1.13 Autakoidy lipidowe Flashcards
(46 cards)
1
Q
Przemiany kwasu arachidonowego
A
- syntazy prostaglandyny H (“cyklooksygenazy”) → prostanoidy (prostaglandyny, prostacyklina, tromboksany), lipoksyny
- lipooksygenazy → leukotrieny, lipoksyny, hepoksyliny, HETEs
- hydroksylazy → HETEs
- epoksygenazy cytochromu P450 → EETs
• nieenzymatycznie → izoprostany
2
Q
Białko FLAP
A
• Five-LOX Activating Protein • aktywuje 5-LOX, katalizującą 1. etap syntezy leukotrienów • inhibitory: ∙ MK-886 ∙ DG-031 ∙ VIA-2291 ∙ GSK-2190915 ∙ weliflapon
3
Q
PAF - działanie
A
• białko Gq → wzrost IP₃ i DAG
- aktywacja i nasilenie agregacji płytek krwi
- pobudzenie i nasilenie chemotaksji komórek zapalnych
- rozszerzenie i wzrost przepuszczalności naczyń
- skurcz oskrzeli
- skurcz przewodu pokarmowego
- skurcz macicy
- wzmacnianie działania neuromediatorów pobudzających w OUN
4
Q
PAF - powstawanie
A
- konstytutywny szlak de novo (głównie w OUN i nerkach)
- indukowalny szlak remodelingu błon lipidowych (w komórkach zapalnych, płytkach krwi, śródbłonku i neuronach)
- szlak indukowalny zachodzi z udziałem PLA₂
5
Q
Glikokortykosteroidy a PAF
A
- glikokortykosteroidy indukują białko lipokortynę
- lipokortyna hamuje PLA₂
- zablokowana PLA₂ nie może rozbić acylo-PAF na lizo-PAF i kwas tłuszczowy
- hamowana jest synteza PAF i eikozanoidów
6
Q
Antagoniści receptorów dla PAF - przedstawiciele
A
- apafant
- bepafant
- leksypafant
- gingkolidy
7
Q
Antagoniści receptorów dla PAF - wskazania
A
- astma
- colitis ulcerosa
- ostre zapalenie trzustki (leksypafant)
8
Q
Inhibitory PLA₂ - przedstawiciele
A
- glikokortykosteroidy
- darapladib
- monoalid
9
Q
Inhibitory PLA₂ - wskazania
A
- miażdżyca (darapladib)
* łuszczyca (monoalid)
10
Q
COX-1 - ekspresja
A
- enzym konstytutywny
* cytokiny i LPS wzmagają ekspresję
11
Q
COX-1 - aktywność
A
- wytwarza małe, ściśle regulowane porcje eikozanoidów
- aktywność zależy od [Ca²⁺]i
- wymaga obecności nadtlenków lipidów (“peroxide tone”)
- aktywacja przez NO
- hamowanie przez CO i niedobór hemu
12
Q
COX-1 - hamowanie przez glikokortykosteroidy
A
• pośrednio, przez hamowanie PLA₂
13
Q
COX-1 - lokalizacja tkankowa
A
- śluzówka żołądka
- płytki krwi
- większość innych tkanek
14
Q
COX-1 - preferencyjne inhibitory
A
- aspiryna
* indometacyna
15
Q
COX-2 - ekspresja
A
- enzym indukowalny
- ekspresję indukują cytokiny, LPS i czynniki prozapalne
- w niektórych tkankach obecny konstytutywnie
16
Q
COX-2 - aktywność
A
- wytwarza stale duże ilości eikozanoidów
- aktywność nie zależy od [Ca²⁺]i
- w niewielkim stopniu wymaga obecności nadtlenków lipidów
- aktywacja przez NO
- hamowanie przez CO i niedobór hemu
17
Q
COX-2 - hamowanie przez glikokortykosteroidy
A
• bezpośrednio
18
Q
Indukowalna COX-2 - lokalizacja tkankowa
A
- wszystkie komórki jądrzaste stanu zapalnego
* jajniki
19
Q
Konstytutywna COX-2 - lokalizacja tkankowa
A
- nerki
- śródbłonek naczyniowy
- nabłonek oskrzeli
- mózg
- jądra
20
Q
COX-2 - selektywne inhibitory
A
- etorykoksyb
- parekoksyb
- rofekoksyb (wycofany)
