P104 Flashcards
(7 cards)
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.40 Anuṣṭubh (Śloka)
अन्यत्र ind.
अन्यत्र ind. HERE == ‘in another boat’; BUT NOTE THAT THIS WORD CAN ALSO MEAN except, without (WITH ABL.)
\
anyatra अन्यत्र adv. [अन्य-त्रल्] (oft. = अन्यस्मिन् with a subst. or adj. force) 1 Elsewhere, in another place (with abl.); अपत्याधिकारादन्यत्र लौकिकमपत्यमात्रं गोत्रम् P.IV.2.39 Com.; sometimes with विना; विना मलयमन्यत्र चन्दनं न प्ररोहति Pt.1.41; (with verbs of motion) to another place. -2 On another occasion, at another time than; oft. (in comp.); मधुपर्के च यज्ञे च पितुर्दैवतकर्मणि । अत्रैव पशवो हिंस्यान्नान्यत्रेत्यब्रवीन्मनुः Ms.5.41. -3 Except, without, other than; यथा फलानां जातानां नान्यत्र पतनाद्भयम् । एवं नरस्य जातस्य नान्यत्र मरणाद्भयम् ॥ Rām.2.15.17; Mv.6.8; R. 14.32; Bg.3.9; Y.1.215; अन्यत्र नैमिषेयसत्रात् V.5, Ms.4.164; oft. with the force of the nom. case; देवा अन्यत्रैवाश्विभ्यां सत्त्रं निषेदुः Kaus. Br. (अन्यत्र = अन्ये). -4 Otherwise, in another way, in the other case, in the other sense; सुराज्ञि देशे राजन्वान् स्यात्ततो$न्यत्र राजवान् Ak.; राजन्वती भूः, राजवान् अन्यत्र; चर्मण्वती नदी चर्मवती अन्यत्र P.VIII. 2.12,14 Sk. -Comp. -मनस्, -चित्त a. whose mind is directed to somthing else, inattentive. Śat. Br.14.
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.43 Anuṣṭubh (Śloka)
राज् m. NOM राट्
राज् m. (r/āj-) (Nominal verb r/āṭ-) a king, sovereign, chief (in later language only in fine compositi or ‘at the end of a compound’) etc
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.43 Anuṣṭubh (Śloka)
मौनिन् adj.
मौनिन् adj. maunin मौनिन् a. (-नी f.) [मौनमस्यास्ति इनि] Observing a vow of silence, silent, taciturn; तुल्यनिन्दास्तुतिर्मौनी संतुष्टो येनकेनचित् Bg.12.19. -m. A holy sage, an ascetic, a hermit; also मौनिः; एवं ब्रुवति मौनीश आगताश्चापवाहकाः A. Rām.1.6.21.
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.44 Anuṣṭubh (Śloka)
√प्रशास् == प्र + √शास् II शास्ति , शास्ते
√प्रशास् == प्र + √शास् II शास्ति , शास्ते
P. -śāsti-, (Epic also A1.), to teach, instruct, direct ; to give instructions to, order, command (accusative) ; to chastise, punish ; to govern, rule, reign (also with rājyam-), be lord of (accusative with or without adhi-) etc. ; to decide upon (locative case)
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.51 Anuṣṭubh (Śloka)
सेवेतिनीचवत्
सेवेतिनीचवत् SHOULD BE SPELLED सेवेऽतिनीचवत्
== सेवे (‘I serve’) + अतिनीचवत् (‘with exceeding humility’)
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.45 Anuṣṭubh (Śloka)
आशय m.
आशय m. āśayaḥ आशयः [आ-शी-अच्] 1 A bed-chamber, resting-place, asylum. -2 A place of residence, abode, seat, retreat; वायुर्गन्धानिवाशयात् Bg.15.8; अपृथक्˚ U.1.45. v. l. -3 Sleeping, lying down. -4 Receptacle, reservoir; विषमो$पि विगाह्यते नयः कृततीर्थः पयसामिवाशयः Ki.2.3; cf. also words like जलाशय, आमाशय, रक्ताशय &c.; कामात्पिबति चाशयान् Mb.12.236.24. -5 Any recipient vessel of the body; the Āśayas are 7:- वात˚, पित्त˚, श्लेष्मन्˚, रक्त˚, आम˚, पक्व˚ (and गर्भ˚ in the case of women). -6 The stomach; आशयाग्निदीप्तिः Dk.16. -7 Meaning, intention, purport, gist; अर्थेन्द्रियाशयज्ञानैर्भगवान्परिभाव्यते Bhāg.12.11.22. इत्याशयः; एवं कवेराशयः (oft. used by commentators; see अभिप्राय). -8 The seat of feelings, mind, heart; तन्मे दहति गात्राणि विषं पीतमिवाशये Rām.6.5.6. अहमात्मा गुडाकेश सर्वभूताशयस्थितः Bg.1.2; Mv.2.37. -9 Disposition of mind; द्रव्यस्वभावाशयकर्मकालैरेकादशामी मनसो विकारः Bhāg.5.11.11. -1 Prosperity. -11 A barn. -12 Will or pleasure. -13 Virtue or vice (as the eventual cause of pleasure or pain). -14 Fate, fortune. -15 Property, possession. -16 A miser. -17 A kind of pit (made for catching animals); आस्ते परमसंतप्तो नूनं सिंह इवाशये Mb. -18 N. of a tree (पनस). -Comp. -आशः fire.
AYODHYĀ KĀṆḌAM
08.44 Anuṣṭubh (Śloka)
विपिन adj. / n.
विपिन adj. / n. vipina विपिन a. Thick, dense; अमुमतिविपिनं वेद दिग्व्यापिनम् Ki.5.18. -नम् [वप्-इनन् ह्रस्वश्च पृषो˚; cf. Uṇ.2.52] 1 A wood, forest, grove, thicket; वृन्दावनविपिने ललितं वितनोतु शुभानि यशस्यम् Gīt.1; विपिनानि प्रकाशानि शक्तिमत्वाच्चकार सः R.4.31; Māl.9.2. -2 A multitude, quantity. -Comp. -ओकस् an ape, monkey; रक्षोभिर्विपिनौकसां परिवृढैश्चाराद- पास्तक्रमम् Mv.6.31.
