4.3 Metabolizm węglowodanów Flashcards
(78 cards)
1
Q
Produkcja insuliny
A
- synteza insuliny zachodzi w komórkach β wysp trzustkowych
- po syntezie ze środka łańcucha polipeptydowego odcinany jest fragment C
- finalny hormon składa się z podjednostek A i B, połączonych mostkami disiarczkowymi
- stężenie fragmentu C odzwierciedla stężenie insuliny endogennej
2
Q
Charakterystyka wydzielania insuliny
A
- proces: egzocytoza
- czynnik stymulujący: napływ Ca²⁺ do komórek β
- postać: heksamery zawierające jony cynku
3
Q
Działanie insuliny na narządy
A
- mięśnie (↑ wychwytu aa, ↑ syntezy białek, ↑ glikogenogenezy, ↑ spalania glukozy)
- tkanka tłuszczowa (↑ wychwytu i gromadzenia tłuszczów)
- wątroba (↑ glikogenogenezy, ↑ lipogenezy)
4
Q
Najważniejsze transportery glukozy
A
- GLUT4 (w tkance tłuszczowej i mięśniowej)
* GLUT1 (w OUN)
5
Q
Mechanizm działania insuliny
A
- rekrutacja GLUT4 do błony komórkowej → stymulacja wejścia glukozy do komórek
- aktywacja pompy Na/K (ryzyko hipokaliemii przy szybkim wlewie)
6
Q
Szlaki przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej
A
- szlak kaweolarny
* szlak niekaweolarny
7
Q
Szlak kaweolarny przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej - uczestnicy
A
- kaweolarny kompleks sygnałowy flotyliny
- domeny SH2
- białko adapterowe CrkII
- białko wymiany nukleotydów guaninowych C3G
- małe białko G-TC10
8
Q
Szlak niekaweolarny przemieszczenia GLUT4 do błony komórkowej - uczestnicy
A
- kinaza PI3
* białko Akt
9
Q
Charakterystyka rozkładu insuliny
A
- okres półtrwania: 40 minut
- miejsce: wątroba i nerki
- enzym: insulinaza
10
Q
Amylina
A
- polipeptyd wydzielany razem z insuliną z kom beta
- działa synergistycznie z insuliną
- hamuje wydzielanie glukagonu i insuliny
11
Q
Glukagon
A
• polipeptyd produkowany w komórkach α wysp trzustkowych • działa antagonistycznie do insuliny • zastosowanie: ∙ hipoglikemia ∙ przedawkowanie insuliny ∙ przedawkowanie β-blokerów
12
Q
Typy cukrzycy
A
- typ 1. (bezwzględny niedobór insuliny)
- typ 2. (zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę)
- MODY (uwarunkowana genetycznie)
- LADA (autoimmunologiczna w wieku dorosłym)
- cukrzyca ciężarnych
13
Q
Leki mające zatrzymać rozwój cukrzycy typu 1. w “okresie miesiąca miodowego” - przedstawiciele
A
- alfa₁-antytrypsyna
- kanakinumab
- anakinra
- rylonacept
14
Q
Alfa₁-antytrypsyna
A
- lek o działaniu przeciwzapalnym i hamującym proteinazy
* lek mający hamować rozwój cukrzycy
15
Q
Kanakinumab
A
- przeciwciało monoklonalne przeciwko IL-1β
* lek mający hamować rozwój cukrzycy
16
Q
Anakinra
A
- antagonista receptora IL-1β
* lek mający hamować rozwój cukrzycy
17
Q
Rylonacept
A
- fuzja fragmentu receptora IL-1 i przeciwciała przeciwko IL-1
- lek mający hamować rozwój cukrzycy
18
Q
Powikłania cukrzycy
A
- choroby układu krążenia
- nadciśnienie tętnicze
- retinopatia
- nefropatia
- neuropatia
- stopa cukrzycowa
- dyslipidemia
- otyłość
19
Q
Wskaźnik średniej glikemii
A
- poziom hemoglobiny glikowanej (HbA₁c)
- odzwierciedla średni poziom glikemii do 3 miesięcy wstecz
- prawidłowo < 7%
20
Q
Formy podawania insuliny
A
- podskórna
* wziewna (równie skuteczna, ale droższa → wycofana)
21
Q
Insuliny krótko i szybko działające - charakterystyka
A
- są to insuliny modyfikowane genetycznie
* zmniejszają zdolność insuliny do tworzenia heksamerów, co przyspiesza początek ich działania
22
Q
Insuliny krótko i szybko działające - przedstawiciele
A
- insulina lispro
- insulina aspart
- insulina glulizynowa
23
Q
Insuliny długo działające - przedstawiciele
A
- insulina NPH (neutralna protaminowa Hagedorna)
- insuliny z buforem octanowym i jonami cynku
- insulina glarginowa
- insulina detemir
- insulina degludec
24
Q
Insulina NPH
A
- inaczej neutralna, protaminowa, izofanowa
- długo działająca insulina
- w postaci kryształów z protaminą i cynkiem
- dobrze rozpuszczalna
- nadaje się do mieszanek z innymi insulinami
25
Insuliny z buforem octanowym i jonami cynku
* długo działające insuliny
| * częściowo wytrącają się w formie krystalicznej lub amorficznej