- waldekoksyb (wycofany)
- lumirakoksyb (wycofany)
21
Q
Konstytutywna COX-2 w nerkach - funkcje
A
• produkcja PGE₂, PGI₂, TXA₂:
∙ regulacja przepływu krwi
∙ regulacja filtracji kłębuszkowej
∙ regulacja cewkowego transportu Na⁺ i K⁺
22
Q
Konstytutywna COX-2 w śródbłonku - funkcje
A
• fizjologiczna produkcja PGI₂:
∙ działanie przeciwzakrzepowe
∙ rozkurcz mięśniówki naczyń
∙ stymulacja produkcji NO
23
Q
Działania niepożądane koksybów
A
- zmniejszona filtracja kłębuszkowa
- retencja sodu i wody
- nadciśnienie tętnicze
- zakrzepica
- upośledzenie owulacji
- upośledzenie czynności skurczowej macicy
24
Q
Leukotrieny cysteinylowe - przedstawiciele
A
- LTC₄
- LTD₄
- LTE₄
25
PGI₂ vs. TXA₂ - produkcja
* PGI₂: COX-2 w śródbłonku naczyniowym
| * TXA₂: COX-1 w płytkach krwi
26
PGI₂ vs. TXA₂ - wpływ aspiryny
* PGI₂: nieznaczne i przejściowe zahamowanie produkcji
| * TXA₂: silne i trwałe zahamowanie produkcji
27
PGI₂ vs. TXA₂ - działanie na płytki krwi
* PGI₂: hamowanie agregacji
| * TXA₂: pobudzanie agregacji
28
PGI₂ vs. TXA₂ - procesy miażdżycowe
* PGI₂: hamowanie
| * TXA₂: nasilanie
29
PGI₂ vs. TXA₂ - działanie na mięśniówkę naczyń
* PGI₂: rozkurcz
| * TXA₂: skurcz
30
PGI₂ vs. TXA₂ - inne działania
* PGI₂: stymulacja fibrynolizy i wydzielania NO w śródbłonku
| * TXA₂: skurcz oskrzeli
31
PGE₁ i analogi - przedstawiciele
• alprostadyl
• analogi:
∙ mizoprostol
32
PGE₂ i analogi - przedstawiciele
* dinoproston
| * analogi
33
PGF₂α i analogi - przedstawiciele
```
• dinoprost
• analogi:
∙ latanoprost
∙ bimatoprost
∙ trawoprost
∙ unoproston
∙ karboprost
```
34
PGI₂ i analogi - przedstawiciele
• epoprostenol
• analogi:
∙ treprostynil
∙ beraprost
35
Alprostadyl - wskazania
* utrzymanie drożności przewodu Botalla po porodzie
| * dysfunkcja erekcji (iniekcje do ciał jamistych)
36
Mizoprostol - wskazania
* indukcja aborcji (podawany doustnie, z mifeprystonem)
| * zapobieganie owrzodzeniom w czasie terapii NLPZ
37
Dinoproston - wskazania
* indukcja porodu (żel doszyjkowy)
* opróżnienie macicy po obumarciu płodu
* zaśniad groniasty
38
Dinoprost - wskazania
* terminacja ciąży w II trymestrze (podawany doowodniowo)
| * opróżnienie macicy po obumarciu płodu
39
Analogi PGF₂α - wskazania
* indukcja aborcji (karboprost domięśniowo)
| * jaskra (latanoprost, bimatoprost, trawoprost, unoproston)
40
Mifepryston
* antyprogestagen
| * stosowany z mizoprostolem w indukcji aborcji
41
Epoprostenol i analogi - wskazania
* nadciśnienie płucne
* krążenie pozaustrojowe (hamowanie hemolizy i agregacji płytek krwi)
* rzadko w miażdżycy kończyn dolnych
42
Inhibitory 5-LOX - przedstawiciele
* zyleuton
* genleuton
* mesalazyna
43
Zyleuton
* inhibitor 5-LOX
| * zarejestrowany do leczenia astmy
44
Mesalazyna
* kwas 5-aminosalicylowy (5-ASA)
| * stosowany w terapii colitis ulcerosa i choroby Leśniowskiego-Crohna
45
Antagoniści receptorów CysLT - przedstawiciele
```
• "lukasty":
∙ zafirlukast
∙ montelukast
∙ cynalukast
∙ pranlukast
```
46
"Lukasty" - wskazania
* astma
| * alergiczny nieżyt nosa
