HC 15.4: Ontwikkeling van allergische aandoeningen op kinderleeftijd (incl. weekinleiding)

Question 1

wat is een belangrijk kenmerk van eczeem?

Answer 1

schilfering

Question 2

kenmerken van eczeem?

Answer 2

• HOOFDKENMERK: jeuk
• erytheem
• droge huid
• schilfering
• lichenificatie (dikker worden van de huid)
• korstjes, blaasjes, vochtafscheiding

Question 3

epidemiologie eczeem op kinderleeftijd:

Answer 3

• chronische ziekten
• meest voorkomende huidziekte: prevalentie kinderen 5-15%
• nummer 4 in top 10 chronische ziekten
• prevalantie eczeem in Nederland van kinderen van 0-19 jaar: 92.091 kinderen
• ernst:
  
  • licht eczeem: 84%
  • matig eczeem: 14-33%
  • ernstig eczeem: 1-5%

Question 4

leeftijdsafhankelijke lokalisatie van eczeem:

Answer 4

• het is afhankelijk van de leeftijd, waar de eczeem zich bevindt
• bij baby’s zit het eczeem vooral op/in: het gezicht/de wangen, de romp, armen en benen
• naarmate kinderen ouder worden, dan verplaatst de eczeem zich en komt het op andere plekken
• bij oudere kinderen vooral: knieholtes, elleboogplooien, hals, oorlellen

Question 5

bij een jongetje met eczeem. de ouders hebben hooikoorts en eczeem. er wordt bloedonderzoek gedaan. daaruit komt:
specifiek IgE:
- ei 12 kU/I
- koemelk 6 kU/I
- pinda 11 kU/I
(normaalwaarde specifiek IgE < 0,35 kU/I)
Heeft deze jongen dan een voedselallergie?

Answer 5

na uitgebreide anamnese blijkt:
- jongetje drinkt geen koemelk maar is gek op danoontjes
–> ondanks de waarde van het IgE, heeft hij dus geen koemelk allergie
- eet geen gekookte eieren, maar eet cake en pannenkoeken met ei
–> ondanks de waarde van het IgE, is ook hier geen sprake van een ei allergie
- heeft nooit pindakaas of satesaus gegeten
–> we weten dus niet of hij een pinda allergie heeft, daarom doen we een provocatietest

Question 6

provocatietest bij jongetje met eczeem en mogelijke pinda allergie:

Answer 6

• dubbelbline provocatie pinda: na stap 5 (eten van 1/2 pinda) reactie met urticaria, benauwdheid en braken waarvoor Epipen junior.
  –> hij heeft dus een pinda allergie

Question 7

anamnese voedselallergie:

Answer 7

a. Typisch Allergische klachten?
b. klachten in relatie tot blootstelling?
c. consistent klachten na blootstelling?
d. klachten direct (<2 uur) na blootstelling (acute allergie)?

Question 8

wat zijn klachten die kunnen ontstaan bij een allergische reactie?

Answer 8

• angio-oedeem
• zwelling (tong, lippen, ogen, slijmvliezen)
• braken, diarree
• roodheid

Question 9

symptomen allergie:

Answer 9

MAAGDARMKANAAL:
- jeuk en/of zwelling van lippen, mond, gehemelte, glottis
- misselijk, buikpijn, braken, diarree
OGEN:
- jeuk, roodheid, tranen, zwelling
HUID:
- urticaria (netelroos) en/of angio-oedeem
BOVENSTE EN ONDERSTE LUCHTWEGEN:
- loopneus, verstopte neus, jeuk neus, niezen
- benauwd, piepen, hoesten, stridor, heesheid
CARDIOVASCULAIR:
- collaps, tachycardie, hypotensie
ERNSTIGE REACTIE: ANAFYLAXIE
- acute, in principe levensbedreigende reactie
- meestal meerdere orgaansystemen betrokken

Question 10

meest belangrijke voedselallergenen bij kinderen:

Answer 10

• koemelk
• kippenei
• pinda
• noten
• tarwe
• vis
• schaal- en schelpdieren

Question 11

meest voorkomende allergieën bij volwassenen:

Answer 11

• noten
• pinda
• pitvruchten (appel, perzik, kiwi)
• vis
• schaal- en schelpdieren

Question 12

welke testen kunnen we doen bij een vermoeden op een voedselallergie?

