5.15 Leczenie choroby refluksowej i choroby wrzodowej

Question 1

Czynniki sprawcze choroby wrzodowej

Answer 1

• zakażenie Helicobacter pylori
• stosowanie leków uszkadzających śluzówkę
• zespół Zollingera-Ellisona
• choroba Leśniowskiego-Crohna
• przewlekły stres
• promieniowanie jonizujące
• choroby układowe

Question 2

Leki uszkadzające śluzówkę żołądka

Answer 2

• NLPZ
• bisfosfoniany
• glikokortykosteroidy
• chlorek potasu
• mykofenolan mofetylu
• fluorouracyl

Question 3

Schematy eradykacji Helicobacter pylori

Answer 3

• IPP + amoksycylina / klarytromycyna / metronidazol (2 z nich)
• IPP + doksycyklina + amoksycylina / metronidazol
• amoksycylina + omeprazol → lewofloksacyna + tynidazol + omeprazol
• cytrynian potasowo-bizmutawy + metronidazol + doksycyklina / amoksycylina (triada z Sydney)

Question 4

Grupy leków hamujących wydzielanie kwasu solnego

Answer 4

• IPP
• antagoniści H₂
• antagoniści M₁
• analogi prostaglandyn

Question 5

Nieselektywne blokery receptora CCK

Answer 5

• np. proglumid
• nie hamują skutecznie wydzielania kwasu solnego
• trwają prace nad selektywnymi antagonistami (spiroglumid, itriglumid)

Question 6

Leki hamujące wydzielanie kwasu solnego, leki zobojętniające - typowe działania niepożądane

Answer 6

• hipergastrynemia
• kolonizacja bakterii
• wzrost ryzyka wystąpienia nowotworu żołądka

Question 7

Inhibitory pompy protonowej - przedstawiciele

Answer 7

• omeprazol
• lansoprazol
• pantoprazol
• rabeprazol
• ezomeprazol
• dekslansoprazol
• tenatoprazol

Question 8

IPP - mechanizmy działania

Answer 8

• nieodwracalnie hamują aktywność pompy protonowej
• hamowanie wydzielania stymulowanego pokarmem (w 3 dni 70-90% pomp ulega zablokowaniu)
• hamowanie wydzielania pepsyny
• nasilanie procesów gojenia (lansoprazol)

Question 9

IPP - metabolizm

Answer 9

• podawane doustnie lub dożylnie
• metabolizowane przez CYP2C19 (oprócz rabeprazolu)
• teoretycznie mogą osłabiać działanie klopidogrelu
• hamują wchłanianie słabych kwasów (ASA, sole e, ampicylna, atazanawir)
• inne leki hamujące wydzielanie kwasu solnego osłabiają działanie IPP

Question 10

IPP o długim i stabilnym działaniu

Answer 10

tenatoprazol

Question 11

IPP - wskazania

Answer 11

• choroba refluksowa przełyku
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
• profilaktyka wrzodów stresowych i polekowych
• zespół Zollingera-Ellisona

Question 12

IPP - działania niepożądane

Answer 12

• łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe
• niedokrwistość megaloblastyczna z niedoboru B₁₂
• efekt disulfiramowy
• nocturnal acid breakthrough
• rzadko: bóle stawów, miopatia, wysypki skórne

Question 13

Nocturnal acid breakthrough

Answer 13

• nagły nocny wzrost wydzielania kwasu solnego

* zwalczanie: wieczorna dawka antagonistów H₂

Question 14

Nowa klasa IPP

Answer 14

• przedstawiciele: soraprazan, rewaprazan
• kompetycyjnie i odwracalnie hamują pompę protonową w miejscu wiązania K⁺
• hamowanie pompy nie wymaga jej aktywności
• działają silnie i szybko (30-60 minut)
• efekt utrzymuje się przez 12-15 godzin

Question 15

Antagoniści H₂ - przedstawiciele

Answer 15

• cymetydyna
• ranitydyna
• famotydyna
• nizatydyna
• roksatydyna
• ebrotydyna
• lupitydyna
• lafutydyna

Question 16

Antagoniści H₂ - mechanizm działania

Answer 16

• kompetycyjne, odwracalne hamowanie receptorów H₂ → hamowanie wydzielania spoczynkowego
• nie hamują wydzielania pepsyny

Question 17

Antagonista H₂ podawany jedynie doustnie

Answer 17

nizatydyna

Question 18

Antagoniści H₂ - wskazania

Answer 18

• choroba refluksowa przełyku
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
• zgaga
• zapobieganie owrzodzeniu żołądka i dwunastnicy

