4.1 Podwzgórze i przysadka Flashcards

(98 cards)

1
Q

Przebieg ultrakrótkiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

A

• podwzgórze → podwzgórze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Przebieg krótkiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

A

• przysadka → podwzgórze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Przebieg długiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego

A
  • narząd obwodowy → przysadka

* narząd obwodowy → podwzgórze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hormony podwzgórza - przedstawiciele

A
  • GHRH / GHIH
  • PRH / PIH
  • MSHRH / MSHIH
  • TRH
  • CRH
  • GnRH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Pary podwzgórzowych hormonów uwalniających / hamujących

A
  • GHRH / GHIH
  • PRH / PIH
  • MSHRH / MSHIH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hormony podwzgórza bez hamujących odpowiedników - przedstawiciele

A
  • TRH
  • CRH
  • GnRH
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

GHRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający hormon wzrostu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

GHIH - pełna nazwa

A

• hormon hamujący uwalnianie hormonu wzrostu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Inna nazwa hormonu hamującego uwalnianie hormonu wzrostu

A

• somatostatyna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

PRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający prolaktynę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

PIH - pełna nazwa

A

• hormon hamujący uwalnianie prolaktyny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

MSHRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający hormon stymulujący melanocyty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

MSHIH - pełna nazwa

A

• hormon hamujący uwalnianie hormonu stymulującego melanocyty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

TRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający tyreotropinę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

CRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający kortykotropinę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

GnRH - pełna nazwa

A

• hormon uwalniający gonadotropinę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Cecha łącząca PIH i GnRH

A

• oba hormony powstają pod wpływem proteaz z tego samego prekursora

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Czy hormony podwzgórza są swoiste wobec swojej osi?

A

Nie, działają też na inne osie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hormony produkowane w przysadce gruczołowej - przedstawiciele

A
  • GH (hormon wzrostu)
  • TSH (tyreotropina)
  • PRL (prolaktyna)
  • ACTH (kortykotropina)
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • LH (hormon luteotropowy)
  • MSH (hormon stymulujący melanocyty)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Analogi GHRH - przedstawiciele

A
  • sermorelina

* tesamorelina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Sermorelina - zastosowanie

A
  • diagnostyka niedoboru GH
  • podwzgórzowy niedobór GH
  • kacheksja towarzysząca AIDS
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

↑GH po sermorelinie - diagnoza

A

• podwzgórzowy niedobór GH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

brak ↑GH po sermorelinie - diagnoza

A

• przysadkowy niedobór GH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Tesamorelina - zastosowanie