Answer 12

• bloedonderzoek, naar specifiek IgE
• sensibilisatie onderzoek: huidtest

Question 13

diagnostiek voedselallergie, 2 mogelijkheden:

Answer 13

• ImmunoCap (bloedonderzoek)
  
  • een bloedafname
  • verdere diagnostiek naar specifieke allergenen
  • geen kans op allergische reactie
  • medicatie geen effect
    Nadelen:
  • uitslag duurt week
  • soms moeilijke interpretatie bij hoog totaal IgE of CCD’s
• Skin Prick Test
  
  • per allergeen 1 prik
  • kleine kans op allergische reactie
  • geen antihistaminica gebruiken
  • niet geschikt voor alle huidtypen
  • kwaliteit afhankelijk van onderzoeker en allergeen-extract
    Voordelen:
  • resultaat direct zichtbaar
  • mogelijkheid om grote diversiteit aan allergenen te testen

Question 14

om te kijken hoe allergisch een kind is, kunnen we een provocatie test doen:

Answer 14

• die doen we meestal dubbelblind, dus het kind komt twee keer langs en de ene keer krijgt het kind een placebo en de andere keer het allergeen toegediend
• we beginnen dan met lage doseringen, en bouwen dat langzaam op
• heel nauwkeurig het kind in de gaten houden
  VOORDELEN:
• geeft informatie over drempelwaarde
• geeft informatie over aard van de klachten
  NADELEN:
• arbeidsintensief
• tijdrovend voor patiënt en ouders
• duur
• risico op anafylaxie

Question 15

het jongetje, waarvan we eerder al wisten dat hij eczeem heeft en op 2 jarige leeftijd ook werd vastgesteld dat hij een pinda allergie heeft.
dat jongetje is nu 3 jaar en presenteert zich als volgt;

Answer 15

• 3 jaar: ziekenhuisopname wegens ernstige benauwdheid bij een bovenste luchtweginfectie
• LO: kortademige peuter, ademfreuqentie 72/min, intercostale intrekkingen, piepend verlengd experium
  –> diagnose: eerste astma-aanval
• behandeling:
• vernevelen: salbutamol
• start onderhoudsbehandeling: inhalatiesteroïd

Question 16

het jongetje is nu 10 jaar:

Answer 16

• eczeem: minimaal aanwezig in plooien
• voedselallergie: pinda allergie
• sinds kort milde hooikoorts klachten in voorjaar. huidtesten positief voor boom- en graspollen en kat
• astma: milde klachten die goed onder controle zijn met inhalatiesteroïden: 1-2 keer per jaar een astma-aanval

Question 17

het jongetje is nu 16 jaar:

Answer 17

• eczeem vrijwel helemaal verdwenen
• voeding: leeftijd 13 jaar: provocatie met pinda waarbij reactie na eten van 1 pinda (enkel urticaria en fors braken). recent jeuk in zijn mond na eten van appels en kersen
• inmiddels forse rhinoconjuctivitis in voorjaar en zomer
• astma: kortademig bij traplopen en naar school fietsen: geen opnames; gebruikt inhalatiecorticosteroïden als hij denkt dat hij ze nodig heeft

Question 18

de jongen is inmiddels 18 jaar: Laatste consult kinderarts

Answer 18

• eczeem helemaal verdwenen
• voeding: oral allergy klachten sommige fruitsoorten. vermijdt pinda, geen reacties gehad
• rhinoconjuctivitis: chronisch een verstopte neus met toename van klachten in pollenseizoen en bij contact met katten
• astma: stabiel, wel inspanningsklachten maar fietst 2 keer 13 km/dag
  behandeling:
• medicatie: inhalatiesteroïd, langwerkende uchtweverwijder, antihistaminicum, nasaal steroïd, adrenaline auto-injector
• dieet vrij van pinda en sommige fruitsoorten
  –> ontslag kindergeneeskunde.
  dit is het hele traject wat een kind doorloopt

Question 19

de jongen heet trouwens David. en hij heeft dus:

Answer 19

• eczeem
• voedselallergie
• astma
• rhinoconjuctivitis (hooikoorts)
  –> en dit noemen we Atopisch syndroom

Question 20

Atopie syndroom (beloop):

Answer 20

• het begint vaak op jonge leeftijd met eczeem en voedsel allergieën
• er is dan een kans dat een kind daar uiteindelijk overheen groeit
• als de kinderen iets ouder zijn komt er hooikoorts bij en ook luchtwegklachten, zoals astma
  –> maar niet ieder kind doorloopt al deze dingen. sommige kinderen hebben alleen eczeem of alleen voedselallergie

Question 21

Atopie =

Answer 21

aanleg om allergisch te reageren op stoffen/prikkels vanuit de omgeving

Question 22

allergie =

Answer 22

overdreven reactie van het immuunsysteem op een niet-schadelijke prikkel/stof (=allergeen)

Question 23

sensibilisatie =

Answer 23

alleen het aanwezig zijn van specifieke IgE antistoffen tegen een bepaald allergeen, maar dat hoeft dus niet te betekenen dat je allergisch bent

Question 24

atopische ziekten:

Answer 24

• laatste decennia fors toegenomen
• ‘westerse ziekte’
• komt vooral voor in West-Europa, Noord-Amerika, Japan, Australië, Nieuw-Zeeland
• laatste jaren neemt prevalentie ook toe in ontwikkelingslanden

Question 25

waarom neemt de prevalentie van allergie toe?

Answer 25

- heeft het alleen met erfelijke factoren te maken? - of ook met omgevingsfactoren?