Question 19

Antagoniści H₂ - działania niepożądane

Answer 19

• biegunka / zaparcia
• zawroty i bóle głowy
• hipergastrynemia
• kolonizacja górnego odc pp i dróg oddech bakteriami

Question 20

Cymetydyna - działania niepożądane

Answer 20

• działania niepożądane antagonistów H₂, dodatkowo:
• właściwości antyandrogenne
• silne hamowanie cytochromu P450
• hamowanie wydzielania nerkowego kreatyniny i leków słabo zasadowych (metforminy, prokainamidu)
• zaburzenia świadomości

Question 21

Antagoniści M₁ - przedstawiciele

Answer 21

• pirenzepina

* telenzepina

Question 22

Pirenzepina, telenzepina

Answer 22

• antagoniści M₁
• hamują wydzielanie (kwasu solnego, pepsyny, gastryny) głównie za pośrednictwem układu przywspółczulnego
• nie są stosowane w nowoczesnej terapii

Question 23

Pirenzepina, telenzepina - działania niepożądane

Answer 23

• suchość w ustach
• zaparcia
• retencja moczu

Question 24

Mizoprostol

Answer 24

• analog PGE₁
• działa po 30 minutach, przez 2-4 godziny
• zastosowanie:
∙ zapobieganie uszkodzeniu błony śluzowej przez NLPZ (Arthrotec = NLPZ + mizoprostol)
∙ indukcja aborcji (+mifepryston / cyklofosfamid)

Question 25

Mizoprostol - mechanizmy działania

Answer 25

* hamowanie wydzielania kwasu solnego * zwiększanie wydzielania śluzu i HCO₃⁻ * nasilanie regeneracji nabłonka błony śluzowej

Question 26

Mizoprostol - działania niepożądane

Answer 26

* nudności i wymioty * biegunka, bóle brzucha * zaostrzenie procesów zapalnych w jelitach * silne skurcze macicy * lek silnie teratogenny

Question 27

Leki osłaniające - przedstawiciele

Answer 27

* sukralfat * sole bizmutu * kwas alginowy * leki roślinne

Question 28

Leki osłaniające - mechanizmy działania

Answer 28

* pokrywają śluzówkę ochronną warstwą * działanie adsorpcyjne * działanie przeciwbakteryjne

Question 29

Sukralfat

Answer 29

• kompleks sacharozy z Al(OH)3 • lek osłaniający • w kwaśnym pH tworzy lepki, gęsty żel • zastosowanie: ∙ choroba wrzodowa żołądka ∙ zapobieganie hiperfosfatemii u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek ∙ wlewki doodbytnicze w popromiennym lub zapalnym uszkodzeniu śluzówki

Question 30

Sukralfat - działania niepożądane

Answer 30

* biegunka / zaparcia * zatrucie glinem (encefalopatia) * hamowanie wchłaniania jelitowego digoksyny, fluorochinolonów, fenytoiny i antybiotyków

Question 31

Sole bizmutu

Answer 31

``` • leki osłaniające • przedstawiciele: cytrynian bizmutawy, salicylan bizmutawy • rzadko stosowane • bakteriobójcze na H pylori • przeciwbiegunkowe • mają przykry smak (uwalniają amoniak) • stosowanie max 2 msc • zastosowanie: ∙ zgaga ∙ biegunka podróżnych ```

Question 32

Sole bizmutu - działania niepożądane

Answer 32

* nudności i wymioty * czarne zabarwienie jamy ustnej, stolca * zatrucie bizmutem (encefalopatia, osteodystrofia) * nie stosować u ciężarnych, karmiących i z niewydolnością nerek

Question 33

Kwas alginowy

Answer 33

``` • kw mannurowy + glukuronowy • lek osłaniający • tworzy ochronną warstwę na śluzówce, podnosi pH • zastosowanie: ∙ odbijanie ∙ zgaga ```

