veel bewerkt vlees
Symptomen CRC
obstructie lumen (veranderd defecatiepatroon)
vol gevoel
buikpijn, volledige stop–> ileus, misselijk, braken
bloedverlies (occult: anemie door microcytair of Fe gebrek of macroscopisch)
gewichtsverlies
moe
anemie–> dyspnoe d’effort
symptomen mets (icterus/ mets–> pijn/ galobstructie)
diagnostiek
colonoscopie met biopten/ LO: RT (palpabele tumor, bloed aan handschoen), palpabele
Bij colonoscopie weten dat je bij jejunum bent door 2/3: merrie ster/ appendix/ klep jejunum
hoe ontwikkeld CRC
Mutatie in APC gen–> normale epitheel ontwikkelt in lijnen omhoog maar wordt polyp (paddenstoel in mucosa)–> geen probleem want benign, tot andere mutaties ontstaan–> darmkanker.
Na 20 jaar is ¼ polypen darmkanker
Intestinal lining–> APC mutatie –> adenoom/ polyp –> p33 SMADs mutatie–> carcinoom
FAP
FAP: aangeb mutatie in APC–> heel snel veel polypen–> 20/25jr hele colon eruit
bijna 100% risico op CRC bij 40jr
Overloop diarree
vaste ontlasting blijft achter vernauwing hangen, dunne kan er wel doorheen–> gevoel diarree
Stadiëring CRC
belangrijk voor behandeling en prognose
Stadium 0 (en 1): kan nog endoscopisch behandelen
Stadium 2: uitgebreider, lymfeklieren geen mets
Stadium 3: ook lymfeklieren mets
Stadium 4: eigenlijk altijd mets in andere organen
TNM stadiëring
T: lokale diepte penetratie in/ door darmwand
- in mucosa/ submucosa/ door wand/ in omringende structuur
N: lokale kliermeta’s
M: mets op afstand
Diagnostiek stadiëring CRC
lab (Hb, MCV, CEA)/ CT/ bij rectum MRI
CEA: tumormarker: bepalen of tumor terug, verhoogd–> terug
MRI laat lagen rectum en lymfeklieren goed zien–> stadiëring
Behandeling CRC
endoscopische verwijdering bij vroeg-carcinomen/ chirurgische resectie/ aanvullende behandeling
Rectum: pre-op radiotherapie want recidief kan, lastig te behandelen, heel pijnlijk (veel zenuwen)
Colon: post-op chemo eventueel–> lymfeklieren vrij
Chirurgische resectie: sigmoïdresectie, linker/ rechter hemicolectomie, rectumamputatie evt. colostoma
Als hele colon/ rechts weggehaald wordt–> kan diarree, vooral bij FAP–> remmers en lichaam gaat aanpassen maar zal nooit zo worden zoals bij mensen met normaal colon
opsporen CRC
Screening rationale: detectie vroeg stadium CRC–> betere overleving–> mortaliteit verlagen en verwijderen van adenoom voorkomt dat CRC kan ontstaan–> verlagen CRC incidentie
Opsporen CRC: fecal immunochemische test (FIT): bloed in ontlasting–> polypen/ adenoom/ carcinoom
Of via honden die CRC ruiken/ AI met digitale neus/ colon capsule (pil camera)
FIT moet om de 2 jaar blijven doen, maar is niet 100% dekkend–> met klachten naar dokter gaan
