HC 8.5 Farmacotherapie bij de ziekte van Parkinson Flashcards
(11 cards)
Wat kun je zeggen over de etiologie van de ziekte van Parkinson?
Hoe het ontstaat is nog niet helemaal duidelijk (idiopathisch): maar er zijn gedachten dat het door inflammatie of mitochondriale dysfunctie kan ontstaan. Bij Parkinson is er verlies van de dopaminerge neuronen in de nigrostriatale zenuwbanen (substantia nigra –> corpus striatum). Maar het kan ook iatrogeen zijn ontstaan door gebruik van een geneesmiddel voor een ander ziektebeeld: bijv. anti-psychotica. Deze geneesmiddelen blokkeren de dopaminereceptor. Dit kun je op lossen door andere medicatie te geven.
Wanneer krijg je problemen zoals de ziekte van Parkinson?
Je krijgt symptomen als 70-80% van de dopaminerge neuronen kapot zijn (meestal rond 60e levensjaar). Je hebt dus een enorme reserve. Doordat er minder dopamine is, is er sprake van een verstoring van de balans tussen acetylcholine en dopamine. Hierdoor wint het parasympatische systeem. Acetylcholine bindt aan muscarine-receptoren in het darmstelsel, oog, hersenen en speekselvloed.
Wat kun je zeggen over de epidemiologie van de ziekte van Parkinson?
- De ziekte neem toe wereldwijd: logisch vanwege ouder wordende populatie en toenemende industrialisatie met meer blootstelling aan toxische stoffen.
- Maar er zijn ook landen waar het juist afneemt, zoals Nederland.
- Komt iets meer voor bij mannen dan vrouwen (1.4:1.0), en roken vermindert het risico op M. Parkinson: bescheiden rol erfelijkheid (30%).
Wat is het effect van anticholinergica op de ziekte van Parkinson? En welke middelen zijn er?
- Remmen het effect van acetylcholine.
- vooral gunstig effect op tremor
- “oud”: alkaloïden (atropine, scopolamine) -> veel bijwerkingen (obstipatie, droge mond, mydriasis, verslapping blaassphincter)
- “nieuw”: synthetisch (orfenadrine = DISIPAL®, trihexyfenidyl = ARTANE®) -> voornamelijk centraal werkzaam, dus minder perifere bijwerkingen
Wat is de werking van amantadine op de ziekte van Parkinson? Wat zijn de voordelen en nadelen?
- antiviraal middel dat tevens als glutamaat (NMDA) receptor antagonist fungeert. Deze receptor kan normaal gesproken de afgifte van dopamine onderdrukken, dus door antagonist meer dopamine release.
- voordeel: snel effect, vooral op rigiditeit en akinesie
- nadelen:
o na 8-9 maanden uitgewerkt
o misselijkheid (komt bijna voor bij alle medicatie voor parkinson, omdat de dopaminereceptor een rol speelt bij misselijkheid en braken).
o anticholinerge + centrale effecten
o veroorzaakt livedo reticularis (vlekkerige uitslag op benen)
Wat is het effect van Levodopa op de ziekte van Parkinson? Welke bijwerkingen geeft het?
- precursor van dopamine (-> waarom niet gewoon dopamine geven? Dit omdat niet zomaar alle stoffen de bloedhersenbarrière passeren)
- combinatie met decarboxylase remmer (benserazide = MADOPAR®, carbidopa = SINEMET®). Omdat het anders al bijv. in het maagdarmkanaal wordt omgezet naar dopamine. Deze stof kan niet de bloedhersenbarrière passeren.
Bijwerkingen: - perifeer:
o misselijkheid (geef domperidon = MOTILIUM®: dit is een dopamine-antagonist. Deze stof kan ook niet over de bloedhersenbarrière)
o anorexie, hypotensie, hartritmestoornissen - centraal:
o dyskinesie: ongecontroleerde bewegingen. Dit doordat er opeens een overmaat aan dopamine aanwezig is: dit noemen we ook wel het “on-off” fenomeen
o hallucinaties, opwinding, nachtmerries
–> probeer plasmaspiegel zo constant mogelijk te houden! De fluctuaties in spiegels komt met name doordat L-dopa een korte halfwaardetijd heeft.
Welke D2-receptor agonisten hebben een positief effect op de ziekte van Parkinson?
Je kan ook direct de D2 receptor stimuleren met een D2 agonist. Zoals bromocriptine, apomorfine, pergolide, pramipexol, ropirinol.
Wat is het effect van apomorfine?
- braakmiddel (combineer met MOTILIUM): bleek later een D2-agonist te zijn.
- werkt zeer snel (binnen 15 minuten) bij ‘off’ periode
- verbetert vooral rigiditeit en tremor
- evt. nasale of subcutane toediening
Wat zijn de bijwerkingen van D2-agonisten?
- misselijkheid en braken
- hypotensie
- centraal: verwardheid, hallucinaties
- retroperitoneale fibrose bij chronische toepassing (zeldzaam)
- voordeel t.o.v. levodopa: langere t½ -> minder fluctuaties in bloedspiegels -> minder last van “on-off” fenomeen en dyskinesie
- nadeel t.o.v. levodopa: minder effectief betreffende rigiditeit en hypokinesie
Wat is het effect van een MAOB remmer op ziekte van Parkinson?
- selegiline (ELDEPRYL®): [dopamine] omhoog
- effectief bij MPTP-geïnduceerde Parkinson: neuroprotectie? (MPTP = MethylPhenyl-TetrahydroPyridine, verontreiniging in heroïne: verstoord mitochondriale functie)
o Hierdoor bedachten we dat het eventueel effect had om dit te starten bij Parkinson patiënten aangezien MAOB ook dopamine afbreekt en mogelijk daarbij ook toxische eindproducten produceert, of dat parkinsonpatiënten daarvan te veel hebben.
o Het idee dat het neuroprotectie biedt is niet waar gebleken. - aanwijzingen voor oversterfte niet bevestigd in meta-analyse
- bijwerkingen: hallucinaties, slapeloosheid, misselijkheid, bloeddrukschommelingen
Wat is het effect van een COMT Remmer op de ziekte van Parkinson?
- entacapone (COMTAN®) remt omzetting van L-DOPA in 3-methoxy-4-hydroxy-L-fenylalanine: t½ L-DOPA omhoog
- combineer met decarboxylase remmer
