primer baş ağrıları semiyolojisi Flashcards
(21 cards)
baş ağrıları temel olarak iki başlık altında irdelenir
primer baş ağrıları ve sekonder baş ağrıları
primer baş ağrıları
baş ağrısının bizzat kendisinin bir hastalık olduğu, tanı için genellikle ileri incelemelerin gerekmediği, çoğunlukla tedavi ve önerilerle kontrol altına alınabilen bir baş ağrısıdır
primer baş ağrıları tüm baş ağrısı yakınmalarının yaklaşık %95’idir
primer baş ağrılarının en az %90’ı:
1) migren
2) gerilim tipi baş ağrısı
3) küme baş ağrısından oluşur
toplumda çok yaygın görülen baş ağrıları, hem kişilerin hem de toplumların yaşam kalitesini bozmaktadır
hastaneye en sık başvuru nedeni
migren (auralı migren, retinal migren)
primer baş ağrılarının ayırıcı tanısında anahtar bulgular
baş ağrısı atağının süresi
sıklığı
baş ağrısının lateralizasyonu
ağrının niteliği
şiddeti
günlük aktivitelerle kötüleşme
efor, öksürük, seksüel aktiviteyle tetiklenme
tetikleyiciler
aura
tedavi yanıtı/yanıtsızlığı
baş ağrısı zamanlaması
eşlik eden belirtiler:
-bulantı/kusma
-fotofobi/fonofobi/osmofobi
-otonom özellikler:
+konjenital kızarıklık ve/veya lakrimasyon
+nazal konjesyon ve/veya rinore
+göz kapağı ödemi
+alın ve yüz yarısında terleme
+miyozis ve/veya pitozis
+huzursuzluk veya ajitasyon
sekonder baş ağrısında alarm bulguları
yaşanan en kötü baş ağrısı
ani başlangıçlı, şiddetli veya gökgürültüsü tarzında baş ağrısı
yeni ve farklı baş ağrısı
öksürük, ortostatik pozisyon, efor, hapşırma, fiziksel veya seksüel aktivite sonrası kötüleşen baş ağrısı
progresif olarak kötüleşen baş ağrısı
baş ağrısı paterninde değişiklik
son zamanlarda başlayan kronik baş ağrısı (<6 ay)
10 yaş altı veya 50 yaş üstünde başlangıç
travma sonrası başlayan baş ağrısı
sistemik hastalık bulguları (ateş, döküntü, ense sertliği)
pulsatil tinnitus
mutlak tek taraflı ağrı
davranış değişiklikleri
papilödem
anormal nörolojik muayene bulguları- laterilizan bulgular, nöbetler
yakın zamanda tanı alan sistemik malignite
migren %30 auralı
%60 aurasız
migren epidemiyoloji
yaş: 20-40
cinsiyet: K/E 3/2-3/1
ırk: özellik yok
aile: %60
migren dünyada en sık maluliyete neden olan hastalıklardandır
prevalansta 3.
engellilikte 2.
migren kadınları erkeklerden 3 kat fazla etkiler
ağrı başlatan faktörler:
-stres
-açlık
-yüksek ses
-uykusuzluk
-yorgunluk
-parlak ışık
-adet dönemleri
-keskin kokular
-fazla uyumak
-hava değişikliği
-başa ani darbe
-sigara
-yüksek rakım
gıdalar:
-yağlı yiyecekler
-çiğ soğan, sarımsak
-çay, kahve, kola
-alkol
-çikolata
-soğuk yiyecekler
-mayalı yiyecekler
-kırmızı şarap
-fındık, fıstık
-eski peynir, süt
-salam, sosis
-portakal, limon
-vanilya
migren atağının dönemleri;
prodrom dönemi
yorgunluk
iştah artması
ışık, ses ve kokuya artmış duyarlılık
sıvı tutulması
en sık ağrı tipi vizüel aura
%90 üzerinde
gözler kapalıyken de görülür
migren patogenezi
temelinde başın ağrı duyusunu algılayan trigeminal ve üst servikal sinirlerin ve bunlar tarafından innerve olan meninksler ve kan damarlarının, trigemoservikülovasküler sistem (TSVS) aktivasyonu vardır
migrenli bireylerin yaklaşık 1/3’ünde baş ağrısının başlangıcından 15-60dk önce geçici nörolojik disfonksiyonlarla karakterize aura fazı görülür
migren arası kortikal yayılan depolarizasyon adı verilen nörofizyolojik süreçten kaynaklanmaktadır
aurasız migren tanı kriterleri
kriterleri dolduran en az 5 atak
1) 4-72 saat süren baş ağrısı atakları (tedavisiz veya başarısız tedavili)
2) Baş ağrısı karakteri en az ikisine sahip:
-tek yanlı yerleşim
-zonklayıcı
-orta veya şiddetli derecede ağrı
-rutin fiziksel aktiviteyle kötüleşme veya bunlardan kaçınma
3) Baş ağrısı sırasında aşağıdakilerden en az biri:
-bulantı ve/veya kusma
-fotofobi ve fonofobi
ya da başka bir tanıya daha iyi uymama
auralı migren tanı kriterleri
kriterleri dolduran en az 2 atak:
1) Alttaki tam düzelen aura semptomlarından 1 veya daha fazlası:
-görsel
-hissi
-konuşma ve/veya dil
-motor
-beyin sapı
-retinal
2) Alttaki özelliklerden en az üçü:
-en az bir aura semptomu >5 dakikada giderek yayılır
-iki veya fazla aura semptomu sırayla oluşur
-her bir aura semptomu 5-60dk sürer
-en az bir aura semptomu tek yanlıdır
-en az bir aura semptomu pozitiftir
-baş ağrısı aura ile birliktedir veya 60dk içinde aurayı takip eder
ya da başka bir tanıya daha iyi uymama
Kronik migren
A) B ve C kriterlerini tam dolduran, 3 aydan uzun süredir >15 gün/ay migren benzeri veya gerilim baş ağrısı benzeri baş ağrısı
B) Aurasız migren kriterlerini ve/veya auralı migren kriterlerini tam dolduran en az 5 ataklı hastada oluşması
C) 3 aydan uzun süren >8 gün/ay aşağıdakilerden herhangisini tam doldurma
-Aurasız migren C-D kriterleri
-Auralı migren B ve C kriterleri
-başlangıçta migrenli olduğuna inanılan ve ağrıları triptan veya ergotamine yanıtlı hasta
migren tedavi basamakları
1) bilgilenmek-tetikleyici faktörlerden kaçınmak
2) akut atak tedavisi
3) eğer gerekliyse profilaktik tedavi
-oral medikasyon
-diğer (GON blokajı, botulinum toksin enjeksiyonu, akupunktur, CGRP antagonistleri*, diğer invaziv girişimler)
gerilim tipi baş ağrısı
hepimizin zaman zaman yaşadığım deneyimlediği baş ağrısı
bütün primer baş ağrıları içinde en sık rastlanılan baş ağrısı
yaş: 20 ve sonrası
cinsiyet K/E 3/1
toplumsal maliyeti en yüksek baş ağrısı*
ayrıca tanıda en çok yanlışlığın yapıldığı baş ağrısı*
gerilim tipi baş ağrısı nedir
semptomları belirsizdir
genellikle bilateral yerleşim gösterir
karakteri çoğunlukla zonklayıcı olmayan tipte sıkıştırıcı, basıcı özellik taşır
pek çoğunda orta şiddeti geçmez
günlük fiziksel aktivitelerle şiddetlendiği pek görülmez
bulantı ve/veya kusmanın eşlik etmesi beklenmez
sesten rahatsız olma bulunabilir
ayda 15 günden az ortaya çıkan epizodik
15 günden fazla ortaya çıkan kronik olarak kabul edilir
tanı için ayrıntılı anamnez yeterlidir
teşhis için herhangi bir tetkike ihtiyaç yoktur
baş ağrılarının %95’i primerdir