A

• zapobieganie lipodystrofii w czasie stosowania PI w terapii AIDS

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Substancja stymulująca uwalnianie GH niezależnie od osi GHRH/GHIH
• grelina
26
Analogi somatostatyny - przedstawiciele
* okt-reotyd * lan-reotyd * pazy-reotyd * wap-reotyd
27
Przewaga analogów somatostatyny nad somatostatyną
* dłuższy okres półtrwania | * okres półtrwania somatostatyny to kilka minut
28
Receptory somatostatynowe obecne w zdrowej przysadce i gruczolaku
* SSTR-1 * SSTR-2 * SSTR-3 * SSTR-5
29
Receptory somatostatynowe obecne w nowotworze złośliwym przysadki
* SSTR-2 | * SSTR-5
30
Analogi somatostatyny - zastosowanie
* gruczolak przysadki * guzy lite przysadki * nieoperacyjne guzy neuroendokrynne przewodu pokarmowego (↓ VIP) * krwawienie z żylaków przełyku
31
Wskazania do farmakoterapii gruczolaka przysadki
* niepowodzenie leczenia chirurgicznego * odmowa zgody na zabieg chirurgiczny * przeciwwskazania do wykonania zabiegu chirurgicznego * wznowa gruczolaka po operacji
32
Farmakoterapia gruczolaka przysadki - grupy leków
* analogi somatostatyny * antagoniści receptora GH * agoniści receptorów dopaminowych
33
Mechanizm działania oktreotydu i lanreotydu
• stymulacja receptora SSTR-2
34
Oktreotyd - wskazania
* akromegalia * guzy neuroendokrynne * krwawienie z żylaków przełyku
35
Oktreotyd - formy podawania
* co 8 godzin (podskórnie) | * raz w miesiącu (domięśniowo w formie mikrosfer LAR - long-acting release)
36
Lanreotyd - wskazania
* akromegalia | * guzy neuroendokrynne
37
Lanreotyd - formy podawania
* raz w tygodniu (domięśniowo) | * raz w miesiącu (podskórnie w formie autożelu - wodnego roztworu octanu leku)
38
Mechanizm działania pazyreotydu
• stymulacja receptorów SSTR-1, 2, 3, 5
39
Pazyreotyd - wskazania
* akromegalia oporna na leczenie | * guzy lite przysadki
40
Mechanizm działania wapreotydu
• stymulacja receptorów SSTR-2, 5, a także 4
41
Wapreotyd - wskazania
• krwawienie z żylaków przełyku
42
Metody hamowania krwawienia z żylaków przełyku
* dożylnie: wapreotyd / oktreotyd (bolus + wlew) * dożylnie: wazopresyna * chirurgiczna skleroterapia
43
Analogi somatostatyny - działania niepożądane
* zaburzenia żołądkowo-jelitowe * kamica żółciowa * ↓ wydzielania insuliny → ryzyko cukrzycy
44
Podtyp receptora dopaminowego występujący w przysadce
• D₂
45
Agoniści receptorów dopaminowych w leczeniu akromegalii - przedstawiciele
``` • bromokryptyna (niewybiórcza) • kabergolina (wybiórcza wobec D₂) • mniej skuteczne: ∙ lizuryd ∙ pergolid ∙ chinagolid ∙ terguryd ```
46
Mechanizm działania agonistów dopaminowych
* fizjologicznie: ↑ produkcji GH | * w nadmiarze GH: ↓ produkcji GH
47
Przewaga agonistów dopaminowych nad analogami somatostatyny i antagonistami receptora GH
* mogą być przyjmowane doustnie | * są tańsze
48
Lek stosowany w guzach przysadki wydzielających PRL, TSH
• kabergolina
49
Agoniści dopaminowi - działania niepożądane
* zaburzenia żołądkowo-jelitowe * zawroty głowy * ryzyko uszkodzenia prawej zastawki P-K
50
Pegwisomant - charakterystyka
``` • pegylowany analog GH ∙ długi okres półtrwania ∙ niska immunogenność • konkuruje z GH o miejsce na receptorze • bardzo skuteczny, lecz drogi ```
51
Pegwisomant - działania niepożądane
* podrażnienie skóry w miejscu podania | * zaburzenia funkcji wątroby
52
Leczenie karłowatości - przedstawiciele
* somatropina (syntetyczny GH) | * somatrem (syntetyczny GH wydłużony o metioninę)
53
Zespół Larona
* niewrażliwość na GH * GH nie powoduje ↑ syntezy IGF w wątrobie * stężenie GH jest normalne lub podwyższone
54
Leczenie zespołu Larona - przedstawiciele
* mekazermina (rekombinowany IGF-1) | * połączenie IGF-1 z IGFBP-3 jest skuteczne, lecz nie może być stosowane w zespole Larona (ze względu na patenty)
55
Mekazermina
• rekombinowany IGF-1
56
Połączenie mekazerminy z IGFBP-3 - wskazania
* kacheksja nowotworowa * kacheksja związana z AIDS * stwardnienie zanikowe boczne
57
Czy PRH i PIH stosuje się w terapii zaburzeń wydzielania prolaktyny?
Nie, stosuje się agonistów i antagonistów receptorów dopaminowych.
58
Czym PRL różni się od pozostałych hormonów przysadkowych?
Nie stymuluje uwalniania hormonów obwodowych → nie ma długiej pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego
59
Leczenie niedoboru PRL - przedstawiciele
* metoklopramid - antagonista D | * rekombinowana ludzka PRL
60
Metoklopramid - działania niepożądane
* zaburzenia pozapiramidowe * pobudzenie, niepokój, bezsenność * zaburzenia miesiączkowania, mlekotok * ginekomastia, impotencja
61
Leczenie hiperprolaktynemii - przedstawiciele
* bromokryptyna - niewybiórczy agonista D * kabergolina - agonista D2 * chinagolid - agonista D2
62
Prolactinoma - objawy
* zaburzenia widzenia (ucisk na skrzyżowanie wzrokowe) * spadek libido * spadek płodności
63
Prolactinoma - leczenie z wyboru