Question 34

Środki zobojętniające - przedstawiciele

Answer 34

* wodorowęglan sodu * węglan wapnia * sole magnezu * sole glinu

Question 35

Wodorowęglan sodu, węglan wapnia

Answer 35

``` • leki zobojętniające • praktycznie niestosowane, ze względu na działania niepożądane: ∙ odbijania ∙ wzdęcia ∙ zespół mleczno-alkaliczny ```

Question 36

Sole magnezu

Answer 36

* leki zobojętniające | * działają przeczyszczająco → często stosowane razem z solami glinu

Question 37

Sole glinu

Answer 37

* leki zobojętniające * działają zapierająco → często stosowane razem z solami magnezu * hamują wchłanianie fosforanów * powodują dość silną hipergastrynemię

Question 38

Grupy leków prokinetycznych

Answer 38

* cholinomimetyki * antagoniści D₂ * agoniści 5-HT₄ * agoniści receptorów dla motyliny * aktywatory kanałów chlorkowych

Question 39

Leki prokinetyczne - typowe zastosowania

Answer 39

* atonie przewodu pokarmowego * choroba refluksowa przełyku * zaparcia

Question 40

Leki cholinomimetyczne

Answer 40

• estry choliny (karbachol, betanechol) nie są już stosowane • inhibitory AChE: (neostygmina) - zastosowanie: ∙ atonie przewodu pokarmowego ∙ pseudoniedrożność jelita grubego

Question 41

Leki cholinomimetyczne - działania niepożądane

Answer 41

* nudności i wymioty * ślinotok * biegunka * bradykardia

Question 42

Antagoniści D₂ - przedstawiciele

Answer 42

* metoklopramid * trimetobenzamid * domperydon * lewosulpiryd * itopryd

Question 43

Antagoniści D₂ - działanie, zastosowanie

Answer 43

``` • nasilają perystaltykę GOPP • działają przeciwwymiotnie • zastosowanie: ∙ choroba refluksowa przełyku ∙ atonia żołądka ∙ stymulacja laktacji po porodzie (metoklopramid, domperydon) ```

Question 44

Metoklopramid

Answer 44

* antagonista D₂ i agonista 5-HT₄ | * dobrze przenika przez barierę krew-mózg

Question 45

Domperydon

Answer 45

* antagonista D₂ | * słabo przenika przez barierę krew mózg, mimo to nasila wydzielanie prolaktyny

Question 46

Antagoniści D₂ - działania niepożądane

Answer 46

* zaburzenia pozapiramidowe * pobudzenie, niepokój, bezsenność * ginekomastia, mlekotok, impotencja * zaburzenia miesiączkowania

Question 47

Agoniści 5-HT₄ - przedstawiciele

Answer 47

* cyzapryd * tegaserod * mozapryd * renzapryd

Question 48

Cyzapryd

Answer 48

``` • agonista 5-HT₄ • pobudza perystaltykę GOPP • zastosowanie: ∙ choroba refluksowa przełyku ∙ atonia żołądka ```

Question 49

Cyzapryd - działania niepożądane

Answer 49

* ból brzucha, biegunka / zaparcia * interakcje zależne od wpływu na CYP3A4 * wydłużenie QT → arytmie

Question 50

Tegaserod

Answer 50

``` • agonista 5-HT₄ • pobudza perystaltykę okrężnicy • zastosowanie: ∙ zaparcia ∙ zespół jelita drażliwego ```

Question 51

Tegaserod - działania niepożądane

Answer 51

* ból brzucha, biegunka / zaparcia * ostre niedokrwienie mięśnia sercowego * udar mózgu

Question 52

Renzapryd

Answer 52

* agonista 5-HT₄ | * antagonista 5-HT₃

Question 53

Agoniści receptorów dla motyliny - przedstawiciele

Answer 53

* erytromycyna * klarytromycyna * azytromycyna * atylmotyn * mitemcynal

Question 54

Erytromycyna

Answer 54

• agonista receptora dla motyliny • nasila perystaltykę GOPP i jelita cienkiego • podawana dożylnie • zastosowanie: ∙ atonia żołądka oraz jelita u pacjentów z twardziną układową

Question 55

Aktywatory kanałów chlorkowych

Answer 55

• np. lubiproston • otwierają kanały ClC₂ nabłonka żołądka i jelit → nasilają perystaltykę • zastosowanie: ∙ zaparcie nawykowe u dorosłych

Question 56

Lubiproston - działania niepożądane

Answer 56

* nudności i wymioty | * biegunka

Question 57

Inne leki prokinetyczne

Answer 57

* syntetyczna grelina, inhibitory PDE5 (cukrzycowa atonia żołądka) * antagoniści receptorów CCK₁ (przyspieszają opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy) * antagoniści µ (metylnaltrekson,alwimopan,nalokson), linaklotyd, neurotrofina 3 (zespół jelita drażliwego z zaparciem)

Question 58

Sulglikotyd

Answer 58

* lek osłaniający | * działa podobnie do sukralfatu

Question 59

Antagoniści receptorów CCK₁

Answer 59

* loksyglumid * deksloksyglumid * lorglumid * lintytrypt * dewazepid

Question 60

Linaklotyd, plekanatyd

Answer 60

* pobudzają cyklazę guanylową * zwiększają wydzielanie wody, sodu i węglowodorów do jelita * leczenie jelita drażliwego, nawykowych zaparć

Question 61

Naloksegol

Answer 61

• pegylowany alfa-naloksol