Flat foot (pes planus, pes valgus)

Question 1

Bàn chân bẹt (Flat foot / pes planus, pes valgus)

Định nghĩa, overview

Answer 1

Pes valgus = xương gót quay ra ngoài ở khớp dưới sên

Pes varus = xương gót quay vào trong

Pes planus = bàn chân bẹt

Vòm dọc (longitudinal arch) của bàn chân giảm → khi đứng, bờ trong của bàn chân gần chạm đất hoặc áp sát mặt đất

Trẻ nhỏ thường có vẻ bàn chân bẹt do mỡ vùng gan chân nhiều, nhưng sẽ cải thiện theo tuổi
→ Chỉ khi tình trạng kéo dài hoặc tái phát sau dậy thì, mới được xem là bệnh lý

Question 2

Bàn chân bẹt (Flat foot / pes planus, pes valgus)

Nguyên nhân, Sx

Answer 2

Nguyên nhân:
Nguyên phát (Primary): vô căn – nhưng có thể do yếu cơ hoặc dây chằng lỏng

Mắc phải (Acquired):

Liệt thần kinh

Rách/tổn thương gân

Thoái hóa khớp (RA)

Gãy xương, tổn thương xương

Thoái hóa

❖ Triệu chứng lâm sàng:
Trẻ em: thường không triệu chứng

Người lớn: có thể không triệu chứng nhưng dễ bị:

Viêm gân lòng bàn chân (plantar fasciitis)

Đau do viêm khớp vùng sên – cổ chân (do lệch trục tải trọng)

Có thể chia thành:

Bàn chân bẹt cứng (rigid)

Bàn chân bẹt mềm (flexible)

Question 3

Bàn chân bẹt (Flat foot / pes planus, pes valgus)

Dx

Answer 3

Khám:
Khám khi bệnh nhân đứng để quan sát rõ biến dạng

Kiểm tra dấu hiệu ấn đau và biên độ cử động

Yêu cầu bệnh nhân kiễng chân từng bên để kiểm tra vận động

Cần khám khớp gối, hông, cột sống để phát hiện biến dạng phối hợp

Question 4

Bàn chân bẹt cứng (Rigid)

Answer 4

Bẩm sinh, có thể có hợp xương tarsal (tarsal coalition)

Vị trí thường gặp: xương sên – gót

Trẻ lớn hoặc thiếu niên: thường đi lệch trục ra ngoài, ít linh hoạt

Căng cơ gân gót → bàn chân gập ngược ra ngoài

Có thể kèm theo vẹo trong vùng xương chày

Question 5

Bàn chân bẹt mềm (Flexible)

Answer 5

Hầu như không có triệu chứng

Người lớn tuổi có thể đau nhẹ ở gan bàn chân → đỡ khi mang lót chỉnh hình

Co gân Achilles mạn tính có thể điều trị bằng vật lý trị liệu hoặc tiêm BOTOX

Có thể dùng bài tập kéo giãn để cải thiện

Question 6

Bàn chân bẹt (Flat foot / pes planus, pes valgus)

Tx

Answer 6

Điều trị:
Dưới 3 tuổi: không cần điều trị, theo dõi

> 3 tuổi có triệu chứng:

Mang giày chỉnh hình có nêm trong ở gót (kiểu nêm chêm nghiêng trong)

Miếng lót chỉnh hình dạng vòm

Nếu vẫn đau nhiều: phẫu thuật chỉnh sửa trục giữa gót – sên

Nếu kèm theo gân gót co rút:

Vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật giải phóng gân

Nếu có vẹo xương, phẫu thuật can thiệp chỉnh lại trục khớp giữa gót – sên