VO 10.1 Observatietechnieken bij kinderen en jeugdigen

Question 1

Wat zijn de kenmerken van kinderpsychiatrisch onderzoek?

Answer 1

• Kinderen zijn in ontwikkeling (afzetten tegen ontwikkelingsleeftijd)
  o Vb: seperatieangststoornis of eenkennigheid (baby heeft angst tegenover andere mensen dan de ouders?
• Gedrag kan anders zijn in verschillende contexten
  o Vb: kind met ASS thuis vs. op school
• Onvoldoende in staat om zelf te vertellen
• Gedrag van kinderen en jongeren is meer dimensioneel dan categoraal bepaald. Het is een continuum, het is niet ja/nee, zwart/wit.

Question 2

Wat is het multi-informant diagnostiek?

Answer 2

• Heteroanamnese (ouders)
  o Klachtenanamnese
  o Ontwikkelingsanamnese: ook focussen op de normale ontwikkeling. Zodat het kind niet negatief wordt gekleurd
  o Huidig functioneren
  o Gezinsanamnese
• Heteroanamnese (leerkracht)
  o Klachtenanamnese via leerkracht
  o Functioneren op school: niet alleen het huidige jaar maar ook over de tijd.
  o Leerprestaties
• Kindinterview/-observatie:
  o Kindinterview
  o Klachtenanamnese jongere: kan verschillen van de hetero-anamnese
  o Kindobservatie
• Psychologisch onderzoek:
  o Intelligentieonderzoek: welk categorie van het IQ
  o ADOS
  o Neuropsychologisch onderzoek
  Er wordt wel selectief gekeken naar welke onderzoeken er worden gedaan.

Question 3

Als een kind verwezen is in verband met problemen in het contact en de interactie met andere kinderen, wat is dan een passende DD?

Answer 3

• Autisme spectrum stoornis (ASS)
• Disruptieve stemmingsregulatie stoornis
• Sociaal-communicatieve stoornis
• ADHD
• ODD (oppositioneel-opstandige stoornis)
• Reactieve hechtingsstoornis
• Conduct stoornis
• Ontremd-sociaal contactstoornis

Question 4

Wat zijn de kenmerken van autisme spectrum stoornis?

Answer 4

• Sterkere waarneming van sensorische prikkels;
• Onbegrip van emoties van anderen;
• Agitatie wanneer iets niet begrepen wordt;
• Moeite met plannen;
• Onbegrip van sarcasme en grapjes door alles letterlijk te nemen;
• Neiging naar orde en structuur;
• Rigiditeit (zich niet kunnen aanpassen aan plotse veranderingen);
• Verlaagde sociale intelligentie;
• Moeite met grote groepen.
• Speelgoed dicht bij het gezicht houden en dan draaibewegingen maken.

Question 5

Wat vraag je uit tijdens het kindinterview?

Answer 5

• School/werk
• Vrienden
• Activiteiten/hobby’s
• Gezin
• Angsten
• Zorgen
• Zelfbeeld
• Stemming
• Lichamelijke klachten
• Agressie en norm-overschrijdend gedrag
• Alcohol en drugs
• Seksualiteit
• Trauma’s, ingrijpende gebeurtenissen.
  Moeilijk bij kinderen onder de 4 jaar. Soms heb je jongeren die niks willen vertellen en dan moet je een band opbouwen.

Question 6

Waar kijk je naar bij het kindonderzoek?

Answer 6

• Algemene indruk en uiterlijk
• Bewustzijn
• Oriëntatie
• Contact met onderzoeker: oogcontact, verbaal contact.
• Geschatte intelligentie
• Grove en fijne motoriek
• Spraak en taal (spraak: articulatie, intonatie, stemvolume)
• Waarneming: zintuigen, hallucinaties
• Denken: tempo/vorm/inhoud
• Aandacht en concentratie
• Impulsiviteit
• Activiteit: overactief/onderactief/rusteloos
• Frustratietolerantie
• Stemming, affect
• Spel
• Gewetensfunctie: normbesef

Question 7

Wat kun je zeggen over stemming/affect?

Answer 7

Stemming = gemoedstoestand (normofoor (neutraal), dysfoor, eufoor, hypomaan, manisch, gedrukt, somber), affect = momentante uiting van stemming (congruent/modulerend of vlak).

Question 8

Wat is de ADOS?

Answer 8

• Gedragsobservaties zijn de algemeen aanvaarde basis voor het stellen van een ASS – gouden standaard ADOS in combinatie met ADI-R (gestructureerd interview).
  o Maar 40% van de kinderen zonder ASS scoren ook positief voor de test.
• Uitlokken van verschillende communicatieve en sociale gedragingen op gestandaardiseerde wijze, interactie creëren die natuurlijk lijkt.
• Onderzoeker is nieuw voor het kind en meestal ook blind voor diagnose
• 1-op-1 situatie van ongeveer 45-60 min
• Beoordeling of en in hoeverre er sprake is van een ASS bij het onderzochte kind, de adolescente of volwassene
• 3-punts schaal: normaal, bijzonder niet perse autistisch, autistisch

Question 9

Wat meet de ADOS?

Answer 9

• Wederkerige sociale interactie
• Communicatie en spel
• Beperkte repetitieve en stereotiepe gedragspatronen

Question 10

Uit welke 4 modules bestaat de ADOS?

Answer 10

• Module 1: kinderen zonder taal of met enkele woordjes
  o Bellenblazen, kiekeboe spelen en fantasiespel met poppen
• Module 2: kinderen die in korte zinnen spreekt
  o Bellenblazen, kiekeboe spelen en fantasiespel met poppen. Beschrijven van een afbeelding en het vertellen van een verhaal uit een boek.
   ASS verliezen zich in de details
• Module 3: kinderen en jongere adolescenten met vloeiend taalgebruik
  o Maken van een puzzel en gezamenlijk interactief spel. Gesprekken over bijv. emoties.
• Module 4: oudere adolescenten en volwassenen met vloeiend taalgebruik
  o Maken van een puzzel. Gesprekken over bijv. vriendschap, eenzaamheid en toekomst.

Question 11

Wat is het verschil tussen diagnose en classificatie?

Answer 11

• Diagnose (diagnostische formulering/beschrijving) is het totaalbeeld van het vastgestelde ziektebeeld, met inbegrip van mogelijk uitlokkende, verergerende en gunstige invloeden/factoren daarop. Dit is in de context van de ‘gehele’ patiënt;
• Classificatie is alleen de naam van het vastgestelde ziektebeeld, vaak ingedeeld volgens een classificatiesysteem: een ordening van alle mogelijke ziektebeelden in een specialisme, vaak met bijbehorende codes, soms subtypen, specifiers etc. In de psychiatrie zijn dit in feite symptoom complexen.