Blok 5 Week 6 Flashcards
(84 cards)
Waarom zijn tumoren op kinder leeftijd gevoeliger voor chemo en radiotherapie
Kindertumoren groeien veel sneller dan tumoren op volwassen leeftijd
Vijf jaar na de diagnose leeft 84% van de kinderen nog, terwijl dit bij volwassenen 65% is.
Dit wordt mogelijk verklaard door:
Vijf jaar na de diagnose leeft 84% van de kinderen nog, terwijl dit bij volwassenen 65% is.
Dit wordt mogelijk verklaard door:
Acute lymfatische leukemie (ALL) bij kinderen, incidentie enz en symptomen
115 kinderen per jaar
85% gaat uit van de B-lymfocyten, 15% gaat uit van T-lymfocyten
Met name bij peuters/kleuters en pubers
Kan ook bij kinderen < 1 jaar (infant ALL)
Symptomen
Bleek door laag aantal rode bloedcellen
Bloedingsneiging door laag aantal bloedplaatjes
Infecties door niet goed werkende witte bloedcellen
Botpijn door verhoogde celrijkdom in beenmerg
Zenuwuitval door infiltratie van leukemie in CZS
Vergrote testis door infiltratie van leukemie in testis
Algehele malaise
Acute lymfatische leukemie (ALL) diagnostiek en behandeling
1 - Volledig bloedbeeld
Hb - verlaagd
Leucocyten - verlaagd of verhoogd
Bloedplaatjes - verlaagd
Blasten - horen niet in bloed
2 - Beenmergpunctie
3 - Lumbaalpunctie
Wordt bij verdenking leukemie ook onder narcose gedaan. Het doel is om te kijken of er ook leukemiecellen in het hersenvocht zitten. Ten tijde van de behandeling wordt ook regelmatig een lumbaalpunctie gedaan om chemotherapie toe te dienen.
4 - Beeldvormende diagnostiek
X-thorax:
Om te kijken of er mediastinale verbreding is
Echo abdomen:
Om grootte van de lever en milt te beoordelen
Echo cor:
Om de contractiliteit van het hart te beoordelen ivm bepaalde chemotherapie die in het protocol zit
Overig:
Op indicatie
ALL2gether
ALL-Interfant voor kinderen <1 jaar
ESPALL voor speciale genetische eigenschap van leukemie
Duur: Ruim 2 jaar
Stamceltransplantatie: zelden nodig
Complicaties ALL
Infecties sneldelende cellen maken gezonde witte bloedcellen kapot / beschadiging barrières (slijmvliezen maagdarmkanaal)
Alopecia haren zijn sneldelende cellen
Diabetes door prednison of asparaginase
Thrombose door lijn / door asparagnisase
Convulsies door bloedingen/thrombose of als bijwerking van chemo
Pijn neuropathie
Lange termijn effecten lijken mee te vallen:
Vermoeidheid
Concentratiestoornissen
Botproblemen
Zelden: verminderde pompfunctie van het hart
Acute myeloide leukemie (AML) incidenties en symptomen
25 kinderen per jaar
Op alle leeftijden
Als bij ALL, echter een paar meer opvallende symptomen:
Bleek door laag aantal rode bloedcellen
Bloedingsneiging door laag aantal bloedplaatjes
Infecties door niet goed werkende witte bloedcellen
Botpijn door verhoogde celrijkdom in beenmerg
Algehele malaise
Cave tandvleesbloeding door infiltratie leukemie
Cave cerebrale bloeding door verstoring stolling
diagnostiek en behandeling AML
Als bij ALL, echter mediastinale verbreding wordt niet gezien bij AML.
