PD 9.4 Delirium Flashcards
(26 cards)
Wat zijn de criteria conform DSM-5 om de diagnose Delier te stellen?
A. Stoornis in het bewustzijn en de aandacht
B. Ontwikkelt zich in korte tijd, fluctueert
C. Verandering in cognitieve functies
D. Niet beter verklaard door neurocognitieve stoornis (dementie) of coma
E. Aanwijzing voor somatische oorzaak (lab of ander aanvullend onderzoek)
Een delier is een syndroom: meerdere symptomen vormen het ziektebeeld.
Waarom is het van belang om een delier te herkennen?
Delirium is teken van falende cerebrale reserve > alarmsignaal (Teken van falen van verschillende beschermingsmechanismen van de hersenen).
- Verhoogde kans op complicaties
- Slechtere cognitieve en functionele prognose
- Onafhankelijke voorspeller van mortaliteit
Wat is de incidentie van een delier? En waarmee is een delier geassocieerd?
Meest frequent voorkomende neuropsychiatrische aandoening in het algemeen ziekenhuis
- Incidentie
o algemene populatie < 2%
o algemeen ziekenhuis: 5 - 32%
o hartchirurgie: 20 - 52% (patiënten 65+ jaar)
o intensive care: 29 – 83%. Bij de patiënten die beademt worden is de kans nog veel hoger. Omdat het brein afhankelijk is van een goede zuurstofvoorziening: anders gaat de metabole reserve omlaag en gaat het brein disfunctioneren.
- Associatie met
o Medische complicaties nemen toe
o Morbiditeit neemt toe
o Mortaliteit neemt toe
6 - 37% tijdens opname
14 - 25% in 6mnd
Delier zie je bij kinderen met een onrijp brein en op een leeftijd van 60-70 jaar (de kans neemt dan rap toe).
Hoe heet het als er wel iets is maar je neemt het verkeerd waar?
Illusionaire vervalsing.
Hoe werkt het deliriummodel?
Delirium = falen brein reserve. Je hebt een bepaalde kwetsbaarheid, en precipiterende (uitlokkende factoren). Op oudere leeftijd het je meer heb je een hogere kwetsbaarheid, deze kan door een zwakke luxerende factor tot een delier leiden.
Hoe worden de bewustzijnsstoornissen volgens de psychiatrie ingedeeld?
Somnolent is slaperig, soporeus is zo suf dat je minder dan 10 seconden wakker bent.
Hoe is het bewustzijn bij mensen met een delier?
Verminderd besef van zichzelf en de omgeving
Hoe zit de aandacht en concentratie bij een delier?
Verminderd vermogen de aandacht:
- Te richten
- Vast te houden (tenaciteit daalt)
- Te verplaatsen
Dit leidt tot verhoogde afleidbaarheid EN verminderde waakzaamheid (vigiliteit daalt)
- N.B. soms bij licht delirium hyperalert
- soms weinig besef van stoornis bij pt.
Er kan compensatie optreden.
Wat zijn andere symptomen die op kunnen treden bij een delier?
- Geheugenstoornissen
- Stoornis van de executieve functies en taal
- Stoornis van de intellectuele functies
o oordeels- en kritiekstoornissen
o realiteitsbesef omlaag - Waarneemstoornissen (vaak visueel)
- Denkstoornissen
- Emotionele stoornissen: ineens heel boos worden
- Neurologische symptomen
- Slaap-waak stoornissen: omkering dag-nacht ritme.
- Psychomotore ontregeling
Wat is Wahnstimmung?
Gevoel van naderend onheil. Komt voor bij een delier. Mensen ervaren vaak controleverlies.
Wat is een subsyndromaal delirium?
Een subsyndromaal delirium is een milde vorm van delirium waarbij niet alle klassieke kenmerken aanwezig zijn. Het komt ook voor bij jongere mensen, bijvoorbeeld na operaties of bij infecties. Patiënten kunnen wat verward, prikkelbaar of slaperig zijn, zonder volledig bewustzijnsverlies. Het vereist aandacht om verergering te voorkomen.
Wat zijn de psychomotore subtypen van een delier?
Waar duidt plukkerigheid op?