26
Insulina glarginowa
* długo działająca insulina
* działa przez 24 h
* działa bezszczytowo
27
Insulina detemir
* długo działająca insulina
* ma niższy punkt izoelektryczny (wytrąca się w miejscu podania)
* ma boczny mirystylowy łańcuch tłuszczowy (wiąże się z albuminami)
28
Działania niepożądane insulin
* ryzyko hipoglikemii
* reakcje alergiczne
* lipodystrofia w miejscu podania
* wzrost masy ciała po dłuższym stosowaniu
29
Leki przeciwcukrzycowe - grupy leków
* inhibitory α-glukozydazy
* leki uwrażliwiające tkanki na insulinę
* leki stymulujące wydzielanie insuliny z komórek β
* analogi amyliny
* leki eksperymentalne
30
Inhibitory α-glukozydazy - przedstawiciele
* akarboza
| * miglitol
31
Inhibitory α-glukozydazy - charakterystyka
* blokują rozkład cukrów złożonych → zmniejszają dostępność i wchłanianie glukozy
* zmniejszają glikemię poposiłkową
* nie zmniejszają glikemii na czczo
* nie powodują hipoglikemii
32
Inhibitory α-glukozydazy - działania niepożądane
* zaburzenia żołądkowo-jelitowe
* ↑ AspAT, AlAT
* ↑ triglicerydów
33
Leki uwrażliwiające tkanki na insulinę - przedstawiciele
* biguanidy
* glitazony (tiazolidynodiony)
* glitazary
34
Biguanidy - przedstawiciele
• metformina
35
Metformina - charakterystyka
* jedyny przedstawiciel biguanidów
* lek pierwszego rzutu w cukrzycy typu 2.
* uwrażliwia tkanki na insulinę
* nie powoduje wzrostu masy ciała
36
Metformina - mechanizm działania
• aktywuje kinazę AMPK:
∙ hamuje rozpad kwasów tłuszczowych
∙ hamuje glikogenolizę i glukoneogenezę
∙ zwiększa sygnalizację przez receptor insulinowy
37
Metformina - działania niepożądane
* zaburzenia żołądkowo-jelitowe
| * kwasica mleczanowa (po przedawkowaniu / w odwodnieniu)
38
Glitazony (tiazolidynodiony) - przedstawiciele
* pio-glitazon
| * rozy-glitazon
39
Glitazony (tiazolidynodiony) - charakterystyka
* agoniści receptora jądrowego PPAR-γ
* uwrażliwiają tkanki na insulinę
* obniżają stężenie triglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych
* nie powodują hipoglikemii
40
Glitazony (tiazolidynodiony) - działania niepożądane
• obrzęki
41
Glitazary - przedstawiciele
* teza-glitazar
| * mura-glitazar
42
Glitazary - charakterystyka
* agoniści receptorów jądrowych PPAR-α i PPAR-γ
* uwrażliwiają tkanki na insulinę
* obniżają stężenie triglicerydów
* nie zostały wprowadzone do leczenia
43
Leki stymulujące wydzielanie insuliny z komórek β - przedstawiciele
* sulfonylomoczniki
* glinidy
* eksendyny + inhibitory dipeptydylopeptydazy IV
44
Sulfonylomoczniki - przedstawiciele
```
• I generacja:
∙ acetoheksamid
∙ chlorpropamid
∙ tolbutamid
∙ tolazamid
• II generacja:
∙ glimepiryd
∙ glipizyd
∙ glibenklamid/gliburyd
∙ gliklazyd
∙ glikwidon
```
45
Sulfonylomoczniki - charakterystyka
* podstawowa grupa doustnych leków przeciwcukrzycowych
* hamują ATP-zalezny kanał K, łączą się z receptorem SUR1
* zwiększają wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych
* mogą powodować hipoglikemię
* powodują wzrost masy ciała
* leki II generacji są silniejsze, stosowane w niższych dawkach
46
Sulfonylomoczniki - przeciwwskazania
* demencja
* splątanie
* nadwaga
47
Glinidy - przedstawiciele
* nateglinid
| * repaglinid
48
Glinidy - charakterystyka
* łączą się z receptorem SUR1 w innym miejscu niż sulfonylomoczniki
* zwiększają wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych
* działają krótko i szybko (można je stosować wraz z posiłkami)
49
Eksendyny - przedstawiciele
* eksendyna 4
| * eksenatyd
50
Eksendyny - charakterystyka
* analogi GLP-1
* zwiększają poposiłkowy wyrzut insuliny (właść. inkretynowe
* są rozkładane przez dipeptydylopeptydazę IV
51
Eksendyny oporne na rozkład przez DPP-IV - przedstawiciele
* lira-glutyd
* taspo-glutyd
* albi-glutyd
* dula-glutyd
* ek-senatyd
* liksy-senatyd
52
Inhibitory dipeptydylopeptydazy IV - przedstawiciele
* alo-gliptyna
* wida-gliptyna
* syta-gliptyna
* saksa-gliptyna
* lina-gliptyna
* dena-gliptyna
53
Analogi amyliny - przedstawiciele
• pramlintyd
54
Pramlintyd
* analog amyliny
* stosowany w cukrzycy typu 1. i 2.