Bloedonderzoek
Beenmergpunctie
Lumbaalpunctie (ruggenprik)
Beeldvormende diagnostiek
AML protocol
Duur: 1/2 jaar
Stamceltransplantatie: vaker dan bij ALL
Complicaties AML
Infecties sneldelende cellen maken gezonde witte bloedcellen kapot / beschadiging barrières (slijmvliezen maagdarmkanaal)
Alopecia haren zijn sneldelende cellen
Bloedingen
Vermoeidheid
Infertiliteit
Cardiotoxiciteit
Als er dan toch sprake lijkt te zijn van een kwaadaardige lymfeklierzwelling kan er sprake zijn van een:
Hodgkin lymfoom
Non Hodgkin lymfoom
Het non Hodgkin lymfoom wordt weer onderverdeeld in verschillende vormen:
Burkitt lymfoom
T-non Hodgkin lymfoom
Grootcellig B cel lymfoom
LCAL
Non Hodgkin lymfoom kinderen
Per jaar 30-50 kinderen in Nederland
Kan op alle leeftijden voorkomen
Associatie met Epstein Barr virus
Bolle buik
Benauwdheid
Lymfeklierzwelling
Obstructie van urinewegen/darmen
Snelgroeiend
Bloed
Er kan sprake zijn van infiltratie in het beenmerg, waardoor afwijkingen in het bloedbeeld
Voor Hodgkin-lymfoom: TARC (soort tumormarker)
Beeldvorming
X-thorax
Echo abdomen
CT/MRI
Pet-scan
Pathologie
Biopt
Protocol afhankelijk van type
Duur van de behandeling:
4-9 maanden (B-NHL)
2 jaar (T-NHL)
Nauwelijks rol voor stamceltransplantatie
Bij start van de chemotherapie kan er tumorlysis optreden: een sneldelende tumor is erg gevoelig voor chemotherapie en gaan cellen dus ook snel kapot met als gevolg oa nierproblemen
Mucositis
Neuropathie
Hodgkin lymfoom
Per jaar 30-40 kinderen in Nederland
Met name bij pubers
Associatie met Epstein Barr virus
Lymfeklierzwelling
Nachtzweten
Afvallen
Jeuk
Koorts
Langzamer groeiend
Bloed
Er kan sprake zijn van infiltratie in het beenmerg, waardoor afwijkingen in het bloedbeeld
Voor Hodgkin-lymfoom: TARC (soort tumormarker)
Beeldvorming
X-thorax
Echo abdomen
CT/MRI
Pet-scan
Pathologie
Biopt
Euronet protocol
Duur van de behandeling:
6 maanden
Nauwelijks rol voor stamceltransplantatie
Problemen door steroïden: diabetes, gedragsveranderingen
Neuropathie
Hersentumoren
symptomen zie notion, Diagnostiek
MRI hersenen
MRI wervelkolom
PET-scan
Biopsie
Lab: tumormarkers
Behandeling
Radiotherapie
Chirurgie
CHemotherapie
Neuroblastoom (onrijpe zenuwcellen)
- 30-40/jaar
- leeftijd < 4 jaar
- zwelling
- malaise
- uitval
- beeldvorming
- MIBG
- urine (Catecholamine)
- biopsie
- chemotherapie
- bestraling
- operatie
- immunotherapie
- mucositis
- neuropathie
- gehoorschade
- infertiliteit
- gehoorschade
- cardiomyopathie
Wilms tumor (nefroblastoom)
- 35/jaar
- leeftijd 2-4 jaar
7% bilateraal - zwelling
- hypertensie
- hematurie
- buikpijn
- beeldvorming
- meestal geen biopsie
- pre-operatieve chemotherapie
- operatie
- soms bestraling
- post-operatieve chemotherapie
- neuropathie
- leverprobleem
- dialyse bij bilaterale tumor
- verminderde groei na bestraling
- cardiomyopathie
eventueel niertransplantatie
Levertumoren
Hepatoblastoom:
- 1-3/jaar
- leeftijd < 3 jaar
Hepatocellulair carcinoom:
- Zeldzamer
- leeftijd rond 5 jaar
- zwelling
- acute buik door bloeding
- ademhalingsproblemen
- soms verhoogd AFP
- beeldvorming
- biopsie
- pre-operatieve chemotherapie
- (sparende) operatie
- zo nodig levertransplantatie
- post-operatieve chemotherapie
- gehoorschade
- transplantatie gerelateerde problemen
- cardiomyopathie
- transplantatie gerelateerde problemen
- gehoorschade
Bottumoren
Vaak goedaardig
Osteosacroom:
- 15/jaar
Ewing sarcoom:
- 13/jaar
- pijn
- zwelling
- fractuur
- bewegingsbeperking
- beeldvorming
- biopsie
- pre-operatieve chemotherapie
- (sparende) operatie
- post-operatieve chemotherapie
- bestraling
- gehoorschade
- nierproblemen
- gehoorschade
- nierproblemen
Hallm 1. Zelfvoorzienend
Kankercellen voorzien zelf in de productie van groeifactoren.
Het eerste kenmerk is dat kankercellen zichzelf een sein kunnen geven dat ze zich moeten vermenigvuldigen. Gezonde cellen vermenigvuldigen zich alleen wanneer ze dat door signalen van buiten de cel wordt aangegeven. Deze signalen komen in de vorm van groeifactoren, dit zijn kleine eiwitten die cellen produceren en afgeven in hun omgeving. Kankercellen kunnen echter leren zich te vermenigvuldigen zonder een signaal van groeifactoren te ontvangen. Ze doen dit in de eerste plaats door veel eigen groeifactoren te produceren en op de tweede plaats door extra groeifactorreceptoren op hun celoppervlak te plaatsen.