* terapia agonistami receptorów dopaminowych | * nie interwencja chirurgiczna (w przeciwieństwie do innych guzów przysadki)
64
Diagnostyka przyczyn niedoczynności tarczycy
* podanie protyreliny (egzogennej TRH) → badanie poziomu TSH | * podanie tyreotropiny (egzogennej TSH) → badanie poziomu hormonów tarczycy
65
Protyrelina
* preparat TRH | * stosowany w diagnostyce przyczyn niedoczynności tarczycy
66
Potencjalne zatosowania analogów TRH
* działanie przeciwbólowe * działanie przeciwdrgawkowe * ochrona układu oddechowego wcześniaków * neuroprotekcja
67
Czy TSH podaje się w niedoczynności tarczycy?
Nie, podaje się doustnie hormony tarczycy.
68
Leczenie raka tarczycy i wola wieloguzkowego
• jednoczesne podanie tyreotropiny i J¹³¹ → wychwyt jodu przez komórki tarczycy → zniszczenie komórek przez promieniowanie β → suplementacja hormonów tarczycy
69
Nowe możliwości leczenia choroby Gravesa-Basedowa
• zablokowanie dostępu przeciwciał stymulujących do receptora TSH przez słabych agonistów
70
Inna nazwa hormonu uwalniającego kortykotropinę (CRH)
• kortykorelina
71
Hormony, których synteza jest pobudzana przez ACTH
* glikokortykosteroidy * mineralokortykosteroidy * androgeny nadnerczowe
72
CRH - zastosowanie
* diagnostyka przyczyn nadmiernej produkcji glikokortykosteroidów * obrzęk mózgu
73
Peksacerfont
* antagonista typu 1. receptora CRH | * nowy lek anksjolityczny
74
Hormony kodowane w genie POMC
* ACTH * lipotropina * β-endorfina * hormon melanotropowy
75
Syntetyczna kortykotropina - charakterystyka
* 24 N-końcowe aminokwasy ACTH * pełne działanie stymulujące korę nadnerczy * mniejsza immunogenność
76
Syntetyczna kortykotropina - zastosowanie
* diagnostyka niewydolności nadnerczy * różnicowanie wrodzongo przerostu nadnerczy od hiperandrogenizmu jajnikowego * leczenie niewydolności nadnerczy (rzadko)
77
Mechanizm hiperandrogenizmu nadnerczowego
* niedobór 21-hydroksylazy * brak kortyzolu * ↑ produkcji ACTH * kompensacyjny przerost nadnerczy * przekształcanie nagromadzonych prekursorów kortyzolu w androgeny
78
Działanie FSH
♀ stymulacja wzrostu pęcherzyków Graafa i produkcji estrogenów ♂ aktywacja odżywiających spermatocyty komórek Sertolego
79
Działanie LH
♀ stymulacja owulacji | ♂ pobudzanie komórek Leydiga do wytwarzania testosteronu
80
Różnice wynikające z czasu działania GnRH na receptor
* wolne pulsacyjne działanie GnRH → uwalnianie FSH * szybkie pulsacyjne działanie GnRH → uwalnianie LH * ciągłe działanie GnRH → down-regulacja receptora, zahamowanie uwalniania gonadotropin
81
Agoniści receptora GnRH
``` • gonadorelina • funkcjonalni antagoniści: ∙ buzerelina ∙ gozerelina ∙ leuprorelina ∙ tryptorelina ∙ histrelina ∙ nafarelina ```
82
Antagoniści receptora GnRH
* cetroreliks * ganireliks * abareliks * degareliks
83
Gonadorelina - charakterystyka
* agonista receptora GnRH * okres półtrwania: 5 minut * podawana w bolusach co 1-2 godziny
84
Gonadorelina - zastosowanie
* leczenie braku podwzgórzowej indukcji cyklów miesiączkowych * ocena zdolności przysadki do produkcji FSH i LH
85
Leuprorelina i histrelina
* agoniści (funkcjonalni antagoniści) receptora GnRH | * wstrzykiwane raz dziennie domięśniowo
86
Nafarelina
* agonista (funkcjonalny antagonista) receptora GnRH | * dostępny w formie sprayu donosowego
87
Gozerelina
* superagonista (funkcjonalny antagonista) receptora GnRH | * podawany raz w miesiącu, wolno uwalniany
88
Agoniści receptora GnRH - zastosowanie
* endometrioza * włókniaki macicy * przedwczesne dojrzewanie płciowe * rak prostaty (terapia pod osłoną antagonistów receptora testosteronu)
89
Agoniści receptora GnRH - działania niepożądane
* uderzenia gorąca * bóle głowy * zaburzenia nastroju * spadek libido
90
Cetroreliks i ganireliks
* antagoniści receptora GnRH | * używane do wygaszania produkcji gonadotropin podczas suplementacji egzogennymi gonadotropinami
91
Abareliks - charakterystyka
* antagonista receptora GnRH * używany w leczeniu zaawansowanego raka prostaty * farmakologiczna kastracja po jednym wstrzyknięciu
92
Abareliks - działania niepożądane
* reakcja anafilaktyczna | * wydłużenie QT → arytmia
93
Degareliks
* antagonista receptora GnRH * używany w leczeniu zaawansowanego raka prostaty * farmakologiczna kastracja po jednym wstrzyknięciu * nie wywołuje reakcji anafilaktycznej i wydłużenia QT
94
Preparaty gonadotropin - przedstawiciele
* menotropina * urofolitropina * folitropina rekombinowana * gonadotropina kosmówkowa
95
Menotropina
• menopauzalna mieszanina FSH i LH z moczu • zastosowanie: ∙ wywoływanie wzrostu pęcherzyka Graafa ∙ leczenie hipogonadyzmu hipogonadotropowego u mężczyzn
96
Urofolitropina
• preparat zawierający oczyszczone FSH z moczu
97
Folitropina rekombinowana
• preparat rekombinowanego ludzkiego FSH
98
Gonadotropina kosmówkowa (hCG)
``` • uzyskiwana z moczu kobiet ciężarnych • ma właściwości zbliżone do LH • zastosowanie: ∙ wywoływanie owulacji ∙ leczenie wnętrostwa u chłopców przed pokwitaniem ```