* podawany w iniekcjach podskórnych
* okołoposiłkowo
55
Eksperymentalne leki przeciwcukrzycowe - przedstawiciele
* dapagliflozyna, kanagliflozyna
* SLC3Oa8
* tagatoza
* sukcynobukol
* metreleptyna
56
Dapagliflozyna, kanagliflozyna
* flozyny
* inhibitory SGLT2 w nabłonku kanalika proksymalnego
* hamują resorpcję glukozy
* wywołują glikozurię
* zmniejszają obciążenie organizmu glukozą
* NPŻ: UTI
57
SLC3Oa8
* błonowy transporter jonów cynku w komórkach β
| * stymuluje tworzenie kryształków insuliny w komórkach β
58
Tagatoza
* słodzik naturalny
* 92% słodkości i 38% kaloryczności sacharozy
* hamuje enzymy rozkładające disacharydy (np. akarbozę)
* blokuje glikogenolizę w wątrobie
59
Sukcynobukol
* analog probukolu, stosowanego w hiperlipidemii
* ma działanie przeciwzapalne (↓ iNOS-2 i cytokin prozapalnych)
* stymuluje reendotelializację (↑ hemoksygenazy 1)
* możliwe zastosowanie w profilaktyce cukrzycy
60
Leki o działaniu obwodowym stosowane w otyłości - przedstawiciele
* orlistat
| * cetylistat
61
Orlistat - charakterystyka
* inhibitor lipazy
* przyjmowany przed posiłkiem, zmniejsza wchłanianie tłuszczów o 30%
* efekt: utrata 3 kg na rok
62
Orlistat - działania niepożądane
* biegunki tłuszczowe
* niewydolność wątroby lub nerek
* niedobory witamin
63
Leki o działaniu ośrodkowym stosowane w otyłości - przedstawiciele
* sybutramina
* amfepramon
* fentermina
* lorkaseryna
* leki przeciwcukrzycowe
* leki eksperymentalne
64
Sybutramina
* lek stosowany w otyłości
* inhibitor wychwytu 5-HT i NA
* zwiększa częstość epizodów sercowo-naczyniowych i udarów mózgu
65
Amfepramon
* lek stosowany w otyłości
* zwiększa uwalnianie NA, słabo 5-HT, DA
* nie wywołuje uzależnienia
66
Fentermina
* lek stosowany w otyłości
* zwiększa uwalnianie NA
* dawniej podawana z fenfluraminą → poważne wady zastawkowe
* obecnie podawana z topiramatem
67
Topiramat
* lek przeciwdrgawkowy, stosowany w otyłości
| * zmniejsza perystaltykę jelit → wywołuje poczucie sytości
68
Lorkaseryna
* lek stosowany w otyłości
* agonista receptorów 5-HT₂c w OUN
* zwiększa produkcję POMC
* wywołuje poczucie sytości
* może zwiększać ryzyko nowotworów
69
Bupropion
* lek przeciwdepresyjny, stosowany w otyłości
* inhibitor wychwytu NA, DA
* podawany z naltreksonem / zonisamidem
70
Rimonabant
* lek stosowany w otyłości
* odwrotny agonista receptorów CB₁
* hamuje ośrodkowo apetyt
* może powodować ciężką depresję i myśli samobójcze
71
Leki przeciwcukrzycowe w leczeniu otyłości - przedstawiciele
* metformina
* pramlintyd
* pramlintyd + metreleptyna
* eksenatyd
72
Przeciwwskazane połączenia leków przeciwcukrzycowych
* 2 sulfonylomoczniki
* 2 glinidy
* 2 glitazony
* sulfonylomocznik + glinid
73
Roztwór KIG
• roztwór K, Insuliny i Glukozy
74
Insulina degludec
* usunięta treonina z 30 B i przyłączony kw heksadekanowy
* podanie podskórne
* ulega wytrąceniu -> uwalniane powoli multiheksamery
* mniejsza osobnicza zmienność działania
75
Pioglitazon - działania niepożądane
• zwiększa ryzyko infekcji GDO
76
Rozyglitazon - działania niepożądane
* sercowo-nacyzniowe
* wzrost ryzyka udaru mózgu i zawału serca
* zakazany u pacjentów z niewydolnością krążenia
77
Empagliflozyna
* flozyna
| * zmniejsza ryzyko zawału serca
78
Meterleptyna
* analog leptyny
* leczenie uogólnionej lipodystrofii
* obniża glikemie u pacjentów z cukrzycą typ 2, zwłąszcza z zaburzeniami metabolicznymi