- Ongevoeligheid voor signalen van andere cellen
Het tweede kenmerk is dat kankercellen negatieve groeisignalen die ze van hun buurcellen ontvangen negeren. Normale cellen reageren op negatieve feedback van naburige cellen door het deelproces af te remmen, maar kankercellen zijn daar ongevoelig voor. Gezonde cellen vertonen bijvoorbeeld ‘contactremming’, wat voorkomt dat er te veel cellen in een te kleine ruimte zijn. Kankercellen zijn dit soort eiwitten van hun oppervlak verloren, waardoor zij niet gevoelig zijn voor deze contact-inhibitie signalen.
Kankercellen zijn belangrijke tumorsuppressor-eiwitten verloren – eiwitten zoals p53 en RB – die normaal gesproken cellen zouden vertellen te stoppen met groeien of vermenigvuldigen als er iets misgaat, zijn uitgeschakeld binnen kankercellen.
- Invasiviteit
Misschien wel het meest bekende kenmerk van kankercellen is hun reislust. De meeste cellen in ons lichaam blijven keurig binnen hun eigen weefsel zitten. Alleen onze witte bloedcellen kunnen zich verplaatsen en in en uit bloed en lymfevaten. Kankercellen krijgen echter sommige van deze witte bloedcelachtige eigenschappen door een proces op gang te brengen dat de ‘Epitheliale naar Mesenchymale overgang’ of ‘EMT’ wordt genoemd.
Kankercellen worden door dit fenomeen mobieler en kunnen als het ware door weefsels kruipen. Uiteindelijk veroorzaakt dit metastasen – wanneer een kanker zich naar andere delen van het lichaam verspreidt, weg van de oorspronkelijke tumor.
- Onsterfelijkheid
Kankercellen kunnen zich eeuwig blijven vermenigvuldigen. Normale cellen kunnen niet oneindig vermenigvuldigen. Hun eindige capaciteit om te vermenigvuldigen is te wijten aan hun telomeren – stukjes DNA aan het einde van elk chromosoom. Telomeren worden steeds korter en korter naarmate een cel zich vermenigvuldigt. En wanneer de telomeren van een cel heel kort worden, zegt dit dat hij moet stoppen met vermenigvuldigen. Kankercellen maken echter een enzym dat telomerase wordt genoemd – dit verlengt de telomeren van de cellen en zorgt ervoor dat ze zich voor altijd vermenigvuldigen.
- Angiogenesis (nieuwe bloedvaten ontwikkelen)
Kankercellen kunnen hun eigen bloedtoevoer verzorgen. Om iets groter dan een suikerkorrel te groeien, heeft een kanker extra bloedtoevoer nodig. Om deze extra bloedtoevoer te ontwikkelen laten kankercellen groeifactoren in hun omgeving vrij, zoals VEGF (wat staat voor vasculaire endotheliale groeifactor). VEGF zorgt ervoor dat bloedvaten ontkiemen en groeien, en dit wordt “angiogenese” genoemd.
- Geblokkeerde apoptosis (geprogrammeerde celdood)
Kernpunt 6 is dat kankercellen de celdood kunnen vermijden. Er is niet veel voor nodig voor een gezonde cel om zichzelf te vernietigen – een daling van de groeifactoren, of een signaal van een witte bloedcel is genoeg voor de cel om zijn eigen dood in gang te zetten. Dit gebeurt door middel van een zeer geordend proces dat ‘apoptose’ wordt genoemd. (Feitelijk pleegt de cel daarbij zelfmoord, maar ruimt eerst alles keurig op). Kankercellen vermijden apoptose door hoge spiegels van beschermende eiwitten te produceren.
Kankercellen missen vaak ook de zgn. dood veroorzakende eiwitten, die normaal gesproken een apoptose veroorzaken. Het beschermende eiwit P53, dat tegen DNA schade en tumorontwikkeling beschermd, ontbreekt bijvoorbeeld vaak in kankercellen. Dit eiwit zorgt ervoor dat, zodra een cel lijkt te gaan veranderen in een kankercel, het automatisch de cel zal gaan afbreken. Zonder p53 kunnen de cellen niet reageren op DNA-schade en zijn ze resistent tegen vele behandelingen.
- Aangepaste energievoorziening
De manier waarop kankercellen energie produceren is anders dan dat in normale cellen.. Gezonde cellen produceren energie via een zeer efficiënt proces dat veel zuurstof vereist. Kankercellen, die vaak een slechte zuurstofvoorziening hebben, schakelen over op het gebruik van een proces dat ‘aerobe glycolyse’ wordt genoemd, waarvoor veel meer suiker nodig is, maar waarmee ze met veel minder zuurstof kunnen leven.
- Het immuunsysteem om de tuin leiden.
Kankercellen zijn er meesters in om te voorkomen dat ze worden vernietigd door het immuunsysteem. Onze witte bloedcellen beschermen ons tegen kanker door defecte cellen te herkennen en vernietigen.
Kankercellen verstoppen zich voor witte bloedcellen door defecte eiwitten van hun oppervlak te verwijderen. En ze onderdrukken witte bloedcellen die proberen ze te vernietigen.