HC 11.5 Verworven taal- en spraakstoornissen Flashcards
(11 cards)
Wat is het verschil tussen dysartrie en afasie?
- Dysartrie = spraakstoornis
o Probleem in motorische systemen die mond/keelspieren aansturen
o Spraak vaak moeilijk verstaanbaar, articulatie minder
o Vaak ook slikproblemen
o Taal inhoudelijk goed: wat iemand zegt klopt wel, maar het is gewoon slecht te verstaan. - Afasie = taalstoornis
o Inhoud van de taal is gestoord
o In principe geen slikproblemen (tenzij door onderliggende aandoening)
o Vaak ook problemen met lezen en schrijven
NB afasie en dysartrie kunnen ook samen voorkomen
Wat zijn de verschillende vormen van dysartrie?
RIP: ruimte innemend proces, SCA: spinocerebellaire ataxie. Bulbair geeft een nasale spraak omdat je veel luchtverlies hebt omdat je niet de kracht hebt omdat vast te houden. Bij pseudobulbair kunnen mensen opeens gaan huilen of lachen tijdens het praten: zonder dat er iets grappigs of verdrietigs is gebeurd. Klinisch onderscheid lastig obv spraak alleen, vaak obv bijkomende verschijnselen
Wat voor neurologisch onderzoek doe je naar spraak?
- Spontane spraak: stemvolume, articulatie
- Verbale diadochokinese
o papapa-kakaka-tatatata-pakatapakatapakata - Tongtwisters
o De kat krabt de krullen van de trap
o Derde rijdende artilleriebrigadie
o Lotje leerde Liesje lopen langs de lange Lindenlaan - Kracht mond/tongspieren, bijv tongmotoriek, wangen bolblazen, fluiten
Waar let je nog meer op bij het neurologisch onderzoek bij verdenking op dysartrie?
Overige afwijkingen zoals:
- Cerebellair syndroom: ataxie ogen (nystagmus), ataxie armen (topneus/toptopproef (het gaat met name over de landing, is dat soepel of is er dysmetrie)) en benen (kniehakproef), koorddansgang afwijkend
- Spierzwakte: gelaat, nekspieren, ledematen, provocatie (bij myasthenie kan je mensen veel laten praten dan wordt de spraak steeds onduidelijker)
- Piramidebaanverschijnselen: spasticiteit, pathologische reflexen
- Extrapiramidaal: hypo-/bradykinesie (amplitude wordt kleiner en trager), tremor, rigiditeit, chorea
Wat zijn de vormen van afasie?
Taalcentrum zit bij 90% van rechtshandigen en 50% van linkshandigen in linker hemisfeer. Denk bij een patiënt die goed wakker is, maar (vrijwel) niet spreekt en/of geen opdrachten uitvoert altijd aan een (globale) afasie. Agrammatisme: verstoorde grammatica. Mensen met Wernicke afasie hebben een vloeiende spraak maar de inhoud is verstoord. Mensen met amnestische afasie kunnen omdat het geheugen gestoord is niet een zin herhalen. Mutistisch is niet spreken.
Wat zijn de oorzaken van een afasie?
- Lokalisatie bepaalt type afasie
- Oorzaak bepaalt snelheid ontstaan en bijkomende verschijnselen, oa:
o Acuut: hersenbloeding of infarct
o Subacuut: virale of auto-immuunencefalitis
o Geleidelijk: neurodegeneratief, ruimte-innemend proces
Hoe test je taal bij het neurologische onderzoek?
- Spontane spraak
- Situatieplaat beschrijven
- Verbale diadochokinese
- Zinnen herhalen
- Benoemen
- Lezen
- Schrijven
- Woordbegrip/objectkennis
- Eenvoudige en complexe opdrachten
Waar let je met name op bij het beoordelen van de taal?
- Is de spraak vloeiend of hakkelend?
- Zijn er woordvindproblemen? (uuhh)
- Omschrijvingen, algemene woorden (dingetje), “lege” taal
- Klopt de grammatica? Telegramstijl?
- Parafasieën (verkeerde woorden):
o Semantisch: woord is qua betekenis verwant bijv hond ipv kat
o Fonematisch: klankverwisseling bijv beger ipv bever
Wat zijn de kenmerken van een Broca-Afasie?
- Hakkelende spraak / spraakapraxie (effortful)
- Spreekt weinig
- Agrammatisme (telegramstijl)
- Fonematische parafasieën (verkeerde klanken)
- Taalbegrip relatief goed
- Is zich bewust van stoornis
Mensen schamen zich er ook voor en gaan hierdoor minder spreken.
Wat zijn de kenmerken van een Wernicke-Afasie?
- Spontane spraak vloeiend
- Soms spraakdwang / ongeremde spraak
- Benoemproblemen
- Gestoord woordbegrip en objectkennis
- Semantische parafasieën (verkeerde woorden gebruiken)
- Omschrijvingen
- Neologismen: nieuwe woorden die eigenlijk niet bestaan
- Patiënt is zich vaak niet bewust van de stoornis
Wat zijn de kenmerken van een Amnestische afasie?
- Woordvindpauzes
- Geen spraakdwang
- Woordkennis en taalbegrip relatief goed
- Nazeggen gestoord