Question 26

erfelijkheid van specifiek IgE:

Answer 26

- als geen van je ouders specifieke IgE/atopie heeft, dan heb je 30% kans om specifiek IgE te hebben - als 1 van je ouders dit heeft, dan als kind 50% kans - als beide ouders dit hebben, dan 60% kans

Question 27

er is dus zeker wel een genetische gevoeligheid voor het voorkomen/ontwikkelen van atopische ziekten. het familiair voorkomen van astma/atopie:

Answer 27

- is (grotendeels) het gevolg van genetische overerving - meerdere genen, op meerdere chromosomen, invloed omgeving, verschillen tussen populaties

Question 28

er is niet 1 gen dat verantwoordelijk is voor eczeem en maar 1 gen die verantwoordelijk is voor astma, het zijn er meerdere.

Question 29

een gen dat een rol speelt bij eczeem en waar veel over bekend is:

Answer 29

- Filaggrine gen - filaggrine is een eiwit dat heel belangrijk is voor de barrière functie van de huid - als daar een mutatie in zit, dan is er een verlaagd NMF (Natural Moisturizing Factor) aanwezig - als dit NMF verlaagd is, dat kan je meten, dan is er een sterke associatie met atopisch eczeem en ook echt eczeem dat op de babyleeftijd ontstaat - dit gen is ook sterk geassocieerd met sensibilisatie voor inhalatieallergenen, rhinoconjuctivitis en astma - het mechanisme achter een filaggrine mutatie: huid meer doorgankelijk voor allergenen, waardoor immunologische sensibilisatie kan optreden

Question 30

de genetische aanleg is dus zeker belangrijk bij het ontstaan van atopische ziekten. maar die genetische factoren kunnen de forse toename van atopische ziekten in de laatste decennia niet verklaren. --> er is dus ook zeker een belangrijke rol voor omgevingsfactoren bij het ontstaan van allergie en astma

Question 31

bij alle atopisch ziekten, zien we een Th2 gedreven ziekte. hoe werkt dit in de normale situatie?

Answer 31

- bij kinderen die geboren worden, zijn de Th2 cellen dominant - door blootstelling aan heftige infecties, prikkel je de ontwikkeling van Th1 cellen, en als de Th1 cellen in opkomst zijn, dan onderdrukken zij de Th2 cellen

Question 32

bij alle atopisch ziekten, zien we een Th2 gedreven ziekte. hoe werkt dit in de afwijkende situatie, dus bij de ontwikkeling van een allergie?

Answer 32

- kinderen worden geboren, waarbij de Th2 cellen dominant zijn - maar in de meeste westerse landen, worden kinderen te weinig blootgesteld aan infecties - dus de Th1 cel respons, is niet genoeg en stijgt dus niet genoeg - er is daardoor een disbalans tussen Th1 en Th2 cellen - de Th2 respons neemt de overhand --> dit is dus een hypothese over waarom we de stijging zien in de prevalentie van atopische ziekten

Question 33

welke omgevingsfactoren zijn van belang voor die toename in voorkomen van atopische ziekten?

Answer 33

HYGIËNEHYPOTHESE - mensen zijn steeds 'schoner' gaan leven, maken minder infecties door en worden minder blootgesteld aan prikkels voor het immuunsysteem - in grote gezinnen: minder allergieën (waarschijnlijker minder goede hygiëne) - door betere woonomstandigheden, verbeterde persoonlijke hygiëne, vaccinatie en antibiotica zien we dus een toename van die atopische ziekten --> zo zien we bijv. ook dat opgroeien op een boerderij beschermend werkt op het krijgen van atopische ziekten --> als je in de stad opgroeit, is de kans dat je astma, allergie, eczeem ontwikkelt veel groter

Question 34

Biodiversity Hypothesis:

Answer 34

- te weinig microbiële blootstelling of kolonisatie van maagdarmkanaal en luchtwegen leidt tot een disbalans van het immuunsysteem waardoor meer/minder kans op atopie - er zijn heel veel factoren die een rol spelen hierbij: - antibiotica gebruik - Westerse dieet - infecties - vaccinatie en verminderde blootstelling aan infectieziekten - keizersnede/flesvoeding (formula) --> al die factoren hebben een effect op het microbioom en als je dan genetisch ook nog een bepaalde gevoeligheid hebt, dan heb je verhoogde kans op atopie

Question 35

een risicofactor voor het ontstaan van atopie: geboren door middel van een keizersnede

Question 36

Epithelial Barrier Hypothesis:

Answer 36

- als de barrière functie kapot is van het lichaam, dan heb je dus een veel grotere kans op atopie - en die huidbarrière gaat bijv kapot door zeep, shampoo, afwasmiddel, E-nummers in onze voeding (kunnen barrière functie van de darm aantasten) - allerlei uitlaatgassen kunnen de barrière functie van de luchtwegen aantasten --> de barrière functie gaat dus kapot, waardoor je immuunsysteem direct wordt blootgesteld aan allerlei stoffen/allergenen

Question 37

conclusie:

Answer 37

- atopische ziekten fors toegenomen - multifactoriële oorzaak waarbij aanleg en omgeving van belang zijn - nog geen preventieve maatregelen om atopie te voorkomen, ..... of toch??