Blok 5 Week 3 Flashcards
(105 cards)
Herkennen basaalcelcarcinoom
huidkleurig of licht roze tumortje (nodulair BCC), met een glanzend-glazig aspect en vertakkende teleangiëctasieën, zon ge-exposeerde gebieden, niet op slijmvliezen. Andere risicofactoren zijn genetische predispositie, hoge leeftijd, immuungecompromitteerde patiënten, en huidtype I of II
Therapie BCC
De meest effectieve en meest toegepaste behandeling is excisie. In derichtlijn basaalcelcarcinoomuit 2024 zijn de basaalcelcarcinomen ingedeeld inlaag risicoenhoog risicoop basis van klinische en histologische criteria, grootte, en locatie. Bij hoogrisico moet het streven radicale excisie met histologische controle zijn. Bij laag risico kunnen naast excisie ook andere behandelmethoden worden toegepast. Bij hoogbejaarde patiënten moet de afweging worden gemaakt of het wel echt nog nodig is om alle basaalcelcarcinomen te verwijderen. Dit hangt af van leeftijd en vitaliteit, de plaats waar het zit, de grootte, de groeisnelheid en de hoeveelheid last die het BCC veroorzaakt.
Risico zones BCC
L-zone (low risk): romp en extremiteiten, met uitzondering van handen, nagels, genitaliën, enkels en voeten.
M-zone (medium risk): wangen, voorhoofd, scalp, nek, pretibiaal, handen, nagels, genitaliën, enkels en voeten.
H-zone (high risk): gelaat rond de ogen, neus, haargrens, oren en kaaklijn (zie onderstaande figuur).
Mohs (micrografische) chirurgie
Mohs chirurgie is een nauwkeurige techniek waarbij een basaalcelcarcinoom (BCC) in lagen wordt verwijderd. Elke laag wordt direct microscopisch onderzocht op tumorresten. Als er nog tumor wordt gevonden, wordt alleen dat specifieke deel opnieuw weggesneden. Dit herhaalt zich tot de snijvlakken volledig tumorvrij zijn.
Deze methode is vooral bedoeld voor:
BCC’s met ongunstige prognostische factoren
Recidief BCC’s, vooral in het gezicht
Indicaties zijn o.a.:
Primair BCC in de H-zone >10 mm
Primair BCC op oogleden of neuspunt/ala nasi >5 mm
Agressief of groot BCC in het gelaat buiten de H-zone
Recidief of onvolledig verwijderd BCC in het gelaat
Niet geschikt voor eenvoudige BCC’s, omdat:
Conventionele excisie >95% genezingskans heeft
Mohs dan onnodig duur en mogelijk overbehandeling is
Wat wordt verstaan onder huidadnexen?
zweetklieren, haarzakjes, talgklieren
verruca seborrhoica
goedaardige, meestal ruw aanvoelende vlakke papillomateuze huidafwijking met verruceus vettig oppervlak-> ouderdomswrat, Hoornparels bij dermatoscopie
Op welke leeftijd komen vrouwen in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker
Van 50- tot 75-jarige leeftijd
ductaal en lobulair carcinoom
Ductaal carcinomen ontstaan in de melkgangen en lobulaire carcinomen ontstaan in de melkklieren van de borst. Beide vormen kunnen een erfelijke oorzaak hebben.
triple negatieve borstkanker
De tumor groeit niet door het hormoon oestrogeen.
De tumor groeit niet door het hormoon progesteron.
De tumor is niet HER2-positief.
agressievere tumoren die moeilijker te behandelen zijn en een hoger risico op uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam geven
Preïmplantatie Genetische Test (PGT)
s een techniek waarbij de zwangerschap middels in vitro fertilisatie (IVF) tot stand wordt gebracht. De ontstane embryo’s worden, voordat zij worden teruggeplaatst in de baarmoeder, getest op de aanwezigheid van de BRCA aanleg. Alleen de embryo’s zonder de aanleg worden teruggeplaatst (vandaar dat PGT ook wel ‘embryoselectie’ wordt genoemd).
er zijn drie manieren waarop overgewicht het kankerrisico vergroot
Hormonen
Vetcellen maken hormonen aan, zoals oestrogeen. Dit hormoon kan de kans op kanker (vooral borstkanker) vergroten. Met name vet rondom de taille is extra schadelijk, omdat dit het lichaam aanzet tot het maken van hormonen.
Insulineresistentie
Te veel lichaamsvet kan leiden tot insulineresistentie. Hierbij is je lichaam ongevoelig voor insuline geworden waardoor bloedsuiker niet meer goed uit het bloed wordt gehaald. Hierdoor blijft er te veel bloedsuiker in het bloed zitten. Dit vergroot waarschijnlijk de kans op kanker.
Ontstekingen
Vetcellen kunnen leiden tot ontstekingen in het lichaam die lang blijven. Ook bijvoorbeeld een slokdarmontsteking door maagzuur dat naar boven blijft komen (zuurbranden). Ontstekingen vergroten de kans op kanker.
cachexie
een zeer ernstige vorm van ondervoeding ten gevolge van ziekte
Wanneer verwijs je iemand met kanker door naar een diëtist?
(Risico op) ondervoeding vastgesteld met een gevalideerd screeningsinstrument
Onbedoeld gewichtsverlies: >5% gewichtsverlies in de laatste maand, >10% gewichtsverlies in de laatste 6 maanden
Ongewenste gewichtstoename: >3 kilo sinds diagnose of overgewicht
2 of meer voedingsgerelateerde klachten
> 1 week symptomen die voedselinname, -passage en/of absorptie ernstig belemmeren
SAD NEWS
S Set up and sit down
A Ask, don’t tell
D Deliver the news
N No fancy lingo
E Expect, permit and respond to emotion
W Wait
S Support and summarize
Healthy screenee bias
Dit houdt in dat over het algemeen, personen die veel met hun gezondheid bezig zijn meer geneigd zijn om deel te nemen aan screenen, maar ook gezonder leven.
Door de Healthy screenee bias, kan de controlegroep minder gezond zijn dan de screengroep. Hierdoor lijkt screening een groter effect op gezondheid te hebben, maar dat komt eigenlijk doordat deze personen al gezonder waren. Dit overschat dus de benefits van screening.
Verschil thorax röntgenfoto en mammografie
Lagere energie röntgenstraling:
Bij X-thorax: 120-140 kV
Bij mammografie: 25-35 kV (“zachte” röntgenstralen)
Lagere kV zorgt voor optimaal contrast tussen de weke delen
Een aangepaste filter in het röntgenapparaat:
Bij X-thorax: een standaard filter
Bij mammografie: een speciale filter die de kwaliteit van de straling optimaliseert
Zorgt voor nog betere weergave van kleine verschillen
Compressie van de borst
Hier komen we later in deze e-learning nog op terug
Compressie bij mammografie zorgt namelijk voor
stabiele positie:
Geen beweging tijdens opname
Reproduceerbare beelden
Vergelijking met vorige foto’s mogelijk
minder straling:
Dunnere borst = minder straling
Betere bescherming voor de patiënt
betere beeldkwaliteit:
Scherpere beelden
Beter contrast
Meer detail zichtbaar
minder overprojectie:
Weefsels verspreid over een groter oppervlak
Betere beoordeling mogelijk
Minder straling nodig door dunnere borst
Scherpere beelden door minder beweging
Het klierweefsel wordt verspreid over een groter oppervlak.
Bij een standaard mammografie maken we altijd twee opnames van elke borst.