De novo plukkerigheid 94% kans op een delier.
Belangrijkste verschil tussen een delier, dementie en depressie?
Is het verlaagde bewustzijn bij een delier.
Wat zijn de verschillen tussen delier, dementie en depressie?
Wat is het meest waarschijnlijke beeld van een delirium?
- Zieke patiënt >40 jaar met verwardheid/blanco voorgeschiedenis
- Patiënt kijkt NIET bij je binnenkomst (normaal zijn mensen waakzaam)
- Patiënt valt in slaap tijdens een gesprek (ook denken aan medicatiegebruik)
- Patiënt met visuele hallucinaties in de nacht
Waar moet je op letten bij het beoordelen van de bewustzijn van het patiënt bij een delier?
A. Alertheid
B. Besef
C. Compensatie vanuit de patiënt
Wat is de richtlijn voor de behandeling van het delier?
- Behandelen onderliggende somatische oorzaken !
o Aandacht voor inflammatoire of infectieuze processen
o Aandacht voor circulatore / metabole aspecten
o Aandacht voor gebruikte medicatie - Niet-farmacologische behandelingen (niet herzien)
- Psycho-educatie naasten
- Medicamenteuze behandeling
Welke aandoeningen moet je uitsluiten voor een delier?
Denk aan de WHHHHIMPs! Dit zijn de acute oorzaken van delirium:
- Wernicke’s encephalopathy or Withdrawal
- Hypoxemia
- Hypertensive encephalopathy
- Hypoglycemia
- Hypoperfusion
- Intracranial bleeding
- Meningitis or encephalitis
- Poisons or medications
- Seizures
Deze aandoeningen zorgen ervoor dat als je het niet vindt dat de patiënt binnen 24 uur dood is.
Welke medicatie kunnen een delier veroorzaken?
- Opioïden
- Sedativa
- Corticosteroïden
- Immunosuppressiva
- Anticholinerge medicatie
- Veel longmedicatie
- Veel cytostatica
- Veel psychofarmaca / drugs
en diverse andere medicijnen dus opzoeken! Staak of bouw medicatie af als het mogelijk is. Naarmate een medicatie meer vetoplosbaar is kan het makkelijker in het brein komen en makkelijker een delier veroorzaken.
Welke interventies kun je toepassen om een delier te voorkomen?
Multicomponent interventies delirium: Psychohygiënische maatregelen
- Cognitieve ondersteuning
- Dehydratie/drinken verbeteren
- Slaap verbeteren
- Immobilisatie
- Visus/Gehoor beperking
- Voeding verbeteren (deels C)
Wat is de behandeling van een delier met medicatie?
Wees voorzichtig met alle medicatie, zeker met psychofarmaca.
- Stelregel: “START LOW, GO SLOW”
- Beperk anticholinerge medicatie (cognitieve functie omlaag)
- Beperk sedativa (overzicht omlaag, oriëntatie omlaag)
- Beperk aantal verschillende middelen.
Let op: bij cognitieve schade –> eerder cerebrale bijwerkingen.
Let op: bij ouderen –> T½ verlengd (cave toxiciteit!)
Welke antipsychotica geven we bij een delier?
Met name bij motorische onrust, psychotische kenmerken
- Haloperidol (0,5 - 10 mg) (intraveneus ≈ 2 x oraal): eerste behandeling (D2-blokker: heel selectief)
- Risperidon (0,5 - 4 mg)
- Olanzapine (2,5 - 20 mg)
- Quetiapine (12,5 - 25 mg) additie aan Haloperidol
Bij M. Parkinson / Lewy body dementie GEEN 1e generatie antipsychotica, start dan:
- Clozapine (6¼ -150 mg)
- Quetiapine (12,5 – 200 mg)
- Cholinesteraseremmer ? (Rivastigmine)
Wat is het effect van benzo’s op een delier?
- Geen effectiviteit bij delirium in het algemeen
- Risico langere duur van delirium
- Effectiviteit bij:
o Alcoholonthoudingsdelirium
o Onttrekkingsdelirium benzo
o Bij agitatie haloperidol + benzo - Let op: ademdepressie, stapeling, OSAS etc.