Medio-Laterale Oblique (MLO) view:
Deze opname is belangrijk omdat:
we het meeste borstweefsel kunnen zien
de okseluitloper zichtbaar is
Techniek MLO opname:
De patiënt staat schuin voor het apparaat
De arm is omhoog
De borst wordt schuin gecomprimeerd
De m. pectoralis moet zichtbaar zijn
De tepel moet vrij geprojecteerd zijn
Cranio-Caudale (CC) view:
Deze opname vult de MLO aan omdat:
het mediale deel beter zichtbaar is
we een tweede kijkrichting hebben
Techniek CC opname:
De patiënt staat recht voor het apparaat
De borst wordt horizontaal gecomprimeerd
De tepel moet vrij geprojecteerd zijn en in het midden liggen
ACR-classificatie genoemd en er zijn 4 typen (A t/m D)
A: goed te beoordelen, veel vetweefsel, betrouwbaar
BCD: verspreid, hetrogeen den, dens klierweefsel
Bij het beoordelen van een mammogram kunnen we vijf hoofdgroepen van afwijkingen onderscheiden
Massa
Architectuurverstoring
Calcificaties
Tepel- en huidafwijkingen
Axillaire lymfeklieren
Verschil vorm en begrenzing bij massa, benigne vs maligne
- Vorm van de massa
Meestal benigne:
Rond: bolvormig, zoals een knikker
Ovaal: als een ei of ellips
Macrolobulair: grote, ronde lobben
Verdacht voor maligniteit:
Irregulair: onregelmatig van vorm
Vertakt: uitlopers in verschillende richtingen - Begrenzing van de massa
Meestal benigne:
Scherp: duidelijke, strakke afgrenzingen
Verdacht voor maligniteit:
Onscherp: wazige, slecht definieerbare grenzen
Microlobulair: kleine, onregelmatige uitstulpingen
Gespiculeerd: stervormige uitlopers
Andere tekenen borstkanker
Een nieuwe intrekking van de tepel of huid, of een nieuwe verdikking van de huid kan wijzen op borstkanker. Dit komt doordat een tumor aan omliggende weefsels kan trekken. Als de tumor dicht bij de tepel of huid ligt, kan dit leiden tot zichtbare intrekkingen. Een huidverdikking (ook wel “peau d’orange” genoemd vanwege de sinaasappelschil-achtige structuur) kan ontstaan door een tumor die de lymfeafvoer blokkeert. Bij deze veranderingen moet daarom altijd een onderliggende maligniteit worden uitgesloten.
Architectuurverstoring
Architectuurverstoring betekent dat het normale patroon van het borstweefsel verstoord is. Het normale weefselpatroon is hierbij onderbroken of vervormd. Het kan veroorzaakt worden door een onderliggende (niet direct zichtbare) tumor of littekenweefsel.
Belangrijkste kenmerken:
Een klein, stervormig centrum met lijnen die er naartoe lopen
Verstoring van het normale vezelpatroon
Intrekking van omliggend weefsel
Kan subtiel en slechts op één projectie zichtbaar zijn
Klinisch belang:
Architectuurverstoring is een belangrijk teken omdat het een vroege aanwijzing voor borstkanker kan zijn, soms zelfs de enige. Systematische beoordeling en vergelijking met de andere borst zijn belangrijk voor het herkennen van deze afwijking.
calcificaties
Verkalkingen zijn kleine witte puntjes op het mammogram. De beoordeling hiervan is cruciaal voor vroege detectie van borstkanker.
- Morfologie (vorm) en grootte van calcificaties
Meestal benigne:
Rond: zoals kleine knikkers
Grof: popcorn- of staafvormig
Lineair grof: zoals bloedvaten (vaatverkalkingen)
Macrocalcificaties (>0,5 mm): duidelijk zichtbare, grote verkalkingen
Wandstandig: dunwandig rond met helder centrum
Verdacht voor maligniteit:
Grof heterogeen: irregulaire calcificaties, meestal 0,5 mm tot 1 mm groot
Pleomorf: verschillende vormen en groottes binnen groepjes
Fijn lineair: dunne lijntjes of vertakkingen
Amorf: wazig, zonder duidelijke vorm
- Distributie (verspreiding)
Meestal benigne:
Diffuus: willekeurig verspreid door hele borst
Bilateraal: in beide borsten hetzelfde patroon
Regionaal: groot gebied, geen specifiek patroon
Vasculair: calcificaties die het verloop van een bloedvat volgen
Verdacht voor maligniteit:
Gegroepeerd: groepje bij elkaar in klein gebied (>5 verkalkingen binnen 1 cm²)
Lineair: op een rij of vertakkend patroon
Segmenteel: in een segment van het klierweefsel